Sửa thuế cần phù hợp, hỗ trợ người dân

Hàng thiết yếu liên tục tăng giá

Hôm qua 20.11, chị Yến tại P.Bảy Hiền (Q.Tân Bình cũ, TP.HCM) than chỉ 1 trái cà chua với mấy cọng hành ngò có giá 12.000 đồng, gấp đôi tuần trước. Một chủ sạp rau củ cho biết rau thì là chỉ cách đây 4 ngày có giá 100.000 đồng/kg thì nay đã lên 200.000 đồng/kg. "Thôi tạm thời đừng ăn thì là nữa nha mọi người. Nhiều loại rau xanh khác cũng lên giá hết rồi nhưng không bằng thì là thôi", chị này chia sẻ. Rau xanh là mặt hàng tăng giá chóng mặt nhất trong các ngày qua. Chị Nguyễn Thị Hiền, chủ một sạp rau ở P.Minh Phụng (Q.11 cũ, TP.HCM), thở dài cho hay giá hành lá và ớt hiểm nhập đồng giá là 80.000 đồng/kg, còn ngò rí 60.000 đồng/kg. Có nhiều loại rất rẻ như bầu, bí, mướp, dưa leo trước đây có 12.000 - 15.000 đồng/kg thì nay lên 32.000 - 35.000 đồng/kg; các loại trái cây cũng tăng giá từ 5.000 - 10.000 đồng/kg.

ẢNH: NG.NGA

So với cuối tháng trước, giá rau xanh hiện nay đã tăng gấp đôi và vẫn tiếp tục tăng từng ngày. Các đầu mối cung cấp hàng giải thích do mưa lớn kéo dài và đường vận chuyển nhiều nơi về TP.HCM gặp khó khăn, đặc biệt là hàng từ Đà Lạt không xuống được nhiều nên giá rau củ có xu hướng tăng. Báo cáo của Công ty CP Quản lý và kinh doanh chợ đầu mối Thủ Đức cũng cho thấy trong tuần này, nhiều loại rau xanh tiếp tục tăng giá từ 15 - 50%. Đáng chú ý, tăng mạnh nhất là hành lá lên 60.000 đồng/kg, tăng thêm 20.000 đồng. Hay ngò rí Gò Công tăng thêm 10.000 đồng lên 45.000 đồng/kg, tương ứng tăng 30%; cải bó xôi tăng 10.000 đồng lên 55.000 đồng/kg, tương đương 22%; cà chua Đà Lạt tăng 5.000 đồng lên 35.000 đồng/kg tương đương 17%...

Không chỉ có rau củ, theo bà Hạnh (Q.Tân Phú cũ, TP.HCM), giá một số loại hàng hóa cũng âm thầm tăng theo. Ví dụ sườn non bà mua lúc trước 160.000 đồng/kg nay lên 180.000 đồng/kg, thịt xay từ 110.000 đồng/kg lên 120.000 đồng/kg… Nhiều hàng quán cũng tăng giá hộp cơm tấm từ 50.000 đồng lên 55.000 đồng; tô bún bò gia đình vẫn ăn từ 40.000 - 45.000 đồng nay lên đồng giá 50.000 đồng. Bà Hạnh bảo chỉ có ai thường đi chợ hay lâu lâu ra hàng quán sẽ biết hàng hóa, dịch vụ đã lên giá hết rồi. "Thu nhập thì không tăng nhưng chi tiêu lại tăng rất cao. Vậy làm gì còn tiền dư để tiết kiệm?", bà lo lắng.

Tương tự, chị Ngọc An (P.Bàn Cờ, TP.HCM) kể vừa gửi về cho ba má ở quê 20 triệu đồng để lợp lại mái nhà sau đợt bão lũ đầu tháng 11. Đồng thời, số tiền hỗ trợ hằng tháng cho ba má cũng tăng hơn trước vì chi phí lên cao. "Ngoài quê miền Trung hơn tháng qua bị mưa bão liên tục, nhất là mấy ngày gần đây, rau xanh tăng giá gấp 3 lần như rau muống từ 10.000 đồng/kg giờ lên 30.000 đồng/kg, giá cá cũng tăng gấp đôi. Tình hình này vẫn còn kéo dài nhiều ngày dù mưa lũ đã rút đi. Tất cả chi phí này mình phải gồng gánh vì các anh chị em khác ở quê mùa này cũng không làm gì ra tiền, thậm chí vật nuôi cây trồng còn bị ảnh hưởng mất hết. Cứ đà này thì cả năm 2025 nhà mình dù vẫn thuộc diện đóng thuế thu nhập cá nhân nhưng không còn dư đồng nào, chưa biết có đủ mua vé cho cả nhà về quê dịp tết được không", chị Ngọc An lo lắng.

