Các siêu dự án của kỷ nguyên mới

Sân bay, cao tốc nối đất trời

Những ngày qua, sự kiện sân bay Long Thành đón chuyến bay đầu tiên thu hút sự quan tâm rất lớn của dư luận. Dù mới chỉ là bay kỹ thuật, nhưng trên trang Flight Radar, đây là chuyến bay có lượng theo dõi nhiều nhất thế giới trong ngày, có thời điểm đạt hơn 12.000 người quan tâm. Sự kiện có ý nghĩa quan trọng trong việc đánh giá lần cuối các điều kiện khai thác, chuẩn bị cho chuyến bay chính thức. Và chỉ 2 ngày nữa, giấc mơ siêu cảng hàng không quốc tế sẽ chính thức thành hiện thực, đánh dấu mốc quan trọng trong lịch sử ngành hàng không VN. Đây cũng là một trong 234 dự án tiêu biểu khánh thành, khởi công, thông xe kỹ thuật chào mừng Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, dự kiến được tổ chức vào ngày 19.12.

"Quả đấm thép" của ngành hàng không được kỳ vọng sẽ là bệ phóng mở ra không gian phát triển mới, tạo ra "hệ kinh tế sân bay" cho khu vực như cách quy hoạch mà các sân bay quốc tế lớn trên thế giới đã và đang thực hiện.

Sau khi hoàn thiện quy hoạch đạt tới năng lực khai thác 100 triệu lượt khách/năm, Cảng hàng không quốc tế Long Thành sẽ thay thế vị trí của sân bay Tân Sơn Nhất, trở thành cảng hàng không lớn nhất nước. Hai cụm cảng này chính là "vũ khí" đưa VN trở thành một trong những trung tâm hàng không của khu vực, thúc đẩy sức cạnh tranh của ngành hàng không trên trường quốc tế.

Ảnh: Độc Lập

Trong khi bản đồ hàng không VN đóng dấu mốc quan trọng nhờ sân bay Long Thành thì dưới mặt đất, ngày 19.12 cũng là thời điểm chính thức thông xe kỹ thuật 3.513 km cao tốc (gồm 3.188 km tuyến chính và 325 km đường dẫn). Hàng loạt tuyến đường bộ cao tốc Bắc - Nam phía đông đoạn Cần Thơ - Hậu Giang - Cà Mau; Hoài Nhơn - Quy Nhơn; Quy Nhơn - Chí Thạnh; Quảng Ngãi - Hoài Nhơn; Chí Thạnh - Vân Phong; Cần Thơ - Hậu Giang; Hậu Giang - Cà Mau; Biên Hòa - Vũng Tàu, một phần cao tốc Hữu Nghị - Chi Lăng, Đồng Đăng - Trà Lĩnh... khánh thành sẽ nối trọn dải cao tốc dọc chiều dài đất nước.

Còn nhớ thời điểm phát động chiến dịch 500 ngày đêm hoàn thành 3.000 km đường bộ cao tốc, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính bày tỏ băn khoăn rằng sau 20 năm khởi công xây dựng, đến năm 2020, VN vẫn chưa đạt 1.000 km đường cao tốc. Trong khi đó, kế hoạch mới đặt mục tiêu trong 5 năm phải hoàn thành số lượng gấp 4 lần so với 20 năm trước - một nhiệm vụ vô cùng thách thức. Thế nhưng đến giờ này, "nhiệm vụ bất khả thi" không những hoàn thành mà còn vượt kế hoạch một cách ngoạn mục. Sau buổi lễ ngày 19.12, ngành xây dựng vẫn sẽ tiếp tục đổ quân trên khắp các công trường, để đến hết năm 2025 hoàn thành 3.803 km cao tốc (gồm 3.345 km tuyến chính cao tốc và 458 km đường dẫn).

