Các nhà máy thép Trung Quốc chao đảo - triển vọng ngành thép ra sao?

Tại Trung Quốc, các chủ nhà máy thép trên khắp đất nước đang đối mặt với tình trạng tồi tệ. Tồn kho thép đang chất đống trong các kho của trung tâm sản xuất thép lớn nhất của đất nước ở thành phố Đường Sơn, cũng như các tỉnh Giang Tô và Sơn Đông. Họ cho biết nhu cầu về thép đang giảm trong bối cảnh đất nước này phong tỏa để chống dịch, các nhà máy đóng cửa và hoạt động xây dựng bị tê liệt.

Thép là nguyên liệu quan trọng của cường quốc sản xuất hàng đầu thế giới, tuy nhiên lại đang không được sử dụng trên khắp đất nước trong bối cảnh các hoạt động sản xuất bị gián đoạn vì Covid, buộc nhu cầu và giá cả giảm xuống.

Giá thép và quặng sắt (thành phần chính của thép) đều biến động mạnh khi Thượng Hải phong tỏa, tuy nhiên đã bắt đầu đi xuống trong đầu tháng này.

Chỉ số sản xuất thép của các nhà máy tại Trung Quốc qua các năm. Nguồn: S&P Global

Ngành công nghiệp sản xuất thép của Trung Quốc có chuỗi cung ứng rộng lớn trải dài từ các lò cao của Trung Quốc đến các mỏ quặng sắt nước ngoài như Úc và Brazil, những nhà cung cấp quặng sắt lớn nhất cho Trung Quốc. Do đó bất kì sự xáo trộn nào tại thị trường Trung Quốc đều có thể gây ảnh hưởng lớn đến mạng lưới chuỗi cung ứng, gây thêm áp lực lên sự gián đoạn chuỗi cung ứng đang diễn ra trên toàn cầu.

Theo Hiệp hội Sắt và Thép Trung Quốc, sản lượng hàng ngày của các sản phẩm thép trung gian như thép thô và gang thép cũng như thành phẩm đã tăng trong tháng 5 khoảng 1% đến 3%. Ngược lại, lực cầu đã giảm rất nhiều trong khi vẫn hoạt động.

Tiêu thụ thép thô của Trung Quốc đã giảm 14% trong tháng 5 so với cùng kì năm trước. Niki Wang, trưởng nhóm nghiên cứu về quặng sắt tại S&P Global Commodity Insights trích dẫn số liệu. Điều này đang khiến các chủ nhà máy thép của Trung Quốc lo lắng khi nhu cầu bị ảnh hưởng.

Mặc dù giá thép giảm và làm xói mòn lợi nhuận trong sản xuất thép, các chủ nhà máy thép vẫn tiếp tục sản xuất. Các nhà phân tích cho biết các lò cao của Trung Quốc hiện đang hoạt động gần hết công suất, ở mức hơn 90% - tỷ lệ cao nhất trong 13 tháng - mặc dù lợi nhuận thấp hơn.

Dữ liệu giá cả cho thấy giá của các sản phẩm thép phổ biến như thép cây và thép cuộn cán nóng được sử dụng để xây dựng nhà ở đã giảm tới gần 30% sau khi đạt đỉnh vào khoảng tháng 5 năm ngoái sau sự hồi sinh công nghiệp để khởi động nền kinh tế.

Diễn biến giá thép trong 6 tháng đầu năm. Nguồn: Tradingeconomics.com

Việc đóng cửa các lò cao có thể không hiệu quả, vì các lò phản ứng lớn được sử dụng để biến quặng sắt thành thép lỏng cần phải chạy liên tục. Sau khi ngừng hoạt động, phải mất một thời gian dài lên đến sáu tháng để khởi động lại hoạt động của các lò cao. Vì vậy các nhà khai thác tại Trung Quốc đang giữ cho các lò cao của họ luôn "nóng" bằng cách sử dụng các loại quặng cấp thấp hơn để giảm sản lượng với hi vọng rằng họ có thể tăng nhanh chóng và đáp ứng được nhu cầu thép khi phục hồi và các lệnh phong tỏa được dỡ bỏ.

"Chúng tôi tin rằng các nhà khai thác cũng đang sản xuất số lượng lớn hơn các sản phẩm thép bán thành phẩm để không làm giảm giá thép thành phẩm với lượng hàng tồn kho đang tăng cao."

Các chuyên gia ngành thép cho biết một lý do khác khiến các nhà sản xuất duy trì hoạt động là họ có thể đạt được mục tiêu sản lượng cho phép hàng năm trước khi Bắc Kinh cắt giảm chúng vào năm tới như một phần trong nỗ lực đạt mục tiêu phát thải vào năm 2030 và 2060.

"Sản lượng của mỗi năm được xác định bằng sản lượng của năm trước đó. Vì vậy, lợi thế của các nhà sản xuất là sản xuất số lượng thép tối đa mỗi năm vì việc cắt giảm sẽ được áp dụng cho sản lượng của năm sau đó."

Triển vọng ngành thép trong tương lai

Theo các chuyên gia, trong khi một số nhà máy đang dự tính sản xuất chậm lại, mức tồn kho vẫn còn cách xa mức "hoảng loạn" và sản lượng lưu trữ vẫn chưa phải vấn đề nghiêm trọng.

Tuy nhiên, đã có những dấu hiệu ban đầu cho thấy ngành công nghiệp đang bắt đầu điều chỉnh với những điều kiện bất lợi này.

Đã bắt đầu xuất hiện những tin đồn về việc chính quyền tỉnh Giang Tô đã yêu cầu các nhà máy thép tại địa phương cắt giảm sản lượng khoảng 3,32 triệu tấn trong thời gian còn lại của năm 2022. Tuy nhiên thông tin này chưa được xác thực và không ai biết rằng liệu đó có phải là nỗ lực để hạn chế mức tồn kho thép quá mức hay không hay đơn giản là việc nỗ lực cắt giảm sản lượng và phát thải.

Ông Alex Reynolds, nhà phân tích tại Cơ quan giá hàng hóa và năng lượng Argus Media, cho biết: "Tôi nghĩ Trung Quốc hoàn toàn nhận thức được nhu cầu thép trong nước yếu hơn trong năm nay và chính quyền sẽ can thiệp để buộc các nhà máy cắt giảm sản lượng so với trước đây".

"Nếu giá thép tiếp tục giảm mạnh với mức lỗ kéo dài, chính phủ Trung Quốc có thể đưa ra con số chính xác về việc cắt giảm sản lượng - giống như những gì OPEC đã làm đối với dầu mỏ khi dịch Covid ở đỉnh cao vào năm 2020-2021."

Các chuyên gia từ S&P Global cũng đồng tình với ý kiến này, đồng thời nói thêm rằng kích thích từ các chính sách tiền tệ nới lỏng của Bắc Kinh cũng sẽ góp phần hồi sinh nhu cầu thép đang giảm dần.

Trong khi đó những nhân tố khác trong chuỗi cung ứng sản xuất thép như các nhà khai thác quặng sắt của Úc và Brazil, họ không cần phải quá lo lắng vì sản lượng thấp hơn từ các mỏ đã bù đắp cho nhu cầu thấp hơn. Tuy nhiên những người thợ mỏ vẫn lo ngại về tình trạng giá thép đang lao dốc ở Trung Quốc.

Giá quặng sắt dao động trong khoảng 130 - 150 USD / tấn trong hai tháng qua, so với mức giá thấp từ 30 - 40 USD / tấn trong giai đoạn sụt giảm 2012-2016.

Tham khảo: CNBC