Tỷ giá, lãi suất đều 'căng'

Vì sao chênh lệch giá USD trong và ngoài ngân hàng bị nới rộng ?

Sự biến động trái chiều của tỷ giá trong và ngoài ngân hàng (NH) đang diễn ra trên thị trường hiện nay. Trong khi giá USD tại các NH thương mại có xu hướng đi xuống thì giá USD tự do lại tăng. Các NH đã giảm giá USD 50 đồng so với đầu tháng 10 và giảm hơn 220 đồng so với cuối tháng 8 - thời điểm USD đạt mức cao nhất.

Cụ thể, Vietcombank mua USD với giá 26.105 - 26.135 đồng, bán ra 26.355 đồng; ACB mua vào 26.110 - 26.140 đồng, bán ra 28.355 đồng… Tỷ giá trung tâm do Ngân hàng Nhà nước (NHNN) công bố so với mức đỉnh đạt được cuối tháng 8 cũng đã giảm 200 đồng/USD, tương đương mất 0,8%, xuống còn 25.100 đồng/USD. Dù vậy, so với đầu năm, tỷ giá trung tâm vẫn ghi nhận mức tăng gần 800 đồng/USD, tương đương mức lên giá 3,1%. Còn giá USD giao dịch giữa các nhà băng cũng giảm 0,42% so với mức đỉnh, xuống 26.323 đồng/USD, dù ghi nhận tăng 3,3% so với đầu năm.

ẢNH: NGỌC THẮNG

Trong khi đó, giá đồng bạc xanh trên thị trường tự do quay đầu tăng trở lại mức cao, mua vào lên 27.830 đồng, bán ra 27.960 đồng, tăng 2.200 đồng/USD so với đầu năm, tương đương hơn 8,4%. Trong bối cảnh đó, NHNN đã có văn bản gửi Bộ Công an, Bộ Công thương và Thanh tra Chính phủ tăng cường phối hợp kiểm tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trong hoạt động cung ứng dịch vụ ngoại hối. Nhờ thế, giá USD trên thị trường tự do đã rời khỏi mức 28.000 đồng nhưng hiện cao hơn trong NH hơn 1.600 đồng/USD, tương đương 6%.

Công ty chứng khoán MB (MBS) mô tả tình hình tỷ giá trong nước ghi nhận những diễn biến trái chiều khi tỷ giá trung tâm và liên NH duy trì đà giảm ổn định, trong khi tỷ giá thị trường tự do bật tăng mạnh. Tình trạng này diễn ra trong bối cảnh đồng nội tệ được hỗ trợ một phần nhờ việc chênh lệch lãi suất VND - USD duy trì trạng thái dương khi lãi suất liên NH trong tháng 10 liên tục neo ở mức cao trên 4%, thậm chí đã chạm đỉnh 2 tháng ở mức 6,1% vào ngày 22.10. Ngoài ra, NHNN trong tháng 10 cũng tiếp tục thực hiện 2 đợt bán USD thông qua các hợp đồng kỳ hạn 180 ngày (có hủy ngang) cho các tổ chức tín dụng có trạng thái ngoại tệ âm với giá bán 26.550 đồng/USD, qua đó phần nào giúp giảm áp lực lên tỷ giá. Riêng tỷ giá trên thị trường tự do tăng mạnh 4,7% trong tháng và ghi nhận mức lên giá 8,1% so với đầu năm là do chênh lệch giá vàng trong nước và quốc tế nới rộng làm tăng nhu cầu nắm giữ USD trên thị trường phi chính thức.

Trước đó, Công ty CP chứng khoán Rồng Việt (VDSC) cũng nhận định chênh lệch tỷ giá trên thị trường tự do và chính thức đã đạt mức cao kỷ lục từ trước đến nay. Chênh lệch hiếm thấy này cho thấy sự hạn chế trong nguồn cung USD ở cả trong và ngoài hệ thống. Ngoài ra, nhu cầu USD trên thị trường tự do tăng đột biến có thể phản ánh sự liên thông giữa thị trường USD tự do và thị trường vàng khi chênh lệch giá vàng trong nước và thế giới nới rộng trong tháng 10.

