Trung Quốc tìm ra mỏ vàng mới dành cho ô tô điện: Là thị trường ô tô lớn thứ 6 thế giới, ưu đãi thuế 10%

Con tàu chở ô tô lớn nhất thế giới với sức chứa tương đương 20 sân bóng đá đã hoàn tất chuyến hành trình đầu tiên vào cuối tháng 5, cập cảng Itajai (Brazil). Tuy nhiên, sự xuất hiện của con tàu này dường như không được hoan nghênh.

Đây chính là con tàu thuộc sở hữu của BYD – nhà sản xuất xe điện và xe hybrid plug-in hàng đầu Trung Quốc và nằm trong chiến lược đẩy mạnh xuất khẩu . Theo phân tích của Reuters, chuyến tàu vừa qua là chuyến thứ tư của BYD đến Brazil trong năm nay, nâng tổng số xe nhập khẩu lên khoảng 22.000 chiếc.

BYD đang chào bán xe tại Brazil với giá cạnh tranh trong bối cảnh phong trào xe xanh tại quốc gia Nam Mỹ này mới ở giai đoạn đầu. Các hiệp hội công nghiệp và công đoàn lo ngại làn sóng xe Trung Quốc – đặc biệt từ BYD – sẽ gây áp lực lớn lên ngành sản xuất ô tô trong nước, đe dọa việc làm.

Theo Hiệp hội ô tô Brazil (ANFAVEA), lượng xe nhập khẩu từ Trung Quốc có thể tăng gần 40% trong năm nay, đạt 200.000 xe – tương đương khoảng 8% lượng xe hạng nhẹ được đăng ký.

Các nhóm ngành cho rằng Trung Quốc đang tận dụng chính sách thuế quan thấp để đẩy mạnh xuất khẩu , thay vì đầu tư xây dựng nhà máy tại Brazil. Họ kêu gọi Chính phủ sớm nâng thuế nhập khẩu xe điện (EV) từ mức 10% hiện tại lên 35% trong vòng một năm, thay vì theo lộ trình đến năm 2026.

"Thế giới đang bắt đầu đóng cửa với xe Trung Quốc, nhưng Brazil thì không", ông Aroaldo da Silva – Chủ tịch liên đoàn IndustriALL Brasil – nói. "Trung Quốc đang tận dụng điều đó".

Sự hiện diện của xe Trung Quốc gia tăng tại Brazil diễn ra trong bối cảnh xuất khẩu ô tô từ Trung Quốc cũng tăng mạnh trên toàn cầu. Năm 2023, Trung Quốc đã vượt Nhật Bản để trở thành nước xuất khẩu ô tô lớn nhất thế giới.

Brazil – thị trường ô tô lớn thứ 6 toàn cầu – là điểm đến hấp dẫn cho các hãng xe Trung Quốc nhờ quy mô dân số lớn và chính sách hỗ trợ xe xanh. Tuy nhiên, các nhà sản xuất truyền thống như Volkswagen, GM hay Stellantis đều đã có mặt tại đây hàng thập kỷ và đầu tư vào sản xuất nội địa.

Trong khi đó, kế hoạch nội địa hóa sản xuất của BYD đang bị chậm tiến độ. Dự kiến ban đầu, BYD sẽ đưa nhà máy tại bang Bahia – mua lại từ Ford và đi vào hoạt động trong năm 2025. Tuy nhiên, điều tra về lao động tại công trường đã khiến kế hoạch bị lùi tới cuối năm 2026.

Tương tự, hãng xe Trung Quốc GWM cũng chậm hơn một năm so với kế hoạch đưa nhà máy cũ của Mercedes-Benz vào hoạt động.

Giới chức và công đoàn Brazil bày tỏ lo ngại rằng việc tăng mạnh xe nhập khẩu có thể làm suy yếu động lực đầu tư vào sản xuất nội địa.

"Chúng tôi ủng hộ các thương hiệu mới đến đầu tư, tạo việc làm và đưa công nghệ mới vào Brazil", ông Igor Calvet – Chủ tịch ANFAVEA – cho biết. "Nhưng nếu nhập khẩu ồ ạt khiến sản xuất chững lại, điều đó đáng lo ngại".

Ông da Silva từ IndustriALL nói rằng liên đoàn chưa ghi nhận BYD ký kết hợp đồng nào với nhà cung cấp trong nước – điều thường phải diễn ra trong vòng 18 tháng kể từ khi sản xuất.

"Kể cả có nhà máy ở đây, nếu tất cả linh kiện và công nghệ đều nhập từ nước ngoài, thì giá trị thật sự là gì?" – ông đặt câu hỏi.

Chính phủ Tổng thống Lula da Silva cam kết bảo vệ việc làm và môi trường, trong nỗ lực phục hồi công nghiệp và củng cố vị thế xanh trước thềm COP30 vào tháng 11 tới. Tuy nhiên, hơn 80% doanh số EV tại Brazil hiện vẫn đến từ xe nhập khẩu Trung Quốc, theo Hiệp hội xe điện ABVE.

Brazil có tiềm năng lớn nhờ sở hữu nguồn khoáng sản thiết yếu như lithium, nhưng vẫn thiếu hạ tầng để sản xuất toàn bộ chuỗi cung ứng xe điện , ông Ricardo Bastos – Giám đốc quan hệ Chính phủ tại GWM kiêm Chủ tịch ABVE nhận định.

GWM dự kiến sẽ bắt đầu sản xuất mẫu SUV Haval H6 vào tháng 7 tới, với công suất 50.000 xe/năm, và đang đàm phán với khoảng 100 nhà cung cấp tại Brazil.

"Trong năm nay, xe nhập khẩu và xe sản xuất trong nước sẽ cùng cạnh tranh", ông Bastos nói.