Xử lý sàn Forex 'trá hình' lắm cạm bẫy, đầy sức húticon

"Bẫy" đầu tư

Trong khoảng 3-5 năm trở lại đây, sàn giao dịch ngoại hối, hay còn gọi là Forex và mở rộng cả tiền kỹ thuật số có sự nở rộ đột biến. Đặc biệt tại thời điểm hiện nay, nhiều sàn giao dịch phát triển mạnh, biến tướng một cách tinh vi, nhờ lĩnh vực công nghệ chiếm ưu thế trong cuộc cách mạng 4.0 cùng yếu tố dịch bệnh bùng phát khiến nhu cầu tìm chốn đầu tư không đi lại giao dịch tăng cao.

Nhiều sàn Forex hoạt động chui lủi tại Việt Nam, đưa ra tỷ suất lợi nhuận cao nhằm thu hút người tham gia bỏ tiền và sau đó bỏ trốn

Để hình dung toàn cảnh về thị trường đầu tư chộp giật này, cần phân tích vào từng hoạt động đầu tư, mối liên quan ở mỗi hoạt động sẽ thấy sự hỗn loạn ra sao.

Thứ nhất, trên thế giới, kinh doanh ngoại hối là một hoạt động chuyên nghiệp. Đơn cử như ở Mỹ, mọi người được tự do mua bán ngoại tệ, giao dịch phái sinh, chỉ số Index trên tài sản cơ sở. Mỹ hay nhiều quốc gia phát triển đã có khuôn khổ pháp lý cho lĩnh vực này như: Được cấp phép hoạt động, có vốn điều lệ, có pháp nhân chịu trách nhiệm, với những hành vi lừa đảo sẽ lập tức có chế tài xử lý.

Ở Việt Nam, vì nhiều nguyên do, việc kinh doanh ngoại hối do NHNN giám sát, cấp phép, không để người dân tự do mua bán ngoại tệ nhằm đảm bảo sự an toàn cho đồng nội tệ, cân bằng nguồn dự trữ ngoại hối phục vụ ngoại thương. Vì vậy, hoạt động Forex theo pháp luật Việt Nam là bất hợp pháp. Nhiều sàn Forex chui lủi mở ra vì vậy có cách thức/ chiêu bài khá giống nhau là đưa ra tỷ suất lợi nhuận cao nhằm thu hút người tham gia bỏ tiền và sau đó bỏ trốn.

Thứ hai, là thị trường tiền kỹ thuật số, tiền mã hoá, có rất nhiều sàn giao dịch lớn trên thế giới mang sân chơi này đến với mọi người, bằng cách mua bán nắm giữ các đồng tiền kỹ thuật số, hoặc mua bán phái sinh trên các tài sản kỹ thuật số.

Ở Việt Nam hiện cũng chưa có khuôn khổ pháp lý và bảo hộ cho những người tham gia thị trường tiền kỹ thuật số, vì vậy sự rủi ro là rất lớn do các hoạt động diễn ra trên không gian mạng và thậm chí xuyên biên giới. Nhiều nhóm đối tượng còn tạo ra những đồng coin rác, huy động người mua để đẩy giá và sau đó đưa giá trị về 0 khiến nhiều người chơi mất trắng.

Thứ ba, là loại hình giao dịch quyền chọn nhị phân (BO), loại giao dịch này xuất hiện ở một số nước, còn một số nước thì cấm hoàn toàn. Bản chất đây chỉ là dạng cá cược vào sự tăng giảm của một tài sản trong khoảng thời gian ngắn, giống như trò tài xỉu trong các sòng bạc.

Cờ bạc thì luôn hấp dẫn người chơi, cùng với lợi nhuận hàng trăm phần trăm cho một lần cược trong 30 giây, sẽ rất nhiều người tham gia mong muốn tìm kiếm vận may và lợi nhuận.

Tuy nhiên, sự biến tướng của các sàn giao dịch ở Việt Nam còn tinh vi hơn khi pha trộn các loại hình đầu tư lại với nhau và dĩ nhiên là bất hợp pháp. Ví dụ, một sàn giao dịch Forex "kiểu Việt Nam" không đơn thuần là mua bán ngoại tệ, phái sinh mà kết hợp bằng cách tạo ra sàn giao dịch tiền kỹ thuật số để mọi người chuyển đổi từ tiền đồng sang tiền kỹ thuật số, rồi nạp vào tài khoản giao dịch. Tương tự với sàn giao dịch BO, người chơi cũng thay vì nạp tiền đồng, hoặc ngoại tệ mà sử dụng tiền kỹ thuật số do một số bộ phận trong nhóm đối tượng hỗ trợ.