Ngoài ra, còn hơn 70 công trình khác trên cả nước được khánh thành, đưa vào vận hành như: Bệnh viện Đa khoa Huế, Nhà máy thủy điện Hòa Bình mở rộng, 7 dự án điện của Tập đoàn Điện lực VN… Chiến dịch mở đường, nối hạ tầng, mở cửa bầu trời đã đi đến giai đoạn tất thắng. Những công trình "mang tính xoay chuyển cục diện" như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhận xét, đang "mở đường băng" cho VN tiến vào kỷ nguyên mới.

Viết tiếp những công trình thế kỷ

86 công trình tưng bừng về đích đúng 19.12 cũng là cơ sở để các địa phương tự tin khởi công 148 công trình, dự án trong giai đoạn sải bước tiến vào kỷ nguyên mới của dân tộc. Trong đó, đa phần là những công trình mang tính biểu tượng. Đơn cử, 2 "siêu dự án " khu đô thị thể thao Olympic và trục đại lộ cảnh quan sông Hồng với tổng số vốn 1,78 triệu tỉ đồng, quy mô sử dụng đất hơn 20.000 ha, sẽ tạo động lực tăng trưởng mới cực mạnh cho thủ đô Hà Nội. Trục đại lộ cảnh quan sông Hồng được kỳ vọng tạo nên "kỳ tích sông Hồng", thúc đẩy mạnh mẽ phát triển đô thị, dịch vụ và hạ tầng vùng ven sông. Trong khi đó, khu đô thị thể thao Olympic sẽ được xây dựng thành quần thể đô thị - thể thao hiện đại, đồng bộ, trở thành biểu tượng mới của Hà Nội. Công trình sẽ giúp thủ đô của VN đủ điều kiện đăng cai các sự kiện thể thao lớn tầm khu vực và quốc tế như Đại hội Thể thao châu Á (ASIAD) hay Thế vận hội Olympic. Đây là 2 dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, không chỉ đối với Hà Nội mà còn với vùng Đồng bằng sông Hồng và cả nước. Hai dự án ước tính sẽ đóng góp vào tăng trưởng GRDP của thủ đô từ 11% trở lên ngay trong năm 2026 và trong cả nhiệm kỳ 2026 - 2030.

Ảnh: Độc Lập

Ở đầu tàu kinh tế phía nam - TP.HCM, loạt dự án chiến lược cũng chính thức khởi động. Nổi bật nhất là tuyến đường sắt Bến Thành - Cần Giờ do Công ty CP Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc Vinspeed làm chủ đầu tư. Đây là tuyến đường sắt đô thị đầu tiên trên cả nước do một doanh nghiệp tư nhân đầu tư và thực hiện toàn bộ, cũng là tuyến "chạy" nhanh nhất lịch sử. Từ khi lên ý tưởng cho tới khi đề xuất phương án đầu tư, được phê duyệt rồi khởi công ngày 19.12 tới, dự án chỉ mất vỏn vẹn chưa đầy 1 năm, bằng 1/6 thời gian chuẩn bị của tuyến metro số 1 TP.HCM; 1/16 tuyến metro số 2 TP.HCM và 1/3 tuyến metro Cát Linh - Hà Đông của Hà Nội. Tuyến đường sắt hiện đại, tốc độ cao, kết nối trực tiếp trung tâm TP.HCM với khu vực Cần Giờ không chỉ đẩy đà cho TP.HCM tăng tốc hiện thực hóa giấc mơ metro, mà còn cộng hưởng với đại đô thị lấn biển đang dần thành hình tạo cú hích cực mạnh cho trung tâm kinh tế lớn nhất nước.