"Trong ngắn hạn, nguồn cung ngoại tệ được NHNN đảm bảo trong tương lai đang là điểm neo đối với tỷ giá trên thị trường chính thức. Sự bất thường trong chênh lệch giữa hai thị trường sẽ không duy trì quá lâu. Ngoài ra, nhu cầu ngoại tệ trên thị trường tự do dù khó đo lường, cũng phần nào phản ánh trước kỳ vọng về áp lực mất giá đối với VND trong năm 2026", đại diện VDSC cho hay.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Lãi suất áp lực tăng

Trong những ngày qua, lãi suất trên thị trường liên NH liên tục tăng cao, từ 0,1 - 1,78%/năm tùy theo kỳ hạn và chạm mức 6%/năm đã lập trước đó. Cụ thể, ngày 6.11, lãi suất kỳ hạn qua đêm, 1 tuần lên 6%/năm, 2 tuần và 1 tháng 5,8%/năm, 2 và 3 tháng lên 6,2%/năm, 6 tháng 5,9%/năm… Điểm khác biệt là lãi suất kỳ hạn ngắn cao hơn kỳ hạn dài, cho thấy thanh khoản của NH đang gặp khó khăn.

Điều này cũng thể hiện qua lãi suất tiết kiệm thời điểm cuối năm đang tăng tốc. Mới đây, BVBank thực hiện chương trình 10 ngày vàng tiết kiệm với lãi suất cộng thêm 1,2%, cụ thể lãi suất kỳ hạn 1 tháng 4,75%/năm, 6 tháng 6,5%/năm, 12 tháng 6,8%/năm. Ngoài ra, BVBank còn phát hành chứng chỉ tiền gửi với lãi suất từ 5,8 - 6,3%/năm; lãi suất tại quầy lên mức cao nhất 6,1%/năm… Chưa hết, nhà băng này cũng có mức lãi suất hấp dẫn dành cho khách hàng tổ chức, lãi suất cao nhất 6,1% dành cho kỳ hạn 60 tháng; 12 tháng với lãi suất 5,55%.

Một số NH khác cũng tăng lãi suất tiết kiệm như VPBank thêm 0,3%, kỳ hạn 1 tháng lên 4,3%, 6 - 11 tháng 5,3%; 12 - 18 tháng lên 5,5%. MB tăng lãi suất từ 0,3 - 0,5% ở các kỳ hạn từ 1 - 18 tháng, lên 3,9 - 5,8%/năm, tặng thêm lên đến 0,8%/năm khi gửi tiết kiệm trực tuyến từ ngày 28.10 - 12.11 hay tham gia chương trình khuyến mãi…

VDSC cho biết từ giữa tháng 6 đến nay, lãi suất cho vay qua đêm trên thị trường liên NH đã nhiều lần tăng vượt mức 5%/năm. Tình trạng này lặp lại từ giữa tháng 10 mặc dù NHNN vẫn duy trì quy mô cho vay khá lớn trên thị trường cầm cố. Việc lãi suất cho vay qua đêm liên tục tăng cao cho thấy sự thận trọng trong việc tăng cường thanh khoản cho hệ thống NH của nhà điều hành. Lãi suất huy động tiết kiệm cũng ghi nhận mức tăng trong tháng 10 đến nay, từ 0,1 - 0,3%. Hiện tượng tặng thêm lãi suất và các ưu đãi cho khách hàng gửi tiền nhằm huy động vốn trở nên phổ biến hơn trong các tháng cuối năm.

Với đà tăng trưởng tín dụng 13,4% trong 9 tháng năm 2025 và tham chiếu xu hướng tăng trưởng tín dụng các quý 4 hằng năm, VDSC dự báo tín dụng năm 2025 ước đạt 19 - 20%. Điều này sẽ khiến lãi suất huy động ở mức cao vào cuối năm.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân, giảng viên cấp cao Đại học Kinh tế TP.HCM, dự báo khả năng mặt bằng lãi suất huy động tiếp tục nhích nhẹ do nhu cầu vốn trên thị trường vào cuối năm thường tăng. Đây là thời điểm các doanh nghiệp có nhu cầu vay vốn cho hoạt động sản xuất kinh doanh phục vụ dịp lễ tết. Hơn nữa, áp lực tỷ giá vẫn đang ở mức cao.

"Nếu NHNN muốn hỗ trợ thanh khoản dồi dào cho các NH để đáp ứng nhu cầu vốn tăng cao và giữ lãi suất thấp, sẽ phải bơm thêm tiền đồng ra thị trường. Tuy nhiên, hành động này sẽ ngay lập tức gây thêm áp lực, làm nóng tỷ giá. Do đó, nhiều khả năng NHNN sẽ phải chọn giải pháp cân bằng, ưu tiên ổn định tỷ giá bằng cách bơm thanh khoản ra ít hơn so với nhu cầu vốn thực tế. Khi nguồn cung tiền bị hạn chế, trong lúc nhu cầu vốn lại tăng, tất yếu có thể làm cho mặt bằng lãi suất trên thị trường liên NH và lãi suất huy động tăng nhẹ", PGS-TS Nguyễn Hữu Huân phân tích.

