Tròn mắt nhìn đàn dê leo chót vót trên ngọn cây và sự thật bất ngờ

Những con dê bị thu hút với quả của cây Argan. Cây Argan cao từ 8-10m và có tuổi đời từ 150-200 năm. Chúng có nhiều gai, thân cây xù xì. Những con dê đã trèo cây này qua nhiều thế kỷ, và chúng đã học cách thích nghi với môi trường sống.

Những con dê ở Tây Nam Ma-rốc có bàn chân chẻ. Mỗi móng guốc có hai ngón chân có thể tách ra, tạo sự cân bằng và đòn bẩy, lòng bàn chân mềm mại giúp chúng nắm chặt vào vỏ cây. 

Cây Argan là loài đặc hữu trong thung lũng Sous bán sa mạc ở phía Tây Tam Ma-rốc và vùng Tindouf của Algeria ở khu vực phía Tây Địa Trung Hải. Quả Argan cũng là nguồn dầu có giá trị, và là nguồn kinh tế quan trọng đối với người bản địa Bắc Phi ở Ma-rốc.

Quả dài khoảng 2-4 cm, có một hạt rất cứng. Bên trong hạt chứa một hoặc hai, hạt nhỏ, nhiều dầu. Phải mất 1 năm thì quả mới to, và chín vào tháng 6 đến tháng 7 năm sau. Khoảng thời gian đó, người ta thả dê ở ngoài rừng cây Argan, vì chúng thường ăn quả trước khi chín.

Theo truyền thống, những con dê là một phần trong sản xuất dầu. Người bản địa Bắc Phi cho dê ăn quả, hạt cứng của quả vào trong bụng dê không bị tiêu hóa và theo phân ra ngoài. Sau đó, người ta nhặt phân dê, loại bỏ lấy hạt, rồi nghiền hoặc ép để tách dầu, dầu được sử dụng làm salad và mỹ phẩm.

Công đoạn loại bỏ phần thịt quả tốn nhiều công sức nhất trong quá trình khai thác dầu Argan, đó là lý do tại sao người ta cho dê ăn quả. Tuy nhiên, các phương pháp hiện đại đã xử lý được giai đoạn này vì đôi khi sản xuất dầu theo phương pháp kia, mùi của dê ảnh hưởng đến chất lượng dầu.

Trong hai thập kỷ qua, dầu Argan ngày càng phổ biến và trở thành loại dầu đắt nhất thế giới (khoảng $ 300/lít). Nó được xuất khẩu sang châu Âu và Bắc Mỹ.

Trớ trêu thay, sự phổ biến của mặt hàng dầu Argan đã đe dọa đến sự tồn tại của loài cây Argan. Người dân dùng khoản tiền mặt thu được từ việc bán dầu mua thêm dê, dẫn đến nhiều dê leo trèo cây, phá hoại cây. Cây cũng bị đốn gỗ hay bị chặt đi nhường chỗ cho các loại cây trồng khác. Trong những năm 1970 và 1980, khoảng 600 ha rừng Argan bị mất đi mỗi năm.