Liên Bộ đang tìm cách “kìm” giá phân bón

Hiện nay, tổng công suất đăng ký của các nhà máy sản xuất phân bón trong nước đạt 29,25 triệu tấn/năm, trong khi nhu cầu sử dụng phân bón trong nước chỉ vào khoảng trên 10 triệu tấn/năm. Như vậy, nguồn cung thừa sức đáp ứng tổng cầu. Nhưng từ đầu năm 2021, giá phân bón trong nước đã tăng trung bình 50% - 73% làm tăng chi phí sản xuất, tác động tiêu cực đến đời sống của người nông dân.

Cung cao hơn cầu nhưng giá vẫn tăng

Tìm nguyên nhân và giải pháp để ngừng tăng giá phân bón là nội dung cuộc họp trực tuyến giữa hai Bộ Công Thương – NN&PTNT ngày 11/8. Tại đây, ông Nguyễn Văn Thanh, Cục trưởng Cục Hóa chất (Bộ Công Thương) cho biết, từ tháng 7/2020 đến nay, giá phân bón bắt đầu phục hồi và có chiều hướng tăng cao.

Trong khoảng 5 năm trở lại đây, Việt Nam đã cơ bản tự chủ được mặt hàng phân bón.

Nguyên nhân được ông Thanh chỉ ra do giá nông sản trên thế giới liên tục tăng (điển hình là giá gạo), kết hợp với tình hình thời tiết thuận lợi đã thúc đẩy sản xuất nông nghiệp phát triển nên nhu cầu phân bón tăng. Trong khi đó, nguồn cung phân bón trên thế giới lại có xu hướng giảm nên không kịp đáp ứng nhu cầu phục hồi quá nhanh.

"Nhiều nguyên liệu đầu vào tăng là nguyên nhân chính khiến giá phân bón tăng. Bên cạnh đó là vấn đề vận chuyển, logistics. Nhiều doanh nghiệp đã có hàng nhưng không vận chuyển được khiến giá tăng cao”, Cục trưởng Nguyễn Văn Thanh nhận định.

Cùng quan điểm này, ông Bùi Thế Chuyên, Phó TGĐ Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) khẳng định, nguồn cung phân bón không thiếu so với nhu cầu, nhưng do giá thế giới biến động tác động lớn đến chi phí giá thành sản xuất làm tăng giá bán sản phẩm.

“Nếu nói giá phân bón tăng do bấp cập cung cầu là không đúng. Nguyên nhân chính là do chi phí sản xuất 7 tháng năm 2021 tăng rất cao như giá nguyên liệu lưu huỳnh tăng 170%, amoniac tăng gấp 2 lần… khiến giá đầu vào tăng. Cùng với đó, là sự gia tăng của chi phí vận chuyển và những tác động tiêu cực đến từ đại dịch Covid-19 khiến giá mặt hàng này tăng nóng”, ông Bùi Thế Chuyên chỉ ra.

Không đồng tình với những nhận định trên, ông Hoàng Trung - Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ NN&PTNT) cho rằng, trong khoảng 5 năm trở lại đây, Việt Nam đã cơ bản tự chủ được mặt hàng phân bón và nhu cầu sử dụng phân bón trong nước không tăng. Với 841 nhà máy sản xuất phân bón trên cả nước với công suất gần 30 triệu tấn/năm, sản lượng sản xuất phân bón đang gấp 3 lần so với nhu cầu.

“Năm 2020 Việt Nam nhập khẩu 3,97 triệu tấn, nhưng 7 tháng đầu năm 2021 đã nhập 3,1 triệu tấn, tăng 6.700 tấn so với cùng kỳ. Số liệu trên cho thấy, năng lực sản xuất và nhập khẩu đều tăng và không có chuyện cung cầu đứt gãy, khi nguồn cung phân bón còn dư”, Cục trưởng Hoàng Trung khẳng định.

Đại diện khối DN sản xuất, ông Văn Tiến Thanh, TGĐ Công ty CP Phân bón Dầu khí Cà Mau cho biết, trong nước đã hạn chế xuất khẩu từ đầu năm 2021, nhà máy đã gia tăng tất cả năng lực sản xuất nhưng quy luật về giá không thể khác được với thị trường thế giới. “Thực tế, giá phân bón trong nước không phải do nhà sản xuất quyết định mà do thị trường thế giới đã ảnh hưởng rất lớn đến DN”, ông Thanh nói.

Ưu tiên phân bón cho nhu cầu trong nước

Để bình ổn được giá phân bón trong thời gian tới, Phó TGĐ Vinachem Bùi Thế Chuyên đề xuất, trước mắt cần tập trung tháo gỡ vấn đề lưu thông, vận chuyển. Về lâu dài, cần giảm chi phí sản xuất, dù vẫn phải chấp nhận giá cao đối với một số nguyên liệu nhập khẩu đầu vào. Quan trọng hơn cả là bình ổn giá các mặt hàng nguyên liệu sẵn có trong nước như than cho sản xuất URE, amoniac cho sản xuất DAP…

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Lê Quốc Doanh cho rằng, trong đại dịch Covid-19, các DN cần phải đồng hành, chia sẻ khó khăn với bà con nông dân bằng nhiều biện pháp khác nhau. Tuyệt đối không tăng giá, không để xảy ra tình trạng găm hàng, đầu cơ, tích trữ.

Nhiều nhà DN đã gia tăng tất cả năng lực sản xuất phân bón.

Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương Trần Quốc Khánh, nhận thấy cần ổn thị trường phân bón, ngay từ Quý I/2021, liên Bộ đã làm việc với các DN, tập đoàn sản xuất phân bón trong nước và đề nghị, giảm xuất khẩu, ưu tiên phân bón phục vụ cho nhu cầu trong nước. Tập trung hỗ trợ, chia sẻ khó khăn với bà con nông dân bằng nhiều hình thức như giảm giá thành sản phẩm; bình ổn giá nguyên vật liệu đầu vào.

“Sau đây các DN sản xuất tiếp tục cố gắng chạy đúng công suất trên cơ sở bảo đảm các biện pháp phòng chống dịch Covid-19 với mục tiêu cung cấp đầy đủ nhu cầu phân bón cho thị trường. Cùng với đó, các DN cố gắng hợp lý hóa các chi phí, giữ ổn định giá thành, đặt mục tiêu phân bón Việt Nam được bán giá thấp hơn phân bón nhập vào, đưa phân bón đến tay người nông dân với giá thấp nhấp” Thứ trưởng Trần Quốc Khánh yêu cầu.

Về các giải pháp dài hạn, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đề nghị ngành nông nghiệp hướng dẫn bà con nông dân sử dụng phân bón tiết kiệm, cố gắng chuyển đổi sang các loại phân bón khác kết hợp với việc sử dụng phân bón hữu cơ, tăng tỷ trọng phân bón hữu cơ trong chăm sóc cây trồng.

Lực lượng quản lý thị trường các địa phương tăng cường công tác kiểm tra, giảm sát để bình ổn thị trường phân bón. Có các giải pháp ngăn chặn hành vi đầu cơ, găm hàng, tăng giá, sản xuất-kinh doanh phân bón giả, không đảm bảo chất lượng./.