Cao tốc Bắc – Nam phía Đông chậm tiến độ, đội vốn "khủng"?

Cụ thể, trong năm 2019, có 10/11 dự án thành phần cao tốc Bắc - Nam đã được cấp 5.185 tỷ đồng, các địa phương đã cấp 4.748 tỷ đồng cho công tác GPMB. Theo kế hoạch, các tỉnh sẽ cơ bản bàn giao phần đất nông nghiệp trong năm 2019, hành thành GPMB vào Quý II/2020. Nhưng hiện nay, công tác giải phóng mặt tại các địa phương không đạt chỉ tiêu.

Đối với tiến độ tiếp theo của dự án, năm 2020, Bộ GTVT tiếp tục cấp 5.103, tỷ đồng và hiện các địa phương đã giải ngân 255,5 tỷ đồng (đạt 5%) cho công tác GPMB. Tuy nhiên, tại nhiều địa phương chưa hoàn thành công tác bồi thường đất nông nghiệp, bồi thường đất ở (đang ở phương án, chưa được phê duyệt).

Theo Bộ GTVT, một số địa phương chưa thi công xây dựng khu tái định cư như: Nam Định, Ninh Bình, Khánh Hoà, Ninh Thuận, Đồng Nai, Tiền Giang. Khối lượng di dời công trình hạ tầng kỹ thuật còn rất lớn, hiện mới đang ở bước khảo sát, lập phương án đền bù di dời

Đặc biệt, việc xây dựng khu tái định cư (TĐC), di dời các công trình hạ tầng kỹ thuật là hết sức quan trọng, quyết định tiến độ GPMB của dự án, nhưng hiện rất chậm. Nếu các địa phương, không tập trung quyết liệt sẽ không thể hoàn thành GPMB như đã cam kết với Thủ tướng Chính phủ bàn giao toàn bộ trong Quý II/2020.

Để tiến độ của dự án được đảm bảo theo kế hoạch đã đề ra, Bộ GTVT đã có nhiều văn bản và làm việc trực tiếp với Tập đoàn Bưu Chính viễn thông Việt Nam (VNPT), Tập đoàn Viễn thông Quân đội (Viettel), Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)... thống nhất các phương án GPMB, tuy nhiên, hiện tiến độ thực hiện chậm.

Đối với các khu tái định cư, một số địa phương lập dự án xây dựng khu tái định cư ngoài đô thị với quy mô các công trình đường giao thông, diện tích lô đất... chưa phù hợp quy định về quy hoạch nông thôn mới, làm tăng diện tích xây dựng khu tái định cư, tăng chi phí GPMB.

Về những tồn tại nêu trên, Bộ GTVT đã có văn bản số 11659/BGTVT-CQLXD ngày 5/12/2019 gửi UBND các tỉnh đề nghị rà soát quy hoạch, quy mô xây dựng khu tái định cư. Đặc biệt với một số địa phương phải điều chỉnh, phê duyệt lại quy hoạch, thiết kế khu tái định phù hợp tiêu chuẩn TCVN 10380:2014-Đường giao thông nông thôn, quy định về quy hoạch khu dân cư nông thôn để tiết kiệm tối đa chi phí GPMB.

Từ những vấn đề tồn tại trong công tác GPMB đã làm cho kinh phí GPMB thực tế tăng vượt tổng mức đầu tư của tiểu dự án GPMB (bao gồm cả chi phí dự phòng). Điển hình là các dự án Mai Sơn – QL45 tăng khoảng 305 tỷ, dự án QL45 – Nghi Sơn tăng khoảng 541 tỷ, dự án Nghi Sơn - Diễn Châu tăng khoảng 443 tỷ, dự án Diễn Châu - Bãi Vọt tăng khoảng 390 tỷ, dự án Cam Lộ - La Sơn tăng khoảng 190 tỷ...

Qua đó, Bộ GTVT đã yêu cầu các Ban quản lý dự án khẩn trương kiểm tra, rà soát kinh phí GPMB tại các địa phương, báo cáo ngay về Bộ GTVT vào cuối tháng 4/2020 để xem xét, xử lý. Bên cạnh đó, Bộ GTVT cho rằng, việc bàn giao cơ bản toàn bộ mặt bằng cho dự án vào cuối Quý II/2020 là mục tiêu và nhiệm vụ các tỉnh đã cam kết với Thủ tướng Chính phủ để phục vụ thi công dự án.

Bộ GTVT đề nghị UBND các tỉnh rà soát, xây dựng tiến độ chi tiết triển khai thực hiện hoàn thành các khối lượng còn lại và kế hoạch giải ngân theo tháng, đáp ứng tiến độ cơ bản hoàn thành trong tháng 6/2020; bàn giao toàn bộ mặt bằng dự án trước tháng 8/2020.

Đồng thời, Bộ GTVT yêu cầu các địa phương rà soát, chuẩn xác lại kinh phí GPMB đúng thực tế để có cơ sở xử lý, thực hiện điều chỉnh, bổ sung phần kinh phí tăng thêm, nhằm đáp ứng kịp thời kinh phí phục vụ cho công tác GPMB, đảm bảo phù hợp, tiết kiệm tối đa chi phí.