Cũng mạnh mẽ tiến vào kỷ nguyên đường sắt, tuyến tàu điện đô thị (LRT) đầu tiên tại Phú Quốc sẽ khởi công ngày 19.12 với tổng vốn gần 9.000 tỉ đồng do Sun Group đầu tư. Dự án được định vị là hạ tầng quan trọng bậc nhất Phú Quốc, khi đảo ngọc sẽ đăng cai Hội nghị cấp cao APEC 2027. Công trình dự kiến hoàn thiện trong quý 2/2027, vận hành trước thời điểm diễn ra APEC 2027, đảm bảo kết nối thuận tiện cho các sự kiện quốc tế. Tuyến LRT sẽ tạo tuyến vận chuyển xương sống, kết nối các khu chức năng mà không làm gia tăng phương tiện cá nhân. Nhờ đó, thành phố từng bước chuyển sang mô hình giao thông công cộng, tiết kiệm năng lượng, thân thiện môi trường. Đồng thời, nâng cao trải nghiệm cho dòng khách cao cấp nhờ kết nối trực tiếp từ sân bay đến tổ hợp khu nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí, quảng trường sự kiện và trung tâm hội nghị…

Cùng với đó, dự án sản xuất ray đường sắt và thép đặc biệt Hòa Phát Dung Quất (Quảng Ngãi); cải tạo cảnh quan sông Tô Lịch, khởi công tuyến đường nối từ sân bay Gia Bình về Hà Nội; 2 tuyến Vành đai 2 TP.HCM… cũng sẽ đồng loạt khởi công, tạo ra nhiều thay đổi cho hạ tầng nói chung và kinh tế VN nói riêng.

Ảnh: G.B

Tạo lực, tạo thế cho đất nước vươn mình

Theo tổng hợp báo cáo từ các bộ, ngành, tổng mức đầu tư của các dự án, công trình khánh thành, khởi công ngày 19.12 tới là trên 3,4 triệu tỉ đồng. Trong đó, nguồn vốn nhà nước tại 96 dự án hơn 627.000 tỉ đồng, chiếm 18% và 138 dự án từ nguồn vốn khác là hơn 2,79 triệu tỉ đồng, chiếm 82%.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Minh Hiếu (đoàn Nghệ An) đánh giá: Đây là lần đầu tiên nước ta ghi nhận nguồn lực đầu tư lớn cùng lúc được triển khai, đặc biệt là lấy đầu tư công dẫn dắt đầu tư tư để cùng huy động nguồn lực trong xã hội. Bởi cứ 1% vốn đầu tư công giải ngân ghi nhận tăng thêm 0,058 điểm % GDP. Cùng với đó, khi mỗi đồng ngân sách nhà nước bỏ ra có thể thu hút thêm 1,5 đồng vốn xã hội hóa, tạo ra tổng cộng 2,5 đồng đầu tư. Từ đó, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ. Bài học "hóa rồng" từ các nước khu vực Đông Bắc Á cũng chỉ ra rằng để các nước đang phát triển thoát bẫy thu nhập trung bình thì đầu tư công là giải pháp quan trọng nhất, hiệu quả nhất. Riêng với VN, hàng triệu tỉ đồng vốn đầu tư công còn mang ý nghĩa quan trọng là hoàn thiện mặt bằng hạ tầng chiến lược để làm cơ sở hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng 2 con số giai đoạn 2026 - 2030.

"Từ đầu năm đến nay, Chính phủ đã 3 lần tổ chức lễ khởi công, khánh thành đồng loạt hàng trăm dự án hạ tầng chiến lược trên cả nước. Những sự kiện này còn góp phần thúc đẩy giải ngân vốn đầu tư công - một trong những "căn bệnh trầm kha" mà Chính phủ, Quốc hội đã bàn luận rất nhiều. Thúc đẩy giải ngân, các công trình biểu tượng dần nên hình, nên dáng cũng thúc đẩy luôn niềm tin của người dân, của khối doanh nghiệp tư nhân. Từ đó, kêu gọi lực lượng doanh nghiệp và sức mạnh đoàn kết dân tộc cùng góp sức cho giai đoạn phát triển mới của đất nước", đại biểu Hoàng Minh Hiếu nhìn nhận.

