Trụ cột mạnh nhất của kinh tế Trung Quốc chao đảo

Dữ liệu mới nhất cho thấy Trung Quốc đang thiếu những động lực tăng trưởng bền vững khi bước vào năm 2026, giữa lúc các biện pháp kích cầu đã dần mất hiệu lực, khủng hoảng bất động sản kéo dài và xuất khẩu - trụ cột từng cứu nền kinh tế - đang gặp trở ngại toàn cầu.

Số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc (NBS) công bố ngày 15/12 cho thấy, sản lượng công nghiệp tháng 11 chỉ tăng 4,8% so với cùng kỳ năm trước, thấp hơn mức 4,9% của tháng 10 và không đạt kỳ vọng 5% từ các nhà phân tích. Trong khi đó, doanh số bán lẻ, thước đo tiêu dùng nội địa, chỉ tăng 1,3%, mức thấp nhất kể từ tháng 12/2022, thấp hơn nhiều so với con số 2,9% của tháng trước và kỳ vọng 2,8%.

Theo Xu TianChen, nhà kinh tế trưởng tại Economist Intelligence Unit, Trung Quốc đã không còn động lực mạnh để tăng cường kích cầu trong năm nay do xuất khẩu vẫn đóng vai trò “gồng gánh” đà tăng trưởng. Nhưng khi các chính sách đổi xe, mua sắm trợ giá dần hết hiệu lực, giới chức Bắc Kinh dường như đã chuyển mục tiêu sang năm 2026. Mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% năm nay có thể đạt được, nhưng không hẳn là sự hồi phục thực chất.

Áp lực trên thị trường chứng khoán Trung Quốc gia tăng, đặc biệt khi những lo ngại mới về khủng hoảng bất động sản trở lại. Tập đoàn bất động sản lớn China Vanke đang chật vật để tránh vỡ nợ, sau khi các trái chủ bác bỏ đề xuất gia hạn nợ. Ngành bất động sản, từng chiếm khoảng 25% GDP Trung Quốc, giờ đây trở thành điểm nghẽn lớn nhất trong nỗ lực phục hồi.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), khoảng 70% tài sản hộ gia đình tại Trung Quốc được gắn với bất động sản, và để “gỡ nút thắt” này trong 3 năm tới, Bắc Kinh cần chi khoảng 5% GDP. Trong 11 tháng đầu năm, đầu tư tài sản cố định giảm 2,6%, chủ yếu do đầu tư vào bất động sản lao dốc tới 15,9%. Giá nhà mới tiếp tục giảm trong tháng 11, trong khi lượng căn hộ tồn kho vẫn lớn dù đã được bán với mức chiết khấu sâu.

Ngành ô tô, tăng mạnh vào những tháng cuối năm, cũng đang hụt hơi. Doanh số ô tô tháng 11 giảm 8,5% so với cùng kỳ, mức giảm lớn nhất trong vòng 10 tháng. Ngay cả Lễ hội mua sắm Ngày Độc thân cũng không đủ hấp dẫn người tiêu dùng.

Trước sự suy yếu của cầu nội địa, Trung Quốc tiếp tục dựa vào xuất khẩu để giữ nhịp tăng trưởng. Nhưng chiến lược này đang đối mặt với làn sóng phản ứng mạnh từ các đối tác thương mại. Trong bối cảnh thặng dư thương mại của Trung Quốc vượt ngưỡng 1.000 tỷ USD, ngày càng nhiều quốc gia tìm cách dựng rào cản nhập khẩu.

Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trong chuyến thăm Trung Quốc đã công khai chỉ trích tình trạng mất cân đối thương mại và cảnh báo khả năng áp thuế. Tại Bắc Mỹ, Mexico vừa thông qua mức tăng thuế nhập khẩu lên tới 50% đối với hàng hóa từ Trung Quốc và một số nước châu Á khác nhằm bảo vệ ngành sản xuất trong nước.

Trong khi đó, các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc vẫn chưa thể từ bỏ mô hình kinh tế hướng sản xuất. Dù trong cuộc họp chính sách quan trọng cuối năm, Bắc Kinh tuyên bố sẽ duy trì chính sách tài khóa “chủ động” để thúc đẩy đầu tư và tiêu dùng, nhưng họ cũng thừa nhận “mâu thuẫn nổi bật” giữa cung mạnh và cầu yếu trong nội địa. Điều này làm dấy lên quan điểm cho rằng Trung Quốc vẫn ưu tiên sản xuất, thay vì chuyển trọng tâm sang tiêu dùng như nhiều chuyên gia kỳ vọng.

Theo Zhang Zhiwei, nhà kinh tế trưởng tại Pinpoint Asset Management, nền kinh tế Trung Quốc đang chậm lại trên diện rộng trong tháng 11. Ông chỉ ra, điểm đáng chú ý là sự yếu kém rõ rệt của tiêu dùng. Sự sụt giảm đầu tư và bất động sản tiếp tục lan tỏa sang tâm lý người tiêu dùng, khiến niềm tin khó hồi phục.

Zichun Huang, chuyên gia tại Capital Economics, cho rằng dữ liệu tháng 11 cho thấy sự yếu ớt toàn diện của hoạt động trong nước, chủ yếu do cắt giảm chi tiêu tài khóa. Một số biện pháp hỗ trợ có thể giúp kích thích nhẹ trong các tháng tới. Nhưng về tổng thể, xu hướng tăng trưởng yếu trong năm 2026 khó có thể đảo ngược.

Tham khảo Reuters