Thuế thu nhập cá nhân giảm bao nhiêu?

Tăng giảm trừ gia cảnh, rút gọn bậc thuế

Một trong những quy định mới đang rất được quan tâm là mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) khi tính thuế thu nhập cá nhân (TNCN) kể từ năm 2026. Theo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, mức GTGC đối với người nộp thuế được điều chỉnh lên 15,5 triệu đồng/tháng và mỗi người phụ thuộc là 6,2 triệu đồng/tháng. Ngoài mức GTGC, người nộp thuế còn được khấu trừ tiền đóng bảo hiểm bắt buộc và một số khoản chi khác như tiền ăn trưa, phụ cấp, đóng góp từ thiện, quỹ hưu trí tự nguyện (nếu có). Giả sử cá nhân có một người phụ thuộc thì nếu có thu nhập 20 triệu đồng/tháng, sau khi được khấu trừ thì sẽ không phải nộp thuế. Cá nhân này đã giảm được số thuế phải nộp 125.000 đồng theo quy định hiện nay. Khi người làm công ăn lương có thu nhập 30 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc thì sau khi được khấu trừ, số thuế sẽ phải nộp là 265.000 đồng, giảm so với số thuế 968.000 đồng hiện nay…

Đáng chú ý, ngoài việc điều chỉnh mức GTGC cho người nộp thuế và người phụ thuộc, Chính phủ cũng đã trình Quốc hội Dự thảo luật Thuế TNCN (sửa đổi) và dự kiến sẽ áp dụng từ giữa năm 2026. Trong đó, Chính phủ đề xuất sửa đổi rút gọn biểu thuế lũy tiến từng phần từ 7 bậc xuống còn 5 bậc, từ 5 - 35% (bỏ 2 bậc có thuế suất 10% và 20%). Nếu được thông qua, người làm công ăn lương sẽ được giảm thuế so với hiện nay.

Ảnh: Nhật Thịnh

Cụ thể, ước tính khi kết hợp cả mức GTGC mới và biểu thuế lũy tiến từng phần còn 5 bậc, cá nhân có thu nhập 50 triệu đồng/tháng và có 1 người phụ thuộc sẽ phải nộp thuế TNCN 2,46 triệu đồng trong khi hiện nay nộp 4,28 triệu đồng. Trường hợp cá nhân có thu nhập 100 triệu đồng/tháng thì số thuế phải nộp hiện nay là gần 18 triệu đồng sẽ giảm xuống còn khoảng 15 triệu đồng…

Mặc dù số tiền thuế sang năm sau sẽ được giảm so với hiện nay nhưng với nhiều người làm công ăn lương thì mức giảm này vẫn chưa đủ bù đắp vật giá liên tục tăng cao. Chị Mai Hồng tại P.Tân Hưng (Q.7 cũ, TP.HCM) chia sẻ từ đầu hè đến nay, giá nhiều hàng hóa tăng mạnh. Ví dụ, tô bún bò ăn sáng từ 40.000 đồng tăng lên 50.000 đồng, tương ứng tăng 25%; giá sườn non heo trước đây chỉ 150.000 - 160.000 đồng/kg thì nay đã lên 190.000 - 200.000 đồng/kg; ổ bánh mì bình dân từ 15.000 đồng cũng đã lên 20.000 đồng… Ngay cả giá điện có sự kiểm soát của nhà nước thì mấy tháng qua nhà chị cũng phải đóng cao hơn. 

"Chỉ có người đi chợ thì mới nắm rõ nhất là giá cả chi tiêu đã tăng chóng mặt. Ngay cả hành ngò, rau thơm nếu như trước đây chủ sạp rau quen có thể tặng thêm nhưng nay đã phải mua 5.000 đồng hay thậm chí 10.000 đồng mới đủ cho bữa ăn. Hàng trăm món đều tăng giá, nếu quy đổi thì thấp từ 10% và cao có khi lên đến 20 - 30%", chị Mai Hồng cho hay. Chính vì vậy, chị cho hay gia đình mình thuộc diện phải đóng thuế TNCN nhưng với cùng một khoản thu nhập thì các năm trước thấy vẫn thong thả, năm nào cả nhà cũng đi du lịch thì 2 - 3 năm gần đây đã phải thắt chặt chi tiêu. Số thuế TNCN ước tính năm sau với bản thân chị giảm chưa được 1 triệu đồng/tháng thì "chưa thấm vào đâu với các loại chi phí thiết yếu cho đời sống tăng liên tục".

Cần nâng ngưỡng chịu thuế TNCN

Đó là lý do nhiều ý kiến cho rằng mức giảm trừ 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc vẫn quá thấp. Đồng thời, biểu thuế lũy tiến hiện đang được đề xuất giảm từ 7 bậc xuống còn 5 bậc cũng chưa hợp lý.

