Mỹ thông báo kế hoạch cuộc gặp Tổng thống Donald Trump - Chủ tịch Tập Cận Bình, nhưng Bắc Kinh vẫn giữ im lặng

Giới phân tích nhận định việc Washington công bố kế hoạch gặp mặt là dấu hiệu cho thấy hai nền kinh tế hàng đầu thế giới đang tìm cách hạ nhiệt căng thẳng và đưa đàm phán thương mại trở lại đúng hướng.

“Đây sẽ là một cuộc gặp có rủi ro cao nhưng cũng tiềm năng lớn, khi cả hai bên đều muốn nhấn nút ‘thiết lập lại’ cho mối quan hệ đang chao đảo,” ông Han Shen Lin, Giám đốc phụ trách Trung Quốc của công ty tư vấn toàn cầu The Asia Group, đánh giá.

Theo Thư ký báo chí Nhà Trắng Karoline Leavitt, cuộc gặp hai ông Donald Trump và ông Tập Cận Bình  được lên kế hoạch diễn ra vào ngày 30/10 bên lề Hội nghị Thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC). “Tôi nghĩ mọi chuyện sẽ diễn ra rất tốt và mọi người sẽ đều hài lòng,” ông Trump nói thêm sau đó trong ngày.

Phía Hàn Quốc xác nhận rằng ông Donald Trump và ông Tập Cận Bình đều có chuyến thăm cấp nhà nước nhân dịp hội nghị APEC, song Trung Quốc chưa đưa ra tuyên bố nào về cuộc gặp song phương giữa hai nhà lãnh đạo.

Nếu diễn ra, đây sẽ là cuộc gặp trực tiếp đầu tiên giữa hai người kể từ khi ông Trump trở lại Nhà Trắng hồi tháng 1 năm nay. Họ đã có ít nhất hai cuộc điện đàm trong năm, và lần gặp gần nhất diễn ra vào năm 2019, trong nhiệm kỳ đầu của Trump.

Cuộc gặp được kỳ vọng sẽ tháo gỡ thế bế tắc trong tiến trình đàm phán thương mại giữa hai siêu cường, khi thỏa thuận đình chiến tạm thời giữa hai nước sắp hết hạn vào ngày 10/11 nếu không đạt được gia hạn. Ông Trump cũng đặt thời hạn ngày 1/11 cho gói thuế 100% bổ sung mà ông đã công bố hồi đầu tháng.

Trong những tuần gần đây, “thỏa thuận ngừng bắn” thương mại này đã bị đe dọa bởi hàng loạt biện pháp ăn miếng trả miếng: phí cảng nặng nề với tàu của nhau, siết kiểm soát xuất khẩu công nghệ và khoáng sản đất hiếm. Hai bên vẫn vướng mắc trong các vấn đề như thuế quan, mua nông sản, dòng chảy fentanyl, và các điểm nóng địa chính trị như Đài Loan.

Ông Han Shen Lin cho rằng hai nước nhiều khả năng sẽ chỉ thống nhất nối lại đàm phán thương mại, thay vì đạt được một thỏa thuận toàn diện, bởi “những khác biệt mang tính cấu trúc sâu hơn vẫn chưa được giải quyết – và có thể sẽ không bao giờ được.”

Trên chuyên cơ Không lực Một hôm Chủ nhật, ông Trump nói với các phóng viên rằng đất hiếm, fentanyl, đậu tương và Đài Loan sẽ là những chủ đề trọng tâm trong cuộc thảo luận sắp tới. Một quan chức ngoại giao cấp cao của Đài Loan cho biết Đài Bắc đang duy trì liên lạc chặt chẽ với Washington và sẽ theo dõi sát cuộc gặp nếu nó diễn ra.

Trong buổi họp báo hôm thứ Sáu về kế hoạch phát triển kinh tế, Bộ trưởng Thương mại Trung Quốc Vương Văn Đào nhấn mạnh rằng Mỹ và Trung Quốc “vẫn có thể tìm ra cách để đối thoại và hợp tác,” thay vì rơi vào xu hướng tách rời.

Bộ Thương mại Trung Quốc cũng cho biết Phó Thủ tướng Hà Lập Phong - trưởng đoàn đàm phán thương mại của nước này - sẽ gặp Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent tại Malaysia trong tuần này để thảo luận về các vấn đề kinh tế và thương mại.

