Nghịch lý 9 tỷ USD của ngành dược Việt Nam: Giá trị 10 'ông' lớn nhất vẫn thua một 'gã khổng lồ' Indonesia

Một mình DN dược lớn nhất Indonesia lớn hơn giá trị 10 DN dược lớn nhất Việt Nam cộng lại

Theo Báo cáo Tổng quan Ngành dược Việt Nam của IQVIA cuối năm 2024, doanh số bán dược phẩm của thị trường Việt Nam đạt 8,9 tỷ USD – tăng 5% so với cùng kỳ năm trước. Con số này vượt qua Thái Lan (7,9 tỷ USD) và Philippines (4,9 tỷ USD).

Như vậy, tại Đông Nam Á, Indonesia và Việt Nam là 2 thị trường dược phẩm lớn nhất, dựa trên lợi thế về quy mô dân số, khi Indonesia có khoảng 280 triệu dân và Việt Nam là 110 triệu dân.

Dù vậy, trong khi Indonesia có PT Kalbe Farma Tbk (KLBF) , một "gã khổng lồ" thực sự với giá trị vốn hóa xấp xỉ 3,9 tỷ USD, thì doanh nghiệp dược lớn nhất Việt Nam là CTCP Dược Hậu Giang (DHG) mới có giá trị khoảng 511 triệu USD.

Vốn hóa của riêng Kalbe Farma còn lớn hơn tổng giá trị của 10 công ty dược lớn nhất Việt Nam cộng lại.

Sự chênh lệch này không chỉ đơn thuần phản ánh quy mô dân số lớn hơn của Indonesia.

Thị trường dược Việt Nam có độ phân mảnh rất cao với khoảng 250 nhà máy sản xuất, nhưng phần lớn tập trung vào sản xuất thuốc generic (thuốc sao chép công thức đã hết hạn bảo hộ). Đây là cuộc chơi về giá, với biên lợi nhuận mỏng và ít có sự đột phá.

Trong khi đó, các "ông lớn" như Kalbe Farma đã sớm đầu tư mạnh vào nghiên cứu và phát triển (R&D), xây dựng danh mục sản phẩm đa dạng từ thuốc kê đơn, thuốc không kê đơn (OTC), thực phẩm chức năng, sản phẩm dinh dưỡng cho đến cả mạng lưới phân phối và bệnh viện.

Mặc dù vậy, vấn đề lớn của các doanh nghiệp dược ở Indonesia hay Việt Nam đều là phải nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài. Và Kalbe - dù có đầu tư vào R&D nhưng phần lớn hoạt động của họ vẫn tập trung vào phát triển thuốc generic có thương hiệu.

Tại các quốc gia ASEAN (Thái Lan, Malaysia, Philippines,...), gần như không có doanh nghiệp dược phẩm thuần túy nào đạt được mức vốn hóa trên 1 tỷ USD. Hầu hết các thị trường khác đều có đặc điểm tương tự Việt Nam: phân mảnh và các gương mặt nổi bật là các công ty đa quốc gia hoặc các doanh nghiệp nội địa quy mô vừa phải.

Trên thế giới, các doanh nghiệp dược tỷ đô, thậm chí trăm tỷ đô, tập trung ở Hoa Kỳ và Châu Âu (đặc biệt là Thụy Sĩ, Đức, Anh). Những khu vực này không chỉ là thị trường tiêu thụ lớn nhất, mà còn là cái nôi của sự đổi mới trong ngành dược toàn cầu. 

Các tập đoàn dược phẩm hàng đầu thế giới chi từ 15-20% doanh thu hàng năm cho nghiên cứu và phát triển để tạo ra các loại thuốc mới (biệt dược gốc). Luật bằng sáng chế nghiêm ngặt cho phép các công ty độc quyền khai thác thành quả R&D trong nhiều năm, đảm bảo nguồn lợi nhuận khổng lồ.

Kết quả kinh doanh của doanh nghiệp Dược 6T2025 ra sao?

Nhìn vào kết quả kinh doanh 6 tháng đầu năm 2025 của các doanh nghiệp dược Việt Nam niêm yết, có thể thấy một bức tranh đầy thách thức và phân hóa.

Điểm sáng đến từ Dược Bình Định (DBD) và Dược CPC1 Hà Nội (DTP) là hai cái tên hiếm hoi ghi nhận tăng trưởng ở cả doanh thu và lợi nhuận 6 tháng đầu năm 2025 so với cùng kỳ, lần lượt là 12%-23% và 24%-13%.

Dược Hậu Giang (DHG) dù doanh thu đi ngang (-1%), vẫn cho thấy khả năng quản trị chi phí tốt khi lợi nhuận tăng trưởng ấn tượng 21%. Traphaco (TRA) và Domesco (DMC) cũng tăng trưởng doanh thu nhưng biên lợi nhuận bị thu hẹp, khiến lợi nhuận sau thuế sụt giảm.

Nhiều doanh nghiệp lớn đối mặt với sự sụt giảm mạnh. Doanh thu của Tổng Công ty Dược (DVN) "bốc hơi" 54% và lợi nhuận giảm đến 76%. Dược Cửu Long (DCL), Dược Hà Tây (DHT), Imexpharm (IMP) và Dược phẩm OPC (OPC) cũng đều ghi nhận kết quả kinh doanh đi lùi.

Đó có thể là một nguyên nhân khiến phần lớn các cổ phiếu dược đứng ngoài bữa tiệc chứng khoán khi chỉ số VN-Index đã tiến đến gần mốc 1.700 cao nhất lịch sử.

Mặc dù vậy, các doanh nghiệp y tế và dược phẩm Việt Nam vẫn là "thỏi nam châm" thu hút dòng vốn ngoại.  Một trong những diễn biến nổi bật nhất của ngành dược Việt Nam thập kỷ qua là làn sóng thâu tóm và sáp nhập (M&A) từ các tập đoàn nước ngoài.

Ví dụ, Dược Hậu Giang (DHG) đã về tay tập đoàn Taisho (Nhật Bản). Tập đoàn dược phẩm Livzon (Trung Quốc), thông qua công ty con tại Singapore là Lian SGP Holding Pte. Ltd., (Livzon sở hữu 100% vốn) mua Imexpharm. Quỹ ngoại KWE Beteilgungen AG đến từ Thụy Sỹ mua Dược Bình Định... Các doanh nghiệp dược phẩm hàng đầu Việt Nam đều có cổ đông nước ngoài.

Luật Dược sửa đổi (chính thức có hiệu lực từ tháng 7 năm 2025) được kỳ vọng sẽ tạo ra một cú hích toàn diện, định hình lại sân chơi của thị trường dược phẩm Việt Nam.

Các thay đổi không chỉ tập trung tháo gỡ các vướng mắc tồn đọng mà còn mở ra hành lang pháp lý cho các mô hình kinh doanh hiện đại, hướng tới mục tiêu kép: đảm bảo người dân tiếp cận thuốc chất lượng với giá hợp lý và thúc đẩy ngành công nghiệp dược nội địa phát triển.