Ngành muối Việt khốn khổ vì hàng nhập khẩu và biến đổi khí hậu

Chạy trên Quốc lộ 1A, đến Ninh Hòa rẽ vào Quốc lộ 26B, chạy thêm khoảng chục cây số nữa sẽ đến đồng muối Ninh Diêm thuộc Hòn Khói, Khánh Hòa.

Những người nông dân làm muối thức dậy trước bình minh, hơi nóng bốc lên từ ruộng muối nên họ phải tranh thủ đi làm từ tinh mơ, cố gắng hoàn thành công việc để tránh thiêu mình dưới cái nắng nóng khắc nghiệt trên đồng, hy vọng một mùa tốt hơn lần trước. 

Tuy nhiên, cuộc sống của họ đang trở nên bấp bênh hơn khi ngành muối trong nước phải chịu áp lực từ hàng nhập khẩu nước ngoài và biến đổi khí hậu. Nông dân ở đây cho biết, cuộc sống rất khó khăn trên những cánh đồng muối trong mùa thu hoạch hàng năm từ tháng 1 đến tháng 6. "Công việc này chẳng vui đâu. Ngược đời là chúng tôi phải làm việc rất vất vả dưới ánh mặt trời và nghỉ vào mùa mát mẻ", một nông dân cho biết. Làn da rám nắng của những người dân ở đây bị phong hóa sau hàng chục năm làm việc trên ruộng muối.

Nông dân bán muối của mình cho các thương nhân, muối được sử dụng cho thực phẩm và trong các nhà máy - nơi nó được sử dụng để bảo quản cá, pha chế nước mắm cay, phổ biến ở Đông Nam Á hoặc làm soda. 

Nhưng cầu muối ngày càng bấp bênh. "Trước đây, chúng tôi làm muỗi chẳng lỗ bao giờ, bây giờ có thua lỗ rồi", một người đàn ông 60 tuổi nói. Ông đội tới hai chiếc mũ để che chắn khỏi ánh nắng mặt trời buổi sáng. Là người giám sát kỹ thuật, ông ta thường kiếm được khoảng 360 USD một tháng trong mùa thu hoạch - nhiều hơn gấp đôi so với hầu hết những người làm muối ở nhà. Nhưng thu nhập của ông cũng phụ thuộc rất nhiều vào giá muối, mà giá muối trong nước thì phụ thuộc chính vào việc nhập khẩu muối từ nước ngoài.

Việt Nam sản xuất khoảng 1 triệu tấn muối trong năm 2015, đã vượt cầu muối trong nước, nhưng Việt Nam vẫn nhập khẩu muối, chủ yếu từ Trung Quốc và Ấn Độ. Việt Nam đã nhập khẩu 500.000 tấn muối trong năm 2017, mặc dù thặng dư 147.000 tấn sản xuất trong nước. Sản phẩm nhập khẩu có chất lượng cần thiết để cho sử dụng công nghiệp, khi mà muối Việt Nam không phải lúc nào cũng phù hợp.

"Nếu thời tiết tốt, chúng tôi có thể làm việc trong sáu tháng. Nếu trời mưa, chết đói hết.", nông dân ruộng muối cho biết. "Biến đổi khí hậu thực sự đã ảnh hưởng đến chúng tôi, vì làm muối cần thời tiết ổn định".

Liên Hợp Quốc cho biết biến đổi khí hậu đã "phá hoại" cuộc sống của nông dân làm muối ở Việt Nam, mùa mưa đến sớm hơn hoặc mang theo những cơn mưa lớn hơn trong những năm gần đây. "Tại Việt Nam và các nơi khác, biến đổi khí hậu đã khiến thời tiết thay đổi. Khi bạn không còn có thể lập kế hoạch cho tương lai, bạn chỉ có thể hy vọng", Dechen Tsering, Giám đốc khu vực châu Á và Thái Bình Dương của Liên Hợp Quốc nói.