Bloomberg: Yếu tố sống còn của người dân và kinh tế ở nhiều nơi đang đứng trước nguy cơ vì Covid-19

Mặc dù hàng tồn kho, dự trữ là rất nhiều, các cửa hàng tạp hóa ở Mỹ trông vẫn như tận thế với các kệ hàng trống rỗng. Cơn bão mua sắm trong hoảng loạn đã khiến nhiều nhà bán lẻ và nhà cung cấp khó có thể theo kịp nhu cầu tăng đột biến cao chưa từng thấy. 

Sau khi dịch bùng phát ở Trung Quốc: Hàng hóa từ châu Á đã khan hiếm hơn vào tháng trước. Và nhiều quốc gia phương Tây giờ đây thậm chí còn không có đủ container rỗng để chuyển hàng ra thế giới, vì không có hàng nhập khẩu.

Ông Jayson Lusk, trưởng bộ phận Kinh tế nông nghiệp tại Đại học Purdue cho biết, có một mạng lưới tương tác phức tạp mà chúng ta thường không nghĩ tới, đó là tất cả các phần của chuỗi cung ứng thực phẩm: xe tải, xe lửa, hệ thống vận chuyển, công nhân nhà máy. "Những gián đoạn lớn có thể xảy ra, "sức đề kháng" của chúng - hệ thống vận tải - mỏng manh hơn ta nghĩ", ông nói.

Đó mới chỉ là khởi đầu. Khi virus lây lan và các trường hợp lây lan, dường như có vô số nguy cơ khiến hệ thống lương thực thực phẩm rơi vào căng thẳng trong những tuần và tháng tới.

Có khả năng thiếu hụt lao động - khi nhân viên bị buộc phải ở nhà vì họ bị bệnh, hoặc họ đã tiếp xúc với một người nào đó có nguy cơ bệnh. Hoặc công nhân cũng có thể phải nghỉ chăm con, vì cha mẹ cần ưu tiên chăm sóc con cái khi chúng nhận thông báo nghỉ học từ nhà trường. 

Các lệnh hạn chế đối với lao động nhập cư đang gia tăng trên toàn thế giới. Việc đóng cửa cảng và giới hạn thương mại có thể sẽ làm gián đoạn dòng chảy của nguồn cung cấp hàng hóa và nguyên liệu.

Abdolreza Abbassian, một nhà kinh tế cấp cao tại Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp của Liên Hợp Quốc cho biết, chúng tôi không thấy một cú sốc cung nào rõ ràng đối với nguồn cung lương thực thực phẩm. Tuy nhiên, có thể có một cú sốc cung về mặt hậu cần - không thể di chuyển lương thực từ điểm A đến điểm B. Đây là một nguy cơ mới và rất khó dự đoán. Sự bất ổn này là mối nguy hiểm lớn nhất.

Các hiệp hội nông dân, nhà bán lẻ và tài xế xe tải ở các quốc gia bao gồm Brazil, Mỹ và Pháp đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về những gián đoạn lớn có thể xuất hiện vì các điều kiện kiểm dịch và phong tỏa, cùng với khả năng xảy ra khủng hoảng lao động. Trong khi các quan chức chính phủ ở Úc, Đức và Kazakhstan rất quan ngại về bối cảnh hoảng loạn mua sắm và gián đoạn hậu cần.

Một cuộc khủng hoảng hậu cần có thể dẫn đến tình trạng thiếu hụt thực tế, bắt đầu với trái cây và rau quả trước khi tác động đến các mặt hàng chủ lực, Bộ trưởng Nông nghiệp Đức Julia Kloeckner nói.

Đối với người tiêu dùng, tác động sẽ khác nhau, tùy thuộc vào từng quốc gia. Ở Mỹ, người tiêu dùng có thể không mua được nhãn hiệu khoai tây chiên yêu thích vì hết hàng, nhưng các mặt hàng chủ lực cơ bản như gạo hoặc bánh mì đều có sẵn. Ở các nước phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm, tình hình có thể nghiêm trọng hơn. Xét trên khía cạnh này, các quốc gia xuất khẩu lương thực thực phẩm, ít ra chắc chắn sẽ không rơi vào nạn đói.