Tuy nhiên, ông Huân cho rằng, lãi suất tăng sẽ không quá lớn bởi NHNN sẽ can thiệp ngay lập tức bằng cách bơm tiền hỗ trợ thanh khoản, chấp nhận một phần áp lực lên tỷ giá. "Mục tiêu hàng đầu hiện tại vẫn là hỗ trợ lãi suất để tăng trưởng kinh tế, hơn là giữ tỷ giá. Vì vậy, lãi suất cho vay sẽ được giữ ổn định ở mức thấp để hỗ trợ doanh nghiệp thì lãi suất huy động không thể tăng lên cao được. Như vậy, lợi nhuận của NH sẽ phải thu hẹp đi", ông Huân nhấn mạnh.

ẢNH: NGỌC THẮNG

Giá vàng nhào lộn

Thị trường tài chính tuần qua cũng chứng khiến cảnh giá vàng nhào lộn liên tục. Cuối ngày 7.11, Công ty vàng bạc đá quý Sài Gòn - SJC được mua vào 146,4 triệu đồng/lượng, bán ra 148,4 triệu đồng, tăng 900.000 đồng so với một ngày trước. Tương tự, vàng nhẫn 4 số 9 trên thị trường cũng tăng từ 1 - 1,2 triệu đồng/lượng sau một ngày. Công ty SJC mua vàng nhẫn ở mức 143,3 triệu đồng, bán ra 145,8 triệu đồng; Công ty vàng bạc đá quý Phú Nhuận (PNJ ) mua vào 145 triệu đồng, bán ra 148 triệu đồng; Tập đoàn Doji mua vào 144,5 triệu đồng, bán ra 147,5 triệu đồng; Công ty Bảo Tín Minh Châu mua vào 145,8 triệu đồng và bán ra 148,8 triệu đồng… Trước đó, kim loại quý cũng đã có đợt giảm rất sâu và biến động thất thường xen kẽ ngày tăng ngày giảm.

Đáng chú ý, sau hơn 1 tháng chính thức xóa bỏ độc quyền vàng miếng, cho phép nhập khẩu vàng nguyên liệu thì chênh lệch giữa giá vàng trong nước với thế giới vẫn ở mức cao như trước đây. Hiện tại, mỗi lượng vàng miếng đắt hơn thế giới 21 triệu đồng (chưa bao gồm thuế, phí). Đồng thời, giá vàng nhẫn của một số công ty bán ra vẫn đắt hơn vàng miếng. Điều khó hiểu này được lý giải rằng do nguồn cung nguyên liệu để sản xuất nữ trang vẫn còn khan hiếm.

Giá vàng thế giới duy trì đà tăng so với ngày hôm trước, đạt 4.005 USD/ounce. Kim loại quý vẫn được chú ý trong bối cảnh nhiều nỗi lo về kinh tế toàn cầu, đặc biệt là kinh tế Mỹ được cho rằng sẽ chịu nhiều ảnh hưởng từ chính sách thuế quan của Tổng thống Donald Trump. Đáng chú ý, trong gần 1 tháng qua, giá vàng đã nhào lộn mạnh. Sau khi đạt mức đỉnh cao nhất trên 4.380 USD/ounce, kim loại quý giảm sâu và sau đó tăng giảm đan xen nhưng chỉ loanh quanh mức 4.000 USD/ounce. Nhiều nhà đầu tư đã lỗ nặng nếu đu đỉnh.

Tình trạng này cũng diễn ra tại thị trường VN, giá vàng rớt sâu khiến người mua vào ở mức đỉnh cao 154,6 triệu đồng đã lỗ hơn 10 triệu đồng/lượng.

Chuyên gia thị trường tài chính Phan Dũng Khánh nhận định, đợt lao dốc của giá vàng vừa qua sau khi hoạt động chốt lời mạnh từ các nhà đầu tư cùng với USD tăng trở lại. Sau khi giảm mạnh và dù phục hồi nhưng giá vàng cũng chỉ loanh quanh dưới mức đỉnh cũ. Bên cạnh đó, những yếu tố hỗ trợ giá vàng đi lên như xung đột quân sự tại khu vực Trung Đông hay giữa Nga với Ukraine không gia tăng và các bên đang nỗ lực tìm kiếm giải pháp hòa bình. Song song, nhiều quốc gia vẫn đang áp dụng chính sách kích thích tăng trưởng kinh tế. Từ đó, các kênh đầu tư khác như thị trường chứng khoán đã tăng trưởng cao và thu hút dòng vốn đầu tư mạnh hơn.

