Theo biểu phí dịch vụ của Ngân hàng (NH) TMCP Xuất nhập khẩu VN (Eximbank), từ 1.12 tài khoản cá nhân có số dư bình quân dưới 500.000 đồng sẽ phải chịu phí quản lý 11.000 đồng/tháng. Trước đây, mức số dư được miễn phí quản lý của nhà băng này là 300.000 đồng/tháng. Tương tự, Sacombank áp dụng số dư bình quân tối thiểu 500.000 đồng, nếu thấp hơn thì phí quản lý tài khoản là 6.600 đồng; OCB cũng 500.000 đồng, thấp hơn thì phí là 5.500 đồng; ACB cũng áp dụng phí 15.000 đồng khi số dư tối thiểu dưới 500.000 đồng đối với tài khoản Tài Lộc, tài khoản đối tác thu từ năm thứ 2 trở đi, tài khoản thanh toán truyền thống, tài khoản liên kết chứng khoán, tài khoản giao dịch chứng khoán… BIDV chia phí quản lý tài khoản tùy vào số tiền duy trì, theo đó dưới 2 triệu đồng là 5.000 đồng/tháng (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng), từ 2 - 10 triệu đồng là 3.000 đồng, trên 10 triệu đồng là miễn phí.

Nhiều ngân hàng tăng số dư tối thiểu tài khoản thanh toán
ẢNH: NGỌC THẮNG
Ngoài ra, đối với tài khoản không hoạt động trong quý, BIDV thu phí quản lý 30.000 đồng/quý. Ngoài ra, khi khách hàng đóng tài khoản sẽ mất khoản phí từ 20.000 - 50.000 đồng. Đối với tài khoản đẹp, tài khoản chọn, các nhà băng còn tính phí dao động từ vài trăm ngàn đến hàng chục triệu đồng. Chẳng hạn, tài khoản Như Ý 8 số đẹp của BIDV có khi lên đến 70 triệu đồng (chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng)...
Theo số liệu mới nhất từ NH Nhà nước (NHNN), tính đến hết quý 1/2025, hệ thống NH có khoảng 208,4 triệu tài khoản tiền gửi thanh toán cá nhân với số dư 1,315 triệu tỉ đồng. Trước đây tiền gửi trên tài khoản cá nhân chỉ duy trì ở mức 50.000 - 100.000 đồng, thế nhưng hiện nay số dư tăng lên mức 500.000 đồng trở nên phổ biến, thậm chí một số NH lên đến vài triệu đồng khiến khách hàng bức xúc dù số tiền không đáng bao nhiêu. Thực tế, họ đã phải trả hàng chục loại phí khác như phí chuyển khoản, phí kiểm đếm, phí tra soát/hủy lệnh chuyển tiền… nên thu phí quản lý tài khoản nữa khiến khách hàng có cảm giác bị "tận thu".
Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích khối khách hàng cá nhân của Công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam, lý giải: Việc tăng số dư tối thiểu trên tài khoản thanh toán cho thấy hậu quả của việc chạy đua, thậm chí giao chỉ tiêu cho nhân viên mời chào mở tài khoản NH trước đây. Điều này dẫn đến số lượng tài khoản khách hàng tăng nhanh nhưng lượng tiền để trên tài khoản không nhiều. Các tài khoản rác, tài khoản không hoạt động hay còn gọi tài khoản ngủ đông chiếm số lượng lớn. Trong khi đó, các NH vẫn phải bỏ chi phí vận hành hệ thống công nghệ, bảo trì lớn. "Việc yêu cầu tăng số dư tài khoản có thể là một trong những động thái dọn tài khoản rác. Nhưng các NH có thể thực hiện đóng tài khoản dạng này nếu có quy định rõ ràng trong vòng 1, 3 hay 6 tháng mà tài khoản không hoạt động thì họ có quyền đóng lại. Vào năm ngoái, khi hệ thống NH yêu cầu khách hàng thực hiện cài đặt sinh trắc học, hàng chục triệu tài khoản NH đã được dọn dẹp", ông Minh giải thích.

