Cổ phần hóa: Vẫn chậm và tiếp tục... vướng mắc!

Ngày 19-10, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp (gọi tắt: Ban Chỉ đạo), đã chủ trì hội nghị giao ban về tình hình sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (DN) nhà nước, phát triển DN giai đoạn 2016 - 2020, năm 2021 đến nay và nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới.

Mới đạt 30% kế hoạch

Trình bày báo cáo tại hội nghị, Phó trưởng Ban Chuyên trách Ban Chỉ đạo, ông Nguyễn Hồng Long, cho biết trong giai đoạn 2016 - 2020 đã cổ phần hóa 180 DN với tổng giá trị 489.690 tỉ đồng (vốn nhà nước 233.792 tỉ đồng). Trong đó đã cổ phần hóa 39/128 DN thuộc danh mục đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt theo Quyết định 26/2019, đạt 30% kế hoạch.

Riêng năm 2021 cổ phần hóa được 4 DN với tổng giá trị 333 tỉ đồng, trong đó giá trị thực tế phần vốn nhà nước là 196 tỉ đồng, gồm 3 DN thuộc Tổng Công ty Lương thực Miền Bắc, Tập đoàn Công nghiệp Than - Khoáng sản Việt Nam và Công ty TNHH MTV Đầu tư phát triển chè Nghệ An (không thuộc danh mục DN cổ phần hóa được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt). Trong 9 tháng đầu năm 2022 có 1 DN cổ phần hóa là Công ty TNHH MTV Phà An Giang với tổng giá trị DN là 309 tỉ đồng, trong đó giá trị thực tế phần vốn nhà nước 278 tỉ đồng.

Về thoái vốn nhà nước, trong năm 2021 đã thoái vốn tại 18 DN, thu về 4.402 tỉ đồng. Trong 9 tháng đầu năm 2022, các tập đoàn, tổng công ty, DN nhà nước thoái vốn tại các DN và thu về 2.289,5 tỉ đồng.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái, Trưởng Ban Chỉ đạo đổi mới và phát triển doanh nghiệp, chủ trì hội nghị. Ảnh: TRẦN MẠNH

Đánh giá kết quả đã đạt được, báo cáo nhấn mạnh quy mô vốn nhà nước, hiệu quả cổ phần hóa, thoái vốn đạt kết quả tích cực hơn giai đoạn 2011 - 2015. Giai đoạn 2016 - 2020, cả nước đã cổ phần hóa 180 DN với quy mô vốn nhà nước xác định lại tăng 23,3% so với giai đoạn 2011 - 2015 (189.509 tỉ đồng).

Đã thoái 27.312 tỉ đồng vốn nhà nước, thu về 177.397 tỉ đồng, gấp 6,5 lần giá trị sổ sách, cao hơn so với giai đoạn 2011 - 2015 cả về giá trị và hiệu quả thoái vốn. Tổng số tiền thu từ cổ phần hóa, thoái vốn giai đoạn 2016 - 2020 đạt trên 220.000 tỉ đồng, gấp 2,8 lần giai đoạn 2011 - 2015 (78.000 tỉ đồng).

Tuy nhiên, báo cáo của Ban Chỉ đạo cũng thẳng thắn nêu rõ tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn chậm so với kế hoạch đề ra, mới đạt 30% kế hoạch được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Các DN chưa hoàn thành được gia hạn thời gian và tiếp tục triển khai trong năm 2021 đến nay nhưng tiến độ chưa đạt yêu cầu đề ra. Đặc biệt, do gặp nhiều vướng mắc, một số tập đoàn, tổng công ty quy mô lớn hiện vẫn chưa hoàn thành phê duyệt phương án sử dụng đất để tiến hành các bước tiếp theo.

Các bộ, ngành, địa phương phản ánh còn gặp vướng mắc trong triển khai thực hiện một số nội dung về sắp xếp, phê duyệt phương án sử dụng đất khi cổ phần hóa, xác định giá trị quyền sử dụng đất, thương hiệu, truyền thống, văn hóa, lịch sử, giá trị DN, phần vốn để cổ phần hóa, thoái vốn…

Nhiều DN chỉ đến khi cổ phần hóa mới thực hiện sắp xếp, xử lý đất đai theo quy định. Việc lập, phê duyệt phương án sắp xếp lại, xử lý nhà đất chậm, gặp nhiều vướng mắc, đặc biệt là các thành phố lớn, dẫn đến làm chậm quá trình cổ phần hóa.

Một số bộ, ngành, địa phương, tập đoàn, tổng công ty nhà nước và DN nhà nước chưa nghiêm túc, quyết liệt trong chỉ đạo và triển khai thực hiện. Còn hiện tượng sợ sai, không dám làm, viện dẫn các khó khăn, vướng mắc để chậm hoặc không thực hiện. "Nguyên nhân chủ quan là việc chấp hành kỷ luật, kỷ cương trong triển khai Luật Đất đai, Luật Quản lý sử dụng tài sản công chưa nghiêm túc, thường xuyên" - ông Nguyễn Hồng Long nói.

Nhiều vướng mắc về nhà đất, tài sản công

Phát biểu tại hội nghị, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái đánh giá: Việc cổ phần hóa DN nhà nước còn góp phần thúc đẩy khối DN tư nhân phát triển, hình thành lực lượng DN của đất nước lớn mạnh dần.

Về những hạn chế, tồn tại của cổ phần hóa, thoái vốn, Phó Thủ tướng Lê Minh Khái chỉ ra tồn tại lớn nhất là tiến độ quá chậm so với kế hoạch. Những vướng mắc liên quan đến sắp xếp nhà đất, tài sản công; các quy định pháp luật còn chồng chéo hoặc không rõ; khó khăn trong xác định giá trị thương hiệu, văn hóa, lịch sử; một số DN còn kinh doanh thua lỗ, sắp xếp lại không thành công… chủ yếu là do cơ chế, chính sách còn thiếu, chưa rõ, chưa phù hợp; việc tổ chức thực hiện chưa nghiêm; khâu đôn đốc, kiểm tra, giám sát chưa quyết liệt; vẫn còn tình trạng cán bộ e dè trong quá trình thực thi nhiệm vụ; trong xây dựng kế hoạch còn chủ quan, chưa đánh giá hết tình hình…

Về nhiệm vụ sắp tới, Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành theo nhiệm vụ được giao tiếp tục rà soát, sửa đổi, bổ sung các văn bản, tháo gỡ vướng mắc theo thẩm quyền; trường hợp vượt quá thẩm quyền thì báo cáo cấp trên xem xét, quyết định. "Đây là việc khó, phức tạp, liên quan đến nhiều bộ, ngành, địa phương và thời gian qua kết quả vẫn chưa đạt yêu cầu đề ra. Cần phải tổng kết, rút kinh nghiệm, qua đó làm rõ những khó khăn, vướng mắc để đề ra các giải pháp hiệu quả trong thời gian tới" - Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Lê Minh Khái giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư sớm hoàn thiện kế hoạch sắp xếp lại DN nhà nước giai đoạn 2021 - 2025 để trình cấp có thẩm quyền xem xét, phê duyệt.