Tập trung hỗ trợ 5 triệu hộ kinh doanh chuyển từ thuế khoán sang kê khai

Sẽ chia theo quy mô doanh thu

Chỉ còn ít ngày đếm ngược trước thời hạn bỏ thuế khoán, chuyển sang kê khai từ đầu năm 2026, cơ quan thuế cho biết, đang triển khai nhiều giải pháp để hướng dẫn hộ kinh doanh thực hiện. Tại các cơ quan thuế cơ sở, bước đầu tiên thực hiện bằng cách phát loa thông báo để hộ kinh doanh đến đăng ký, kê khai. Với các hộ chưa đến đăng ký, kê khai, cán bộ thuế cùng đơn vị cung cấp phần mềm sẽ tới địa chỉ kinh doanh hướng dẫn chi tiết.

Để tạo thuận lợi cho gần 5 triệu hộ kinh doanh chuyển sang kê khai, Bộ Tài chính cũng vừa công bố dự thảo thông tư hướng dẫn việc ghi sổ kế toán của các hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Theo đó, người đại diện hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có thể tự ghi chép sổ sách kế toán hoặc bố trí người làm kế toán hoặc thuê dịch vụ làm kế toán.

Với quy mô của nhiều hộ kinh doanh nhỏ, Bộ Tài chính đề xuất, kế toán của hộ kinh doanh có thể là người thân của chủ hộ (cha, mẹ, vợ, chồng, con, anh, chị, em) hoặc người quản lý, điều hành, thường xuyên mua bán tài sản kiêm nhiệm vị trí kế toán. Cùng với đó, chế độ kế toán với hộ kinh doanh cũng được chia theo quy mô doanh thu. Cụ thể, nhóm doanh thu từ 200 triệu đồng/năm trở xuống chỉ cần sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ gồm 3 cột: ngày tháng, giao dịch và số tiền.

Nhóm doanh thu từ 200 triệu đồng tới 3 tỷ đồng mỗi năm sẽ có sổ chi tiết doanh thu bán hàng hóa, dịch vụ, gồm mức thuế suất giá trị gia tăng và thu nhập cá nhân. Việc ghi sổ được thực hiện theo các cột: số hiệu, ngày hóa đơn, nội dung giao dịch, doanh thu, mức thuế suất và số thuế phải nộp.

Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh có doanh thu hằng năm trên 3 tỷ đồng sẽ cần đầy đủ chứng từ kế toán gồm hóa đơn VAT, hóa đơn bán hàng và bảng kê mua hàng hóa, dịch vụ.

“Hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh được lựa chọn lưu trữ các tài liệu kế toán (hóa đơn, chứng từ kế toán, sổ kế toán,...) trên phương tiện điện tử. Thời hạn lưu trữ tài liệu kế toán của hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh tối thiểu 5 năm”, Bộ Tài chính đề xuất trong dự thảo.

Ông Mai Sơn - Phó Cục trưởng Cục Thuế cho biết, dự kiến, trong tháng 11, Cục Thuế sẽ áp dụng cổng kê khai thuế để các hộ kinh doanh trải nghiệm kê khai thuế trước khi áp dụng chính thức từ năm 2026.

“Khi chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, hộ kinh doanh đã tuân thủ tốt sẽ không bị can thiệp một cách vô cớ. Trong thời gian đầu, hộ kinh doanh chưa quen với kê khai sẽ được hỗ trợ tối đa, tránh áp dụng xử phạt”, ông Sơn cho biết.

Ðề xuất doanh thu dưới 200 triệu đồng không cần ghi sổ sách

Là một trong 2 địa phương có số hộ kinh doanh lớn nhất cả nước, ông Nguyễn Tiến Minh - Phó trưởng Thuế Hà Nội cho biết, chuyển đổi từ phương pháp khoán sang kê khai không phải là “thêm thủ tục”, mà là thay đổi cách tiếp cận. Người nộp thuế tự kê khai - tự nộp theo doanh thu thực tế, cơ quan thuế tập trung hỗ trợ - xác thực - bảo đảm công bằng qua dữ liệu điện tử.

Để hỗ trợ hộ kinh doanh chuyển đổi, Thuế Hà Nội đưa ra nhóm giải pháp gồm: hỗ trợ tư vấn pháp lý, cung cấp phần mềm, công nghệ hỗ trợ miễn phí; tăng cường kênh tương tác và hỗ trợ đa tầng; khảo sát thực trạng và nhu cầu từng hộ; Phối hợp nhà cung cấp giải pháp công nghệ - hỗ trợ không phát sinh chi phí; Phối hợp hiệp hội nghề nghiệp để tập huấn, hướng dẫn; đồng hành xuyên suốt - mô hình “1 cán bộ - 1 nhóm hộ kinh doanh”.

Bà Nguyễn Thị Cúc - Chủ tịch Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho rằng, chuyển đổi từ thuế khoán sang kê khai, hộ, cá nhân kinh doanh được hưởng nhiều thuận lợi. Theo đó, hộ kinh doanh giảm rủi ro bị ấn định thuế , truy thu hoặc xử phạt vi phạm; tiết kiệm thời gian, giảm chi phí đi lại, chi phí hành chính, có thể kê khai nộp thuế 24/24.

Bà Cúc cũng đề xuất, trong quá trình chuyển đổi, để thuận lợi cho các hộ kinh doanh, số lần thanh tra cũng không quá 1 lần trong năm (trừ trường hợp có dấu hiệu vi phạm rõ ràng). Cơ quan chức năng sẽ xử lý nghiêm các hành vi lạm dụng, lợi dụng thanh tra, kiểm tra để nhũng nhiễu. Ưu tiên thanh tra, kiểm tra từ xa dựa trên các dữ liệu điện tử; giảm thanh tra, kiểm tra trực tiếp.

“Cơ quan thuế nên miễn kiểm tra thực tế người nộp thuế tuân thủ, chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Cùng với đó, cơ quan thuế chưa phạt tiền đối với các hộ chưa xuất kịp hóa đơn từ máy tính tiền kết nối dữ liệu với cơ quan thuế ”, bà Cúc đề xuất.

Góp ý về dự thảo thông tư hướng dẫn việc ghi sổ kế toán hộ kinh doanh, ông Nguyễn Văn Được - Công ty TNHH kế toán và tư vấn thuế Trọng Tín cho rằng, quy định “cứng” mức doanh thu 200 triệu đồng trở lên hoặc trở xuống sẽ gặp nhiều bất cập. Vì vậy, đơn vị này đề xuất, sửa đổi thay thế cụm từ “trên 200 triệu đồng” thành cụm từ “trên mức doanh thu không chịu thuế ” để đảm bảo đồng bộ với Luật thuế VAT và phù hợp với thực tiễn.

“Chúng tôi đề xuất, hộ kinh doanh doanh thu dưới mức không chịu thuế (200 triệu đồng) không cần ghi chép sổ sách để tạo thuận lợi cho người nộp thuế , cũng như không tạo áp lực tăng thủ tục hành chính và tăng chi phí tuân thủ. Cơ quan chức năng cần cho phép, khuyến khích hộ kinh doanh mở các sổ chi tiết doanh thu theo nhu cầu”, ông Được đề xuất.