Ảnh: Chụp màn hình

Tuy nhiên, ông Hoàng Minh Hiếu cũng lưu ý: Trong giai đoạn tới, đầu tư hạ tầng phải xác định thứ tự ưu tiên, cả về vốn, nhân lực, vật lực và thời gian. Đơn cử, một số vùng trọng điểm như TP.HCM, Hà Nội được xác định là động lực tăng trưởng, thì những điểm nghẽn logistics quan trọng cần cấp bách được tháo gỡ. Mạng lưới cao tốc kết nối TP.HCM đi các địa phương lân cận; đường nối vào cảng, nối tới sân bay… hiện vừa yếu vừa thiếu, thường xuyên ùn tắc, làm tăng mạnh chi phí, giảm sức cạnh tranh. Do đó, cần lên danh mục ưu tiên để đầu tư hạ tầng theo hướng trọng tâm, trọng điểm, không dàn trải, để tạo tác động thúc đẩy phát triển kinh tế tốt hơn.

Ngoài ra, cần mở rộng khái niệm hạ tầng, không chỉ dừng ở các dự án giao thông mà cần đầu tư mạnh vào các công trình có chiều sâu, mang tính dẫn dắt liên quan tới hạ tầng năng lượng, chuyển đổi số. Phát triển kinh tế xanh, kinh tế số là động lực quan trọng để VN đột phá kinh tế và tăng trưởng bền vững. Những hạ tầng chiến lược như trung tâm dữ liệu, trung tâm phát triển trí tuệ nhân tạo… cần nguồn lực lớn nên phải có chính sách dẫn dắt từ nhà nước để kêu gọi khối doanh nghiệp tư nhân cùng phối hợp thực hiện.

Đồng quan điểm, TS Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, khẳng định: Để đạt mức tăng trưởng 10% giai đoạn tới, một trong những điều kiện là VN cần tiếp tục tăng đầu tư vốn. Đầu tư công giữ vai trò "dẫn dắt", là "vốn mồi" của nền kinh tế, chiếm khoảng 17,2% tổng vốn đầu tư toàn xã hội giai đoạn 2021 - 2025. Tại VN, chi cho cơ sở hạ tầng tới 80% song vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu. Trong giai đoạn tới, vẫn cần tái cơ cấu đầu tư công.

Theo ông Lực, giải pháp cốt lõi là thay đổi cơ cấu chi tiêu công theo hướng phục vụ mục tiêu tăng trưởng chiều sâu. Đó là điều chỉnh cơ cấu vốn đầu tư công theo hướng giảm tỷ trọng đầu tư cho hạ tầng giao thông, năng lượng từ mức 80% hiện nay xuống còn khoảng 50 - 55% tổng vốn; tăng mạnh chi cho các lĩnh vực tạo các nhân tố tổng hợp (TFP) như chi cho giáo dục và đào tạo, tăng đầu tư cho y tế và khoa học, công nghệ... Đồng thời, cần hoàn thiện Bộ tiêu chí đánh giá hiệu quả dự án đầu tư công một cách khoa học, cập nhật.

Về quản lý, cần kiểm soát số lượng dự án hợp lý và rà soát, điều chỉnh kế hoạch vốn từ những dự án chậm giải ngân sang các dự án giải ngân tốt. Chẳng hạn, có tới gần 3.000 dự án tồn đọng vướng mắc chưa thể triển khai, gây lãng phí nguồn lực và thời gian. Nếu xử lý dứt điểm và giải phóng được khoảng 10% số dự án mỗi năm, nền kinh tế có thể bổ sung khoảng 600.000 tỉ đồng vốn hoạt động - một nguồn lực cực kỳ quan trọng trong bối cảnh nhu cầu vốn cao.

"Việc xác lập mô hình tăng trưởng mới dựa trên chất lượng, hiệu quả và tính tự chủ cao hơn, được hỗ trợ bởi một hệ thống thể chế linh hoạt, hiệu quả và nguồn vốn đầu tư công được tái cơ cấu triệt để, chính là chìa khóa để VN có thể hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng bứt phá trong giai đoạn 2026 - 2030, tiến tới trở thành nước phát triển, thu nhập cao", TS Cấn Văn Lực nhấn mạnh.