Lá chắn giúp kinh tế Mỹ vượt bão

Người dân mua sắm tại siêu thị ở Foster, California, Mỹ. Ảnh: THX/TTXVN

Tăng trưởng vượt kỳ vọng, lạm phát được kiềm chế và thị trường chứng khoán tăng mạnh. Tuy nhiên, các tác động tiêu cực có thể chỉ đang bị trì hoãn. Trong bối cảnh đó, sự trỗi dậy mạnh mẽ của công nghệ trí tuệ nhân tạo được xem là yếu tố quan trọng giúp hạn chế những rủi ro tiềm ẩn trong trung và dài hạn.

*Các chỉ số vượt kỳ vọng, nhưng...

Bà Pinelopi Koujianou Goldberg, cựu chuyên gia kinh tế của Ngân hàng Thế giới (WB) cho rằng bất chấp một loạt dự báo u ám, các chỉ số chủ chốt của kinh tế Mỹ đến nay vẫn cho thấy một sức chống chịu đáng kể. Do chính phủ bị đóng cửa gần đây, dữ liệu Quý III bị chậm công bố, nhưng báo cáo quý II/2025 mang đến tín hiệu tích cực: tăng trưởng đạt 3,8% so với cùng kỳ năm ngoái - cao hơn nhiều so với kỳ vọng. Lạm phát, dù đối mặt với áp lực thuế quan, vẫn nằm trong vùng kiểm soát, trong khi thị trường chứng khoán tiếp tục tăng mạnh.

Nhiều ý kiến phản biện cho rằng các con số tăng trưởng chưa phản ánh trọn vẹn thực chất tình hình kinh tế. Lạm phát thực tế vẫn cao hơn mục tiêu 2% của Cục Dự trữ Liên bang (Fed). Đà tăng của thị trường chứng khoán có thể là biểu hiện của một bong bóng rủi ro. Đặc biệt, các thống kê tổng hợp khó có thể phản ánh đầy đủ khó khăn của các nhóm bị ảnh hưởng trực tiếp từ việc cắt giảm chi tiêu hoặc chính phủ đóng cửa, từ nhân viên liên bang đến người nhận hỗ trợ lương thực. Dẫu vậy, ngay cả những người chỉ trích gay gắt nhất cũng phải thừa nhận một thực tế: dữ liệu kinh tế hiện tại mạnh hơn nhiều so với dự báo trước đó.

Để lý giải vì sao các dự báo bi quan chưa xảy đến, có thể liên tưởng đến một phép ẩn dụ y khoa: nếu một bác sĩ cảnh báo bệnh nhân về nguy cơ tim mạch do tắc động mạch nhưng bệnh nhân vẫn khỏe mạnh sau một hai năm, điều đó không đồng nghĩa bác sĩ đã sai. Bệnh nhân có thể đã thay đổi lối sống hoặc chỉ may mắn trong ngắn hạn. Rủi ro, theo đó, có thể chưa biến mất mà chỉ chưa đến thời điểm bộc lộ.

Tình trạng kinh tế Mỹ hiện nay phản ánh một logic tương tự. Đa số chuyên gia kinh tế đã cảnh báo từ đầu năm về các rủi ro chính sách. Mặc dù chính quyền dường như không lắng nghe ý kiến chuyên môn, họ lại rất nhạy với phản ứng của thị trường tài chính. Sau sự kiện “Ngày Giải phóng” (2/4) –, Tổng thống Donald Trump công bố chính sách thuế quan khiến cổ phiếu lao dốc và lợi suất trái phiếu Kho bạc tăng vọt – hàng loạt mức thuế quan đã được thu hẹp, trì hoãn hoặc đưa vào đàm phán lại. Chính sự điều chỉnh mềm hơn so với tuyên bố ban đầu đã giúp giảm cú sốc giá cả và tránh tác động tiêu cực ngay tức thì.

Tuy nhiên, điều này không làm thay đổi thực tế: thuế quan, nhượng bộ song phương, thách thức pháp lý và sự bất định chính sách sẽ tạo ra chi phí kinh tế – chính trị trong dài hạn. Giá tiêu dùng và hàng nhập khẩu sớm muộn sẽ phản ứng. Các đối tác đang “mua thời gian” thông qua đàm phán có thể sẽ trả đũa khi củng cố xong khả năng thích ứng với chính sách khó lường của Washington.

Bảo đảm môi trường kinh doanh ổn định là điều kiện then chốt cho đầu tư và vị thế toàn cầu của một nền kinh tế. Những bước điều chỉnh thực dụng gần đây giúp kiềm chế thiệt hại trước mắt, nhưng các tuyên bố gây tranh cãi vẫn để lại hệ lụy về lòng tin và tính dự đoán.

*Động lực mới từ trí tuệ nhân tạo

Theo bà Goldberg, hiệu suất tích cực của kinh tế Mỹ hiện nay có thể lý giải bằng hai yếu tố kết hợp: chính quyền đã điều chỉnh chính sách khi thị trường phát tín hiệu, và tác động tiêu cực của rủi ro chính sách có độ trễ nhất định.

Tuy nhiên, kinh tế Mỹ giống như một cơ thể có khả năng điều chỉnh. Trong ba thập kỷ qua, nó liên tục chứng minh khả năng tự tái tạo và đổi mới, bất chấp những bất ổn về chính sách. Nguồn gốc cốt lõi của sức sống đó đến từ công nghệ, với trí tuệ nhân tạo (AI) là bước tiến mới nhất.

Những kỳ vọng về AI đã lôi kéo hàng tỷ USD từ các nhà đầu tư, giúp thúc đẩy thị trường chứng khoán tăng trưởng mạnh mẽ suốt từ năm ngoái. Dù nỗi lo bong bóng công nghệ vẫn hiện hữu, bất cứ ai từng sử dụng các mô hình ngôn ngữ lớn trong hai năm vừa qua đều nhận thấy mức độ tiến bộ vượt bậc của các phần mềm AI. Lịch sử cho thấy đổi mới công nghệ - từ máy tính cá nhân thập niên 1980, đến internet và kỷ nguyên di động - luôn mang lại bước nhảy năng suất bền vững, dù đôi khi đi kèm bong bóng tài sản.

Chính nền tảng đổi mới này giúp triển vọng kinh tế Mỹ tiếp tục khả quan. Quốc gia này đã nhiều lần chứng minh năng lực tạo ra đột phá và ứng dụng chúng để tái cấu trúc thị trường, gia tăng năng suất và nâng cao chất lượng sống.

Mặc dù những chính sách thương mại và điều hành gần đây có phần thất thường, không thể bỏ qua sức mạnh nội tại của nền kinh tế lớn nhất thế giới. Sự kết hợp giữa khả năng điều chỉnh linh hoạt, độ trễ của rủi ro và động lực công nghệ - đặc biệt là AI - tiếp tục củng cố niềm tin dài hạn vào kinh tế Mỹ. Giới đầu tư vẫn truyền tai nhau câu nói cũ: “Bất cứ ai đặt cược chống lại nền kinh tế Mỹ đều thua” - chí ít là trong dài hạn.