Xóa độc quyền, bao giờ có thêm nguồn cung vàng?

Giá vàng ở mức cao kỷ lục, công ty bán "nhỏ giọt"

Sau 3 ngày Chính phủ công bố Nghị định 232/2025, trong đó xóa bỏ độc quyền vàng miếng, cho phép doanh nghiệp, ngân hàng (NH) nhập khẩu vàng nguyên liệu, giá vàng trong nước vẫn leo thang. Công ty Vàng bạc đá quý Sài Gòn - SJC tăng giá vàng miếng SJC thêm 300.000 đồng mỗi lượng, nâng mức tăng giá trong ngày lên nửa triệu đồng mỗi lượng, mua vào lên 127 triệu đồng, bán ra 128,5 triệu đồng/lượng. Trước đó, các công ty kinh doanh vàng như Doji, Bảo Tín Minh Châu… đã tăng giá mua lên 127 triệu đồng, bán ra 128,5 triệu đồng/lượng. Công ty Phú Quý mua vào 126 triệu đồng, bán ra 128,5 triệu đồng/lượng… Giá vàng nhẫn tiếp tục tăng thêm 100.000 đồng mỗi lượng. Công ty Phú Quý mua vào 120 triệu đồng, bán ra 123 triệu đồng/lượng. Công ty SJC mua vào 120,1 triệu đồng, bán ra 122,7 triệu đồng/lượng. Công ty Bảo Tín Minh Châu có mức giá cao nhất thị trường khi bán ra 123,3 triệu đồng, mua vào 120,3 triệu đồng/lượng.

ẢNH: ĐÀO NGỌC THẠCH

Giá vàng trong nước liên tục phá các mức kỷ lục và chưa có dấu hiệu dừng lại khi lực mua trên thị trường vẫn lên cao. Tình trạng xếp hàng mua vàng nhẫn và vàng miếng tại Công ty SJC, Mi Hồng… ngày 28.8 vẫn không giảm đi mà còn tăng lên. Các công ty có thời điểm tạm hết hàng hoặc bán nhỏ giọt khiến thị trường càng thêm căng thẳng.

So với đầu năm, giá vàng miếng SJC hiện tăng 44,3 triệu đồng/lượng, tương đương 53%; còn vàng nhẫn tăng 39 triệu đồng/lượng, tương đương 46,6%. Giá vàng trong nước hiện đắt hơn thế giới 20 triệu đồng/lượng, tương đương 18,3%. Thế nhưng những người đang nắm giữ vàng hiện nay vẫn không có dấu hiệu bán chốt lời.

PGS-TS Nguyễn Hữu Huân (Đại học Kinh tế TP.HCM) nhận xét: Dù chính thức xóa bỏ độc quyền vàng miếng, cho nhập khẩu vàng nguyên liệu nhưng căn bệnh kinh niên của thị trường vàng là nguồn cung chưa có thì cũng chưa thể giải quyết ngay được các vấn đề hiện tại. Thông thường khi giá vàng ở mức cao, những động thái mới từ cơ quan chức năng sẽ khiến người dân bán vàng , các công ty kinh doanh mua vào, sau đó mới có vàng bán lại. Nhưng thời điểm này, tâm lý nhiều người sợ bán xong không mua lại được dẫn đến nguồn cung vàng cho các công ty ngày càng trở nên eo hẹp. Khi các công ty khan hiếm hàng, giá mua vào cũng đẩy tăng lên nhanh hơn bán ra, điều ít khi xảy ra trong thời điểm giá lên cao kỷ lục. Thực tế trước đây, khi chênh lệch giá vàng trong nước cao hơn thế giới thì tình trạng vàng trôi nổi trên thị trường xuất hiện. Thế nhưng nhiều vụ phát hiện buôn lậu gần đây cũng như các công ty e ngại mua hàng không có hóa đơn cũng làm giảm nguồn cung trên thị trường.

Bao giờ thị trường có nguồn cung?

Theo ông Nguyễn Hữu Huân, Nghị định 232 xóa bỏ độc quyền vàng , cho phép nhập khẩu vàng nhưng chưa thể áp dụng ngay được vì có những quy định giao cho Ngân hàng Nhà nước (NHNN) hướng dẫn thực hiện. Điều này đòi hỏi thời gian, vấn đề nhanh hay chậm còn phụ thuộc vào nhà điều hành có cấp hạn mức nhập vàng sản xuất, nhập khẩu nguyên liệu. Ngoài ra, ông Huân còn cho rằng thị trường vàng miếng, vàng nữ trang hiện không còn là "miếng bánh ngon". Tình hình kinh doanh của các công ty ngành vàng cho thấy vốn đầu tư, kinh doanh cao nhưng biên lợi nhuận thấp. Điều này sẽ khiến những doanh nghiệp, NH đạt điều kiện cũng sẽ cân nhắc có tham gia tại thời điểm hiện nay hay không.

TS Đinh Thế Hiển, Viện trưởng Viện Nghiên cứu tin học và kinh tế ứng dụng, đồng tình câu chuyện của thị trường vàng từ hơn 10 năm nay là nguồn cung. Tình trạng giá vàng tăng cao kỷ lục, trong nước đắt hơn thế giới gần 20 triệu đồng/lượng, người dân xếp hàng mua, công ty bán nhỏ giọt… đều xuất phát từ nguồn cung. Nghị định 232 đưa ra những biện pháp dài hạn nhưng cần có giải pháp ngắn hạn cho thị trường lúc này. Đó là NHNN cần chủ động giải quyết nguồn cung trên thị trường. Theo ông Đinh Thế Hiển, năm 2013, NHNN đã tăng nguồn cung ra thị trường 70 tấn vàng , từ 2014 - 2023 thì không tăng cung ra. Đến năm 2024, NHNN tăng cung trở lại thông qua 5 đơn vị gồm 4 NH thương mại quốc doanh và Công ty SJC với tổng cộng 13,3 tấn.

"Nghị định 232 quy định NHNN cấp hạn mức hằng năm và giấy phép từng lần cho doanh nghiệp, NH thương mại để xuất khẩu, nhập khẩu vàng miếng, nhập khẩu vàng nguyên liệu. Căn cứ vào mục tiêu chính sách tiền tệ và cung - cầu vàng trong từng thời kỳ, NHNN cấp giấy phép nhập khẩu vàng nguyên liệu cho doanh nghiệp theo quy định. Nếu như chỉ dựa vào nguồn nguyên liệu trong nước hiện nay mà không cho nhập khẩu nguyên liệu thì các doanh nghiệp, NH cũng không thể sản xuất được vàng miếng. Nên khi nào NHNN cấp hạn mức nhập vàng thì lúc đó mới có nguồn cung trên thị trường", ông Hiển nói.

Để giải quyết vấn đề nguồn cung vàng cho thị trường hiện nay, ông Nguyễn Hữu Huân cho rằng cơ quan chức năng hiện nay nên tính đến phát hành chứng chỉ vàng . Chứng chỉ vàng không chỉ giải quyết nhu cầu mua vàng của người dân mà nhà nước có thể huy động được một nguồn vốn lớn trong xã hội phục vụ cho phát triển đất nước hiện nay. Chứng chỉ vàng huy động lãi suất 1%/năm, thấp hơn nhiều so với việc phát hành trái phiếu huy động ngoại tệ trên thị trường thế giới, lãi suất USD hiện vào khoảng 4 - 5%/năm. Vấn đề biến động giá vàng , nhà nước có thể thực hiện các hợp đồng phái sinh trên thị trường quốc tế để bảo hiểm rủi ro về giá.