Dấu hiệu hạ nhiệt hay đòn gió trước đàm phán?

Căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh đã gia tăng trong những tuần gần đây, khi cả hai đều tìm cách củng cố vị thế trước thềm đàm phán. Tuy nhiên, việc Nhà Trắng công bố kế hoạch cuộc gặp hai nhà lãnh đạo Mỹ - Trung cho thấy mong muốn giảm leo thang và đưa đàm phán trở lại quỹ đạo.

Theo ông Dan Wang, Giám đốc phụ trách Trung Quốc tại công ty tư vấn chính trị Eurasia Group, việc Mỹ chủ động công bố lịch trình cho thấy Bắc Kinh có thể đang xem xét một số nhượng bộ - chẳng hạn như mua thêm nông sản hoặc đầu tư vào Mỹ, đồng thời ưu tiên cấp phép xuất khẩu đất hiếm cho Washington. Ngược lại, Mỹ có thể cân nhắc nới lỏng các hạn chế công nghệ với Trung Quốc.

Đầu tháng 10, Trung Quốc đã mở rộng mạnh tay các lệnh hạn chế xuất khẩu khoáng sản đất hiếm và công nghệ liên quan. Trump ngay sau đó đe dọa áp thêm 100% thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, cáo buộc Bắc Kinh “kéo cả thế giới đi xuống cùng mình.”

Chính quyền Tổng thống Trump cũng đang xem xét hạn chế xuất khẩu các sản phẩm sử dụng phần mềm Mỹ sang Trung Quốc và dự định mở cuộc điều tra thương mại mới về việc Bắc Kinh không tuân thủ các điều khoản trong thỏa thuận ký thời kỳ đầu nhiệm kỳ trước. New York Times cho biết cuộc điều tra có thể được công bố sớm nhất vào thứ Sáu, mở đường cho vòng thuế mới.

Đầu tháng này, ông Trump từng ám chỉ khả năng hủy cuộc gặp vì tức giận trước việc Trung Quốc mở rộng kiểm soát xuất khẩu đất hiếm. Nhưng trong những ngày gần đây, ông đã dịu giọng, nói rằng mình có “mối quan hệ rất tốt” với Tập và tin tưởng “một thỏa thuận tốt” có thể đạt được.

Ông Trump nói hôm thứ Tư rằng ông đã lên lịch “một cuộc gặp dài” với ông Tập tại Hàn Quốc, nơi ông hy vọng có thể đạt thỏa thuận về mua đậu tương và kiểm soát vũ khí hạt nhân.

Đối mặt với các hạn chế công nghệ từ Mỹ, Trung Quốc tuyên bố sẽ tăng cường tự chủ công nghệ trong 5 năm tới, theo bản kế hoạch kinh tế mới được công bố hôm thứ Năm.

Trong buổi họp báo hôm thứ Sáu, giới lãnh đạo Trung Quốc thừa nhận những thách thức bên ngoài phức tạp, đồng thời nhấn mạnh quyết tâm giảm phụ thuộc vào Mỹ và thúc đẩy tham vọng công nghệ nội địa.

Dù cả hai bên đều nắm giữ đòn bẩy đáng kể, Bắc Kinh dường như “sẵn sàng rút khỏi bàn đàm phán nếu thỏa thuận không đáp ứng được mục tiêu của họ,” ông Gabriel Wildau, Giám đốc điều hành công ty tư vấn Teneo, nhận xét. Ông cũng cho rằng Trump có thể muốn tránh việc thực thi mức thuế 100% đã đe dọa trước đó.

Bất chấp những căng thẳng gần đây, giới phân tích đánh giá kế hoạch gặp hai nhà lãnh đạo này vẫn là cơ hội quan trọng để khôi phục phần nào sự ổn định trong quan hệ song phương và có thể mở đường cho đợt đàm phán quyết định hướng tới một thỏa thuận thương mại vào đầu năm 2026.

Theo lịch trình, ông Trump sẽ đến Tokyo ngày 27/10 để gặp tân Thủ tướng Nhật Bản Sanae Takaichi trước khi bay sang Hàn Quốc.

Theo CNBC