Áp lực lớn đang đè nặng lên công ty hàng tiêu dùng và bán lẻ của Việt Nam

Tính đến năm 2017, giá trị thị trường hàng tiêu dùng của Việt Nam đạt mức 120 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng hàng năm gần 10% trong giai đoạn 2012-2017, theo báo cáo "Hàng tiêu dùng và Bán lẻ Việt Nam - Quý I/2019" của BMI.

Việt Nam được cho là một trong những thị trường hàng tiêu dùng tăng trưởng nhanh nhất trong các nền kinh tế mới nổi của Châu Á - Thái Bình Dương, cùng với Indonesia, Ấn Độ, Philippines và Trung Quốc. Tăng trưởng của những thị trường này ở mức hai con số trong giai đoạn từ nay đến năm 2022.

Điều này là do mức tiêu dùng cá nhân tăng lên song song với nền kinh tế tăng trưởng. Tỷ lệ thất nghiệp thấp và lương tối thiểu gia tăng sẽ tiếp tục thúc đẩy chi tiêu của người tiêu dùng.

Tuy nhiên, theo PwC, các công ty hàng tiêu dùng và bán lẻ đang cảm thấy áp lực về vốn lưu động.

Bởi để thích ứng với sự biến động của thế giới và với thị hiếu tiêu dùng số hóa ngày một nhiều, nguyên nhân khiến người tiêu dùng ít còn trung thành với một sản phẩm, các công ty cần đầu tư đổi mới cách tiếp cận khách hàng, tạo ra các nền tảng vững chắc để thúc đẩy sự tăng trưởng trong tương lai.

Theo đó, PwC cho rằng giải phóng tiền mặt và quản lý vốn lưu động cần trở thành yếu tố ưu tiên, cần thiết cho sự phát triển của các doanh nghiệp. Tuy nhiên, một số doanh nghiệp nhận thức về vốn lưu động còn bị giới hạn.

Dẫn ra sự sụp đổ của một số chuỗi bán lẻ như Toys "R" Us, Sears, Rockport... PwC nhận xét rằng cần thiết phải quản lý chặt chẽ hơn các rủi ro của khách hàng, cũng như các trình tự thanh toán. Quản lý hàng tồn kho tốt hơn cũng sẽ tăng khả năng thích ứng nhanh chóng của các công ty trước nhu cầu thay đổi của người tiêu dùng.

Ông Johnathan Ooi, Phó Tổng Giám đốc Dịch vụ Tư vấn, Công ty PwC Việt Nam cho biết trong các dự án mà PwC đã tư vấn, rất nhiều trường hợp các công ty tham vọng mở rộng với tốc độ theo cấp số nhân nhưng cuối cùng lại cạn kiệt tiền mặt và phải đấu tranh cho sự sống còn.

"Tăng trưởng doanh thu đi cùng với sự tăng trưởng của lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh là điều doanh nghiệp cần làm để phát triển vững bền", ông nói.

Các chuyên gia của PwC đã nêu bật 3 xu hướng chính trong hiệu quả sử dụng vốn lưu động của các công ty hàng tiêu dùng và bán lẻ tại Việt Nam.

Thứ nhất, 5 tỷ USD bị mắc kẹt trong vốn lưu động, trong đó chủ yếu là hàng tồn kho.

Trong năm tài chính 2017, 3,4 tỷ USD là tổng số tiền mặt bị mắc kẹt trong vốn lưu động của các công ty hoạt động trong ngành hàng tiêu dùng và 1,9  tỷ USD là lượng tiền mặt bị mắc kẹt trong ngành bán lẻ. Lượng tiền này đã tăng trung bình 15% mỗi năm. Trong đó, hàng tồn kho chiếm hơn 40% vốn lưu động.

Thứ hai, vốn lưu động của ngành hàng tiêu dùng liên tục tăng, ngành bán lẻ có cải thiện trong quản lý chu kỳ tiền mặt.

Hiệu quả vốn lưu động của một công ty thường được đo lường bằng chu kỳ tiền mặt, hay số ngày trung bình mà một công ty cần để chuyển đổi nguyên vật liệu đầu vào thành tiền.

Đối với ngành hàng tiêu dùng, chu kỳ tiền mặt kéo dài thêm 30 ngày trong 4 năm qua. Điều này chủ yếu do quản lý chưa hiệu quả đối với các chu kỳ hàng tồn kho và chu kỳ phải thu khách hàng.

Mặt khác, trong lĩnh vực bán lẻ, chu kỳ tiền mặt đã được rút ngắn 11 ngày từ năm tài chính 2013 đến năm 2017 do những cải thiện trong quản lý hàng tồn kho, và kéo dài thời hạn thanh toán với nhà cung cấp.

Trong số các công ty hàng tiêu dùng được nghiên cứu, chưa đầy 50% các công ty có khả năng rút ngắn chu kỳ tiền mặt trong giai đoạn 2013 – 2017. Trong khi đó, tỷ lệ này đối với ngành bán lẻ là gần 60%.

Thứ ba, hiệu quả sử dụng vốn lưu động của ngành hàng tiêu dùng tại Việt Nam còn nhiều hạn chế so với các khu vực địa lý khác, trong khi ngành bán lẻ đạt được kết quả tốt.

Trong năm 2017, ngành hàng tiêu dùng tại Việt Nam có chu kỳ tiền mặt cao nhất so với cả các doanh nghiệp cùng ngành trong khu vực và toàn cầu. Các doanh nghiệp hàng tiêu dùng tại Việt Nam tụt hậu so với các doanh nghiệp cùng ngành trong khu vực và toàn cầu về việc quản lý khoản phải thu khách hàng và hàng tồn kho, cũng như khoản phải trả người bán.

Ngược lại, Việt Nam là một trong những quốc gia có chu kỳ tiền mặt của ngành bán lẻ ngắn nhất, chỉ sau Úc, Mỹ và Canada trong năm tài chính 2017.

Theo các chuyên gia tại sự kiện của PwC, để phát triển mạnh trong tương lai, các doanh nghiệp cần phải ưu tiên việc quản lý vốn lưu động.

"Các doanh nghiệp cần phải chú trọng tới quản lý vốn lưu động hay kiểm soát dòng tiền để đảm bảo nguồn vốn cần thiết để cạnh tranh hiệu quả trong môi trường kinh doanh hiện nay. Đối với các công ty hoạt động hiệu quả, các yếu tố của vốn lưu động có thể được sử dụng làm phương tiện để tăng doanh thu," ông Mohammad Mudasser, Lãnh đạo dịch vụ tư vấn Quản lý vốn lưu động của PwC Việt Nam nhấn mạnh.