"Ở mọi nơi trên thế giới, có lẽ bạn sẽ phải trả nhiều tiền hơn cho thực phẩm so với vài tháng trước, hoặc thậm chí vài tuần trước. Chắc chắn rằng bạn sẽ thấy giá thực phẩm tăng lên", Adnan Durrani, CEO công ty thực phẩm đông lạnh Saffron Road cho biết. Adnan Durrani có gần ba thập kỷ kinh nghiệp trong ngành công nghiệp thực phẩm. "Đây không giống như bất kỳ cuộc khủng hoảng nào tôi từng thấy. Nếu tình hình này tiếp diễn thêm hai tháng nữa hoặc lâu hơn, sự căng thẳng về nguồn cung thực phẩm sẽ trở nên gay gắt hơn".

Tại Saffron Road, nơi sản xuất các món ăn đông lạnh như gà tikka masala và rau pad thai, Durrani đã tăng sản lượng trong vòng 2 tháng, để tăng cường hàng tồn kho, với dự đoán về sự bùng nổ nhu cầu vì virus. Nhưng bản thân anh cũng không ngờ rằng doanh số đã bùng nổ trong vài tuần qua, khi người Mỹ đổ xô đi mua sắm tích trữ và "quét sạch" các cửa hàng tạp hóa. "Doanh số tại một số nhà bán lẻ lớn đã tăng hơn gấp đôi", ông nói.

Trong khi đó, Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ có thanh tra an toàn tại tất cả các cơ sở sản xuất. Nhiệt độ cơ thể của các nhân viên đang được kiểm tra, để đảm bảo mọi công nhân có triệu chứng đều phải nghỉ ở nhà.

"Chúng tôi chưa thiệt hại từ đó, nhưng vẫn có thể bị ảnh hưởng trong một vài trường hợp", Durrani nói. "Nếu bạn có một nhân viên không có triệu chứng, vẫn đi làm, và sau đó họ dương tính, thì bạn phải cách ly tất cả các nhân viên mà họ tiếp xúc. Cuối cùng, bạn có thể phải cho nghỉ cả một nhóm lao động lớn".

Christine McCracken, một nhà phân tích tại Rabobank, ước tính rằng một số công ty sản xuất thịt ở Mỹ đã chứng kiến sự đình trệ từ 20% đến 30% trong các dây chuyền chế biến, khi nhân viên phải ở nhà để dưỡng bệnh, hoặc chăm sóc các thành viên khác trong gia đình.

Ngoài ra, nguồn cung thực phẩm cũng có khả năng bị mất cân bằng do đóng cửa cảng và cửa khẩu, với các quy định của chính phủ và lo ngại vấn đề lây lan. Nhiều quốc gia đã định vị sản xuất nông nghiệp theo hướng xuất khẩu, khiến nông dân ở các quốc gia đó dễ bị tổn thương hơn nếu quá trình nhập khẩu của các quốc gia khác bị đình trệ. 

Mặt trái là trong một số trường hợp, một số ít các quốc gia đang chiếm phần lớn nguồn cung của một số mặt hàng nhất định. Sự gián đoạn đối với những lô hàng đó sẽ tạo ra ảnh hưởng toàn cầu.

Christian Gloor, một giám đốc của Heinz & Co., đã ví dụ: Serbia gần đây đã đưa ra lệnh cấm xuất khẩu dầu hướng dương. "Nếu một số quốc gia khác bắt đầu có động thái tương tự, thị trường sẽ phát điên", Gloor nói. "Ví dụ, nếu như Pháp không còn cung cấp lúa mì, điều đó có thể gây ra sự gián đoạn lớn ở tất cả các thị trường. Nếu một quốc gia bắt đầu, những quốc gia khác sẽ theo sau. Sau đó, chúng ta sẽ thực sự gặp thảm họa.

Và tất nhiên, tất cả điều này xảy ra trong bối cảnh biến đổi khí hậu. Các kiểu thời tiết khó lường đang tàn phá sản xuất lương thực toàn cầu. Hạn hán đã cản trở sản lượng cây trồng trong năm nay tại một số khu vực của Uruguay, New Zealand và Việt Nam.

Matt Billings là một nông dân đời thứ tư trong một gia đình có truyền thông nông nghiệp ở California. Các hoạt động sản xuất của anh tại Billings Ranches rất đa dạng - thu hoạch cây hạnh nhân, chế biến các loại hạt và sản xuất chúng thành Sữa chua Almondmilk. Mỗi phần của quá trình đó đều đang bị ảnh hưởng bởi virus.

"Là nông dân, chúng tôi sẽ tìm ra cách để vượt qua điều này. Nhưng có lẽ có hàng tá cách khác nhau để Covid-19 tác động đến chúng ta, và có lẽ chúng ta còn không lường hết được những điều đó", Billings nói.