Luật sư Trương Thanh Đức, Giám đốc Công ty luật ANVI, phân tích: cơ quan soạn thảo luật vẫn không đưa ra cơ sở khoa học trong việc sửa đổi biểu thuế lũy tiến từng phần. Chẳng hạn, lương tối thiểu do Chính phủ quy định đã tăng 11 lần so với năm 2007 là thời điểm luật Thuế TNCN hiện hành được chính thức thông qua. Bên cạnh đó, thu nhập bình quân của người VN cũng tăng 5,8 lần trong thời gian này và lạm phát tăng 200% (tương đương tăng gấp 3 lần). Thế nhưng, ngưỡng chịu thuế suất cao nhất 35% áp dụng cho thu nhập chịu thuế trên 80 triệu đồng/tháng chỉ nâng lên 100 triệu đồng/tháng, tương đương tăng 1,25 lần. Chỉ so sánh như vậy là đã thấy khập khiễng và việc sửa biểu thuế lũy tiến từng phần chưa hợp lý với tình hình kinh tế - xã hội của VN.

"Nếu Chính phủ vẫn duy trì thuế suất 35% thì phải nâng ngưỡng thu nhập chịu thuế lên cao hơn đề xuất của dự thảo. Nếu tăng tương ứng gấp 3 lần theo lạm phát thời gian qua thì ngưỡng chịu thuế cao nhất này cần điều chỉnh lên hơn 240 triệu đồng/tháng. Nguyên tắc thuế TNCN thì người cực giàu, siêu giàu mới chịu mức thuế cao nhất. Với người có thu nhập chỉ trên 100 triệu đồng/tháng thì không thể gọi là giàu mà phải chịu thuế suất lên đến 35% là quá cao. Khi sửa luật thuế TNCN thì phải hướng đến quy định tiên tiến, hợp lý hơn những bất cập hiện hành", luật sư Trương Thanh Đức nói.

"Hơn nữa, vì sao không bỏ đi 2 bậc thuế 15% và 25% mà lại bỏ thuế suất 10% và 20%? Việc áp dụng thuế suất cao hơn sẽ khiến người nộp thuế thêm gánh nặng", luật sư Đức đặt câu hỏi và nhấn mạnh: Theo nguyên lý của chính sách thuế là phải tính theo một cơ sở nào đó nhưng cơ quan soạn thảo luật lại chưa nêu rõ. Hơn nữa, trước đây người dân có nhu cầu tối thiểu là ăn no mặc ấm còn ngày nay, kinh tế đã có nhiều thay đổi thì nhu cầu phải là ăn ngon mặc đẹp. Đồng thời sau khi chi tiêu đảm bảo đời sống thiết yếu thì phải tích lũy, để dành. Chưa kể để thúc đẩy kinh tế tăng trưởng 2 chữ số từ năm sau thì chúng ta phải chấp nhận lạm phát cao hơn, kéo theo chi tiêu của các hộ gia đình sẽ phải nhiều hơn. Đặt trong bối cảnh đó, số thuế được giảm là không đáng kể.

Đồng quan điểm, chuyên gia về thuế, luật sư Nguyễn Đức Nghĩa cho rằng việc giảm bậc thuế từ 7 bậc xuống 5 bậc không quan trọng, quan trọng là thuế suất của các bậc tương ứng với ngưỡng thu nhập chịu thuế sẽ được thay đổi ra sao. Đề xuất của Chính phủ khiến các mức thuế suất chênh lệch quá cao. Hợp lý là vẫn phải giữ chênh lệch giữa các bậc thuế chỉ 5% như trước đây. Nếu Chính phủ giảm xuống còn 5 bậc thuế thì thuế suất cao nhất chỉ là 25%. Ngược lại nếu Chính phủ vẫn "chốt" thuế suất cao nhất là 35% thì vẫn phải giữ biểu thuế 7 bậc, đồng thời phải nâng ngưỡng chịu thuế của các bậc lên cao hơn nhiều để phù hợp với đời sống của người dân. Cụ thể, thuế suất cao nhất 35% chỉ nên áp dụng cho mức thu nhập chịu thuế trên 160 triệu đồng/tháng. Các bậc với thuế suất thấp hơn thì cũng phải nâng cao ngưỡng chịu thuế. Bởi trong những năm vừa qua, lạm phát của VN dù theo con số công bố chính thức không quá cao nhưng thực tế giá nhiều hàng hóa tiêu dùng thiết yếu đã tăng mạnh. Vì vậy, cần nâng ngưỡng chịu thuế trong lần sửa luật này mới đảm bảo được đời sống của người nộp thuế, đồng thời khuyến khích người có trình độ, nhân lực chất lượng cao làm việc, lao động.