Nhiều ngân hàng tăng số dư tối thiểu tài khoản thanh toán
ẢNH: NGỌC THẮNG
Đứng từ góc nhìn đó, lý do tăng số dư tối thiểu theo ông Nguyễn Thế Minh có thể ngụ ý việc nhà băng muốn tăng tỷ lệ tiền gửi không kỳ hạn (CASA) có chi phí thấp. Ngày nay, tỷ lệ CASA tại các NH tăng lên rất nhiều so với trước đây khi xu hướng thanh toán không dùng tiền mặt gia tăng. Nhiều khách hàng để tiền trên tài khoản nhằm thanh toán cho hàng hóa, dịch vụ trong cuộc sống hằng ngày. Thế nhưng không phải khách hàng nào cũng duy trì số dư tối thiểu trên tài khoản nhiều. Đối với người có thu nhập thấp thì việc duy trì số dư tài khoản tối thiểu là cả một vấn đề. Trong trường hợp họ không duy trì được thì lại phát sinh đóng phí hằng tháng cho NH.
"Việc quy định số dư tối thiểu hay thu phí dịch vụ tài khoản là điều không thể tránh, nhưng NH cần đưa ra một mức hợp lý hơn. Tại sao trước đây quy định chỉ 50.000 - 100.000 đồng được mà nay lại tăng lên gấp nhiều lần như vậy? Điều này có tận dụng thu phí khi môi trường thanh toán tiền mặt đang phát triển hay không? Một bài toán sơ bộ có thể thấy với 200 triệu tài khoản, nếu số dư tối thiểu quy định 100.000 đồng thì lượng tiền trên tài khoản cũng ở mức 20.000 tỉ đồng - gần 1 tỉ USD không phải là ít. NH có thể sinh lời trên mức này", ông Nguyễn Thế Minh dẫn chứng và gợi ý các NH cần quy định số dư tối thiểu ở mức hợp lý, phù hợp cho số đông, đồng thời có chi phí duy trì một hệ thống công nghệ tốt để phục vụ trải nghiệm của khách hàng tốt hơn.
Đồng quan điểm, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu nhận xét trước đây, để khuyến khích khách hàng mở tài khoản, đẩy mạnh thực hiện chủ trương thanh toán không dùng tiền mặt nên đưa ra số dư tối thiểu trên tài khoản chỉ 50.000 - 100.000 đồng. Ngày nay, khi cả xã hội đều sử dụng tài khoản thanh toán trong giao dịch mua bán, chuyển khoản nên có thể NH cần nhiều chi phí bảo trì hệ thống công nghệ, bảo mật an toàn… dẫn đến tăng số dư tối thiểu trên tài khoản lên nhiều hơn trước. Khi NH tính phí, khách hàng sẽ cố gắng đóng tiền vào tài khoản để có thể được miễn phí quản lý tài khoản này. Tuy nhiên, ông Hiếu cho rằng việc tăng số dư tối thiểu lên gấp 10 lần (trước đây phổ biến ở mức 50.000 đồng), chưa kể một số NH áp dụng mức cao hơn cho thấy có thể NH đang muốn huy động vốn rẻ ở tài khoản không kỳ hạn. Thường thì lãi suất áp dụng với các tài khoản thanh toán ở mức rất thấp, dao động khoảng 0,1 - 0,2%/năm. "Trong trường hợp NH dùng số dư trên tài khoản để đáp ứng thanh khoản, cho vay thì cũng cân nhắc đến việc áp dụng miễn phí hay không. Còn không thì chỉ nên quy định số dư tối thiểu ở 100.000 đồng là hợp lý", ông Nguyễn Trí Hiếu cho hay.
Hơn 136,1 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân (CIF)
Thực hiện kế hoạch triển khai đề án 06 của ngành NH và kế hoạch phối hợp giữa Bộ Công an và NHNN, nhiều tổ chức tín dụng, trung gian thanh toán đã và đang phối hợp với cơ quan công an triển khai mở rộng giải pháp xác thực khách hàng qua thẻ căn cước công dân (CCCD) gắn chip và triển khai giải pháp xác thực khách hàng qua ứng dụng VNeID trong việc mở tài khoản và sử dụng các dịch vụ NH điện tử. Tính đến hết ngày 14.11, ngành NH có hơn 136,1 triệu hồ sơ khách hàng cá nhân (CIF), hơn 1,4 triệu hồ sơ khách hàng tổ chức được đối chiếu sinh trắc học qua CCCD gắn chip hoặc ứng dụng VNeID. 57 tổ chức tín dụng và 39 tổ chức trung gian thanh toán đã triển khai ứng dụng thẻ CCCD gắn chip qua ứng dụng điện thoại. 63 tổ chức tín dụng đã triển khai ứng dụng thẻ CCCD gắn chip qua thiết bị tại quầy. 32 tổ chức tín dụng và 15 trung gian thanh toán đang triển khai ứng dụng VNeID, trong đó có 21 đơn vị đã triển khai chính thức (gồm có 16 tổ chức tín dụng và 5 tổ chức trung gian thanh toán).