Tăng giảm trừ gia cảnh, nâng ngưỡng chịu thuế thu nhập cá nhân

Quốc hội đang cho ý kiến về dự thảo luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi). Tại dự thảo này, Bộ Tài chính đã đưa ra nhiều sửa đổi như rút gọn biểu thuế lũy tiến từ 7 bậc hiện tại còn 5 bậc với thuế suất từ 5% - 35%; đề xuất cho khấu trừ chi phí y tế, giáo dục… Theo chuyên gia về thuế, luật sư Trần Xoa, với chính sách thuế thu nhập cá nhân (TNCN) thì quan trọng nhất là ở ngưỡng chịu thuế (mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế và người phụ thuộc) cùng với biểu thuế lũy tiến từng phần. Mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) vừa được Quốc hội thông qua và áp dụng từ năm 2026 là 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho người phụ thuộc vẫn quá thấp so với mức chi tiêu ở nhiều tỉnh, thành hiện nay. 

Chẳng hạn, một người độc thân có lương 20 triệu đồng/tháng thì vẫn phải nộp thuế TNCN trong khi Chính phủ vừa thông qua quy định cho người độc thân lương không quá 20 triệu đồng/tháng được mua nhà ở xã hội. Điều này cho thấy thu nhập 20 triệu đồng/tháng vẫn được xem là thu nhập trung bình thấp. Tương tự, chuyên gia này cho rằng cần giãn khoảng cách giữa các bậc thuế lớn hơn nữa và nâng mức thu nhập chịu thuế bậc đầu tiên đến 20 triệu đồng (thay vì 10 triệu đồng như dự thảo); trên 20 triệu đồng đến 40 triệu đồng tính thuế 10%…

ẢNH: NHẬT THỊNH

Luật sư Trần Xoa nhấn mạnh: Nguyên tắc của thuế TNCN là cho phép khấu trừ các chi phí thiết yếu trong cuộc sống của cá nhân, bao gồm ăn, mặc, ở, đi lại và ngay cả nhu cầu văn hóa, giải trí. Hiện nay, giá hàng hóa thiết yếu đều tăng cao nên mức GTGC vừa điều chỉnh là chưa đủ. Một số mặt hàng do bị ảnh hưởng thời tiết xấu nên giá tăng cao rồi sẽ giảm nhưng đa số mức giảm sẽ không bằng mức tăng. "Người dân được giảm thuế đồng nghĩa là có thêm thu nhập để chi tiêu nhiều sẽ góp phần đẩy mạnh sản xuất, người lao động lại có thêm việc làm, tăng thu nhập thì quay lại tăng chi tiêu. Từ đó Chính phủ sẽ tăng nguồn thu từ hoạt động kinh doanh sản xuất, và quan trọng là kinh tế sẽ tăng trưởng cao hơn", luật sư Trần Xoa phân tích.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó chủ tịch Hội Tư vấn và đại lý thuế TP.HCM, cho rằng mức GTGC được nâng lên nhưng chưa phù hợp với thực tế. Các gia đình ngoài việc đủ ăn đủ mặc còn có nhu cầu tích lũy và sống tốt hơn, bao gồm giải trí, xã hội… nên sẽ phải chi tiêu nhiều hơn số tiền mà quy định đưa ra. Trong lần điều chỉnh mức GTGC này, Bộ Tài chính đã căn cứ vào tốc độ tăng thu nhập (GDP) bình quân đầu người là phù hợp. Tuy nhiên, theo ông Tịnh, mức này được tính toán dựa vào số dự báo của năm 2025 thì sẽ nhanh chóng lạc hậu. Chính phủ đã đặt ra mục tiêu phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 10%/năm trở lên trong giai đoạn 2026 - 2030; GDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt khoảng 8.500 USD. Nếu theo cách tiếp cận này thì phải nâng mức GTGC lên 18 triệu đồng/tháng mới hợp lý. Bên cạnh đó, theo biểu thuế lũy tiến thì tỷ lệ thuế suất thực phải nộp ở VN cao gấp nhiều lần các nước. Đặc biệt, ngưỡng chịu thuế còn thấp nên người VN có thu nhập chịu thuế đến 10 triệu đồng đã nộp thuế 5%. Vì vậy, ông Nguyễn Ngọc Tịnh đề xuất cần xem xét lại việc chỉnh sửa biểu thuế lũy tiến cho hợp lý hơn.