MBS: Chiến tranh thương mại tác động tiêu cực đến Việt Nam trong ngắn hạn

Theo báo cáo chuyên đề của công ty cổ phần chứng khoán MB (MBS), khả năng xảy ra chiến tranh thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc một cách toàn diện là không có. Song cục diện đấu tranh dai dẳng giữa hai bên sẽ tiếp diễn đến hết năm 2019.

Những diễn biến áp thuế mới nhất và tuyên bố của cả 2 nước vẫn trong quá trình gây sức ép của các bên. Về tổng thể, Trung Quốc đang ở thế yếu hơn khi thị trường Mỹ chiếm tỷ trọng cao hơn trong cơ cấu xuất khẩu của quốc gia này, do đó mức độ ảnh hưởng lớn hơn.

Vận chuyển đậu nành - mặt hàng đánh thuế biểu tượng của cuộc chiến. Ảnh: Reuters.

Cùng với đó, tiềm lực kinh tế Trung Quốc hiện vẫn kém Mỹ nên sức chống chịu kém hơn. Thị trường Mỹ là nguồn thu ngoại tệ lớn nhất cho nền kinh tế Trung Quốc.

Hiện tại, nền kinh tế Trung Quốc cũng đang tồn tại nhiều vấn đề bao gồm mức độ đòn bẩy cao (nợ quốc gia là 270% GDP), thị trường bất động sản bong bóng và tăng trưởng kinh tế suy giảm.

Trung Quốc còn một số vũ khí như bán trái phiếu kho bạc Mỹ, tăng thuế xuất nhập khẩu, phá giá đồng nhân dân tệ. Tuy nhiên, MSB cho rằng các biện pháp khó làm Trung Quốc thắng trong cuộc chiến. Tương lai, nước nay có thể có một số nhượng bộ nhưng không phải trong thời gian ngắn trước mắt.

Với quan hệ mật thiết về thương mại và đầu tư với cả 2 quốc gia, Việt Nam là nước chịu ảnh hưởng trước mỗi biến động của cuộc chiến. Dù vậy, MBS nhận định tác động tiêu cực tới Việt Nam sẽ có tính ngắn hạn, trong dài hạn sẽ tác động tích cực đến nền kinh tế trong nước.

Thách thức: Xuất khẩu giảm, áp lực lên VND

Tương tự các nhận định đưa ra trước đó, MBS cho rằng cuộc chiến sẽ khiến tăng trưởng kinh tế của cả Mỹ và Trung Quốc suy giảm. Khi đó, nhu cầu đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam giảm đáng kể. Qua đó, nền kinh tế sẽ chịu tác động tiêu cực khi cả 2 quốc gia này đều là thị trường xuất khẩu chính yếu của Việt Nam.

Khi cuộc chiến thương mại khiến cả 2 nước suy giảm, nhu cầu hàng hoá xuất khẩu của Việt Nam sẽ giảm đáng kể. Qua đó, nền kinh tế Việt Nam sẽ bị tác động tiêu cực do cả Mỹ, Trung Quốc đều là thị trường xuất khẩu chính của Việt Nam. Năm 2018, kim ngạch xuất khẩu năm 2018 vào Mỹ và Trung Quốc lần lượt là 49,2 tỷ USD và 41,2 tỷ USD, chiếm 37% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước.

Bên cạnh đó, hiện tại, hàng hóa Việt Nam sẽ chịu thiệt hại khi 2,2% giá trị xuất khẩu sang Trung Quốc để làm nguyên liệu đầu vào cho hoạt động sản xuất hàng hóa xuất khẩu của nước này. Dù vậy, tỷ lệ này thấp hơn Philippines Malaysia, Indonesia.

MBS lo ngại căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc leo thang, Mỹ có thể xem xét đánh thuế đối với các mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam để gián tiếp trả đũa Trung Quốc, qua đó gây thiệt hại cho nền kinh tế. Bởi hiện nay, nhiều sản phẩm xuất khẩu chủ lực của Việt Nam sang Mỹ có nguồn gốc nguyên liệu đầu vào xuất xứ từ Trung Quốc. Việt Nam hiện tại nằm trong top 5 quốc gia mà Mỹ có thâm hụt thương mại lớn nhất với hơn 38 tỷ USD với các sản phẩm xuất khẩu chủ yếu là điện thoại di động, dệt may, giày dép…

Đặc biệt, nếu Trung Quốc chọn giải pháp phá giá nội tệ để trả đũa Mỹ, áp lực giảm giá lên đồng Việt Nam sẽ tăng lên đáng kể do hai nguyên nhân chính. Đầu tiên, NHNN phải chủ động hạ giá VND để tránh làm giảm sức cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam với các quốc gia mới nổi khác. Tiếp đó, dòng vốn đầu tư có thể xuất hiện tình trạng rút lui khỏi các thị trường mới nổi do quan ngại suy thoái tại Trung Quốc do đó gây sức ép lên VND.

Cơ hội: Việt Nam thành thị trường thay thế

Mặt khác, MBS cũng chỉ ra một số cơ hội cho Việt Nam.

Hàng hóa trong nước có cơ hội thay thế một phần Trung Quốc khi xuất khẩu sang Mỹ.

Với vị trí địa lý gần Trung Quốc, cơ cấu dân số trẻ và giá nhân công rẻ hơn. cùng lợi thế từ một loạt FTAs, Việt Nam trở thành điểm đến tốt cho các công ty sản xuất hàng xuất khẩu.

"Do đó, Việt Nam có khả năng sẽ thu hút nhiều nhà sản xuất chuyển nhà máy từ Trung Quốc sang để né tránh thuế quan của Mỹ. Nếu tận dụng tốt thời cơ, Việt Nam có thể trở thành một công xưởng mới của thế giới mặc dù về mặt quy mô khó có thể đạt đến mức độ như Trung Quốc", MBS nhận địn.

Các sản phẩm Trung Quốc đang xuất khẩu sang Mỹ chủ yếu như Máy tính, điện thoại, đồ may mặc, giày dép, đồ thể thao… khá tương đồng với các sản phẩm xuất khẩu sẵn có của Việt nam. Cuộc xung đột thương mại Mỹ- Trung Quốc sẽ khiến các nhà nhập khẩu Mỹ buộc phải tìm thị trường nhập khẩu thay thế và Việt Nam sẽ là một lựa chọn hợp lý.

Theo đánh giá của Economist, Việt Nam sẽ là một trong các quốc gia được hưởng lợi từ cuộc chiến tranh thương mại Mỹ và Trung Quốc với một số mặt hàng xuất khẩu.