Mặt khác, để nhân rộng người chơi, các đối tượng sẽ xây dựng mô hình trả hoa hồng theo phương thức đa cấp , thành nhiều tầng, nhiều nhánh, dùng tiền của người tham gia sau trả cho người tham gia trước, thậm chí hưởng cả hoa hồng trên tổng số tiền giao dịch mỗi ngày. Kết hợp các yếu tố này lại, người chơi luôn được hứa hẹn mức lãi suất "kép", lãi chồng lãi vô cùng hấp dẫn.

Cũng từ đây, các đối tượng lừa đảo sẽ dùng thủ thuật để can thiệp vào hệ thống trên sàn, sửa lệnh của người tham gia, điều chỉnh lãi suất, ban đầu cho người chơi thắng lớn trên những số tiền nhỏ, sau khi chiếm được lòng tin sẽ dụ dỗ với số tiền lớn, sau đó thắt chặt dần chính sách, giảm lãi, gây khó khăn rút tiền rồi tự đánh sập và biến mất. Những người tham gia vào các sân sàn này, vô hình chung là những "con cừu" trong một đàn cừu bị các đối tượng xấu dẫn dắt.

Lấp "lỗ hổng" quản lý

Có rất nhiều biểu hiện để nhận biết các sàn giao dịch mang tính lừa đảo đó là những lời quảng cáo về lợi nhuận hàng nghìn phần trăm, đầu tư bao lỗ, giao dịch tự động, không cần làm gì, chỉ xuống tiền là có lãi suất gấp vài chục lần gửi ngân hàng. Thực tế, không có phương thức đầu tư kinh doanh nào sinh lời cao như vậy.

Một sàn giao dịch Forex "kiểu Việt Nam" không đơn thuần là mua bán ngoại tệ, phái sinh mà kết hợp các hình thức lừa đảo khác

Ngoài sự thu hút về lợi nhuận, các đối tượng còn thường xuyên tổ chức những chương trình kích thích tinh thần người tham gia như các hội thảo dạy làm giàu, các buổi lễ vinh danh cho những người có thu nhập khủng, tặng xe, tặng nhà, tặng các chuyến du lịch 5 sao,... khiến mọi người chìm ngập trong ảo tưởng về thành công.

Tuy nhiên, tại sao việc quản lý các mô hình hoạt động này còn khó khăn? Đó là do để tổ chức điều hành quản lý một sàn giao dịch ngoại hối, trong Bộ luật Hình sự đã có quy định khá nhiều hành vi, hay trong Pháp lệnh về ngoại hối cũng có quy định liên quan đến việc kinh doanh vàng, ngoại tệ và một số sản phẩm phái sinh; Song các quy định hiện nay chưa sát rõ với thực tế, vì mô hình các sàn có nhiều sản phẩm khác so với thời điểm Pháp lệnh ngoại hối ra đời.

Chính vì vậy, tôi có hai đề nghị đối với thị trường này như sau:

Thứ nhất, Nhà nước nên có quy định về giao dịch một số loại sản phẩm phái sinh dựa trên sản phẩm cơ bản, bằng cách Bộ Công Thương nên quy định một mã ngành nghề cụ thể để từ đó hình thành hàng lang pháp lý rõ ràng.

Thứ hai, đưa ra chế tài chặt chẽ, chỉ cho phép những sàn giao dịch được đăng ký hoạt động theo quy định pháp luật. Tất cả những sàn giao dịch trái phép ngay lập tức bị điều tra, xử lý, không chờ đợi khi các nhóm đối tượng lừa đảo bỏ trốn, có khiếu kiện thì cơ quan chức năng mới vào cuộc, sẽ gây ra sự bị động trong công tác quản lý.

TS. Nguyễn Trí Hiếu - Chuyên gia Tài chính Ngân hàng

(Theo Diễn đàn doanh nghiệp)