Chính vì vậy, theo ông Khánh, khả năng kim loại quý sẽ khó vượt qua đỉnh cũ trong năm nay. Riêng tại thị trường VN, rủi ro khác nữa là Nghị định 232 đã có hiệu lực thì nguồn cung gia tăng sẽ tác động đến thị trường vàng. Giá vàng trong nước có thể sẽ biến động nhiều hơn, nhất là khi được rút ngắn chênh lệch với thế giới, nhà đầu tư càng nên thận trọng để giảm rủi ro.

Bạc nổi sóng, nhiều người đu theo lỗ sớm

Một hiện tượng thu hút sự chú ý của thị trường gần đây là giá bạc "lên đồng". Hôm qua, giá bạc miếng loại 1 lượng tại Công ty Phú Quý được mua vào 1,863 triệu đồng/lượng và bán ra 1,92 triệu đồng, tăng 100.000 đồng so với trước đó. Tương tự, bạc thỏi loại 1 kg tại Phú Quý được mua vào 49,67 triệu đồng và bán 50,77 triệu đồng, tăng hơn 900.000 đồng. Công ty Sacombank - SBJ cũng tăng 60.000 đồng khi mua bạc miếng lên 1,848 triệu đồng và bán ra 1,896 triệu đồng… Thời điểm giữa tháng 10, giá 1 lượng bạc lên tới 2,1 triệu đồng/lượng. Nếu tính từ mức này thì bạc đã giảm khoảng 10%. Đây cũng là mức lỗ của những người đu theo bạc sau khoảng 3 tuần.

Giá bạc trong nước cũng đi theo thị trường thế giới. Hôm qua, giá bạc thế giới giao dịch quanh mức 48 USD/ounce, tăng nhẹ so với trước đó nhưng đã giảm sâu từ mức gần 55 USD/ounce trong tháng 10. Như vậy, giá bạc thế giới đã giảm khoảng 13% trong vòng gần 3 tuần qua. Trong cùng thời gian này, giá vàng thế giới đã giảm khoảng 10%.

Giá vàng, bạc biến động khá mạnh trong thời gian qua khiến người mua vào theo kiểu "đu sóng" đều bị thua lỗ. Một số người dân thời gian qua khi thấy giá vàng tăng vọt cũng như khó mua nên đã chuyển sang mua bạc dù trước đó hoàn toàn không để ý đến sản phẩm này.

Chuyên gia tài chính Trần Thanh Hải nhận định, giá bạc "nổi sóng" hoàn toàn đi theo giá vàng. Vì bạc cũng là sản phẩm kim loại - là hàng hóa trên các sàn giao dịch trong các trung tâm tài chính quốc tế. Thời gian tới, giá bạc cũng sẽ theo xu hướng chung của vàng và tâm lý nhiều nhà đầu tư cá nhân vẫn kỳ vọng sản phẩm này tiếp tục tăng. Nhưng rất khó dự báo xu hướng của vàng hay bạc.

Chuyên gia Phan Dũng Khánh khẳng định giá bạc hoàn toàn "ăn theo" vàng. Đồng thời, khi vàng tăng quá cao, nhiều người đã chuyển sang mua bạc, vì đây là kim loại sát với vàng nhất, lại rẻ hơn và mua bán dễ hơn. Trên thị trường thế giới, giá bạc cũng tăng cao nên càng thu hút nhà đầu tư quan tâm. "Thời điểm vài tháng trước, giá bạc vẫn chưa lập đỉnh lịch sử trong khi vàng liên tục phá đỉnh của 2 - 3 năm trước. Những người yêu thích kim loại quý thường không muốn chọn kênh đầu tư khác như chứng khoán, bất động sản. Vì vậy khi vàng đã tăng cao thì họ sẽ tìm đến bạc", ông Khánh nói.

Theo chuyên gia này, có một số rủi ro mà người mua bạc cần chú ý. Đó là nếu giá vàng giảm thì bạc cũng đi xuống, bạc cũng dễ bị "tổn thương" hơn vàng. Đây cũng là một nguyên nhân khiến suốt gần 15 năm qua giá bạc mới vượt đỉnh lịch sử trong khi vàng liên tục lập kỷ lục mới. Bạc sẽ khó tích trữ hơn vàng vì giá rẻ hơn, nhiều người có thể mua được nhiều hơn và cũng cần chỗ lớn hơn…

Việc vốn chuyển mạnh vào vàng, bạc cũng là một trong những nguyên nhân khiến tỷ giá nổi sóng và NHNN phải siết chặt thị trường ngoại tệ tự do như nói trên.