Phó Thủ tướng: Cải cách chính sách bảo hiểm xã hội là cấp bách và "chín muồi"

Sau 2 năm làm việc với cơ quan hữu quan Việt Nam, World Bank đã phát hiện một số vấn đề quan trọng trong hệ thống bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam.

Cụ thể, World Bank cho rằng hệ thống hưu trí của Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức đồng thời như: tốc độ già hoá dân số nhanh; cơ cấu, tỷ lệ thanh toán của hệ thống BHXH cao hơn mức mà người lao động đóng; ngừng đóng BHXH sớm, nghỉ hưu sớm và tuổi nghỉ hưu cuối cùng thấp…

Những cải cách chính sách BHXH của Việt Nam vào năm 2014 đã giúp giải quyết vấn đề thâm hụt trong ngắn hạn nhưng chưa giải quyết được các vấn đề dài hạn, trong đó có sự bất bình đẳng lớn về lương hưu giữa khu vực Nhà nước và tư nhân.

World Bank nhấn mạnh nếu không có cải cách về hệ thống hưu trí thì sự mất cân đối thu - chi sẽ tăng lên vì số người được hưởng sẽ tăng lên. Nhu cầu cải cách mang tính chất hệ thống là cấp thiết và tất yếu.

Phương án đề xuất cải cách hệ thống hưu trí của World Bank gồm 4 nhóm giải pháp trụ cột. Bao gồm: làm cho hệ thống hưu trí nhà nước do BHXH Việt Nam quản lý bền vững hơn, khuyến khích sự tham gia của khu vực phi chính thức, xây dựng một tầng lương hưu xã hội cơ bản cho xóa đói giảm nghèo và từng bước mở rộng trụ cột hưu trí tư nhân để đa dạng hóa hệ thống hưu trí.

Giải pháp được World Bank đưa ra là tăng lương hưu với tỷ lệ thấp hơn tăng tiền lương, tỷ lệ điều chỉnh lương hưu tăng theo chỉ số lạm phát; độ tuổi nghỉ hưu của nam và nữ bằng nhau và nhích tăng dần tuổi nghỉ hưu; giảm tỷ lệ tích lũy và giảm khoảng cách lương hưu giữa khu vực Nhà nước và khu vực tư nhân sao cho công bằng hơn. Đồng thời cũng cần xem xét lại phương pháp điều chỉnh mức hưởng theo chỉ số lương.

Bên cạnh đó, World Bank cũng đưa ra những khuyến nghị về bền vững tài chính của hệ thống với nhìn nhận, nếu không cải cách thì vệc thâm hụt Quỹ BHXH sẽ bắt đầu từ năm 2030 và mức thâm hụt sẽ lên 25-30% GDP trong những năm 2060-2070.

Giải pháp đưa ra là cần khuyến khích hạn chế việc ngừng đóng BHXH sớm và về hưu sớm, điều chỉnh tuổi nghỉ hưu, cải tiến hiệu quả đầu tư Quỹ và quản lý hành chính, tạo ra chính sách hưu xã hội và cần có chiến lược truyền thông tốt để thông tin đến công chúng.

Những nhận xét này đã được Phó Thủ tướng Vương Đình Huệ ghi nhận như là tài liệu hữu hiệu, giúp Chính phủ hoàn thiện đề án cải cách BHXH sẽ trình Bộ Chính trị quyết định trong Hội nghị Trung ương 7 tới.

Phó Thủ tướng cho biết Chính phủ đã giao cho BHXH Việt Nam, Bộ Tài chính, cùng các cơ quan liên quan đánh giá chính sách BHXH hiện hành. Chính phủ cũng đã tổ chức đoàn nghiên cứu khảo sát với quy mô rộng tại các bộ, ngành, địa phương…

Một số điểm trong đề án, theo Phó Thủ tướng đã trùng khớp với nghiên cứu của Word Bank. Cụ thể, hai bên có chung nhìn nhận về nhu cầu cải cách hệ thống BHXH Việt Nam đã đến lúc cấp bách và chín muồi. Những nội dung cơ bản về xu hướng cải cách cũng có sự tương tự. Điều này cho thấy đề án đã đi đúng hướng.