Đề nghị tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026

Đánh giá toàn diện việc phân cấp, phân quyền

Sáng 29/10, Quốc hội thảo luận về vấn đề kinh tế xã hội, cùng nhiều nội dung quan trọng khác. Việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp là vấn đề nhận được nhiều sự quan tâm của các đại biểu.

Theo đại biểu Mai Văn Hải (Thanh Hóa), đây là một cuộc cải cách toàn diện và sâu sắc nhất trong tổ chức bộ máy hành chính từ trước đến nay. Ông đánh giá, sau gần 4 tháng đi vào vận hành, mô hình chính quyền địa phương hai cấp bước đầu hoạt động thông suốt, tập trung hơn vào nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết thủ tục hành chính cho người dân, doanh nghiệp.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai cũng cho thấy, một số nơi vẫn còn tình trạng thừa – thiếu cán bộ cục bộ, nhất là ở các xã miền núi, biên giới, vùng sâu vùng xa; thiếu cán bộ có chuyên môn sâu trong các lĩnh vực đất đai, xây dựng, kế toán, công nghệ thông tin.

Bên cạnh đó, hệ thống dịch vụ công trực tuyến quốc gia đôi khi quá tải, ảnh hưởng đến việc giải quyết thủ tục hành chính; việc sử dụng trụ sở các xã, phường sau sáp nhập chưa hợp lý, còn gây lãng phí. Cán bộ, công chức cấp cơ sở chịu áp lực công việc lớn, trong khi chế độ, chính sách chưa thực sự tương xứng.

Từ thực tế đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo đánh giá toàn diện việc phân cấp, phân quyền cho chính quyền cấp xã, phường trong thời gian vừa qua, để có điều chỉnh phù hợp với mô hình mới.

Ông Hải đồng thời cũng kiến nghị cần sớm xác định vị trí việc làm, xây dựng chính sách tiền lương, đãi ngộ tương xứng cho đội ngũ cán bộ, công chức cấp xã; ban hành quy chế đánh giá cán bộ theo kết quả công việc, có cơ chế sàng lọc, thay thế kịp thời đối với những người không đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ.

Các địa phương cần đầu tư mạnh mẽ hơn cho hạ tầng công nghệ thông tin và chuyển đổi số; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng số cho đội ngũ cán bộ, công chức; tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động để người dân thích ứng với việc sử dụng dịch vụ công trực tuyến, góp phần xây dựng nền hành chính hiện đại, phục vụ...

Sớm xây dựng vị trí việc làm, khung biên chế tối thiểu

Cùng mối quan tâm, đại biểu Dương Văn Phước (Đà Nẵng) nêu thực tế văn bản ban hành còn chồng chéo, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn, nhất là những vấn đề liên quan đến phân cấp thu, chi ngân sách, phân cấp quản lý đầu tư xây dựng, nên chính quyền xã, phường rất lúng túng.

Trong khi đó, trụ sở làm việc manh mún, phân tán, mỗi nơi một kiểu, trừ các xã tiếp nhận trụ sở huyện trước đây, đa số các xã, phường tận dụng trụ sở của các xã, phường cũ để bố trí làm việc tại 3 - 4 điểm, nên rất cách trở.

Đặc biệt, theo ông Phước, đội ngũ cán bộ chưa bố trí đồng bộ, đúng chuyên môn, chưa đồng đều về trình độ, năng lực, số lượng. Đại biểu ví dụ, phòng kinh tế và phòng Văn hoá chỉ có 5 - 6 biên chế, nhiều người không có chuyên môn, chưa được bồi dưỡng nghiệp vụ, nhưng phải gánh vác, đảm nhiệm công việc của 4 phòng chuyên môn cấp huyện trước đây...

Một bất cập khác cũng được đại biểu đoàn Đà Nẵng chỉ ra là, ngân sách cấp xã gặp khó khăn, chuyển giao chậm, không tương xứng với yêu cầu nhiệm vụ, chưa đảm bảo chi thường xuyên.

"Công chức cấp xã làm việc rất áp lực, gấp 2-3 lần so với trước nhưng chế độ chính sách không thay đổi, còn rất thấp, không khuyến khích, động viên cán bộ yên tâm công tác, dốc lực cống hiến", đại biểu Dương Văn Phước nói.

Từ thực tiễn trên, ông Phước đề nghị Chính phủ sớm ban hành các văn bản hướng dẫn còn thiếu; sửa đổi, bổ sung các quy định còn chồng chéo; sớm nghiên cứu, ban hành cơ chế tài chính phù hợp cho cấp xã.

Cùng với đó, xây dựng cơ chế phân cấp, phân quyền, uỷ quyền rõ ràng, bảo đảm tính chủ động, linh hoạt cho chính quyền địa phương trong quá trình tổ chức thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn được giao. Tập trung đẩy mạnh cải cách, đơn giản thủ tục hành chính, giảm bớt khó khăn cho địa phương, doanh nghiệp và người dân.

“Bộ Nội vụ sớm khảo sát thực tế, xây dựng vị trí việc làm, khung biên chế tối thiểu để làm cơ sở định biên cho cấp xã; tham mưu Chính phủ ban hành cơ chế tiền lương phù hợp để khuyến khích cán bộ, công chức cấp xã yên tâm công tác, thu hút cán bộ về công tác tại khu vực có điều kiện kinh tế khó khăn. Bên cạnh đó, quan tâm đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn, kỹ năng, nghiệp vụ cho cán bộ theo vị trí việc làm tại các địa phương”, ông Phước nêu.

Mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng không còn phù hợp

Tham gia thảo luận, đại biểu Trần Quốc Tuấn (Vĩnh Long) nêu báo cáo tổng hợp kiến nghị của cử tri, trong đó có nhiều ý kiến đề nghị Chính phủ có chính sách hỗ trợ, khuyến khích đối với cán bộ vùng sáp nhập. Lý do, những cán bộ này đang phải "gánh" chi phí đi lại, thuê nhà, sinh hoạt tăng, khiến thu nhập thực tế giảm từ 10–12% so với trước.

"Những phản ánh của cử tri không chỉ là con số, hay kiến nghị kỹ thuật, mà là tiếng lòng của đội ngũ công chức, viên chức cơ sở – những người đang gánh trên vai phần việc nặng nề nhất của bộ máy nhà nước', đại biểu Trần Quốc Tuấn nói.

Đáng lưu ý, theo ông Tuấn, giá của nhiều nhóm hàng thiết yếu gần đây đều tăng, gây áp lực lớn đến đời sống người dân, đặc biệt, thu nhập thực tế của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức. Trong khi đó, mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng/tháng được áp dụng từ 1/7/2024 đến nay - nếu so với mặt bằng giá sinh hoạt hiện tại, thì rõ ràng không còn phù hợp.

Theo ông, với mức lương cơ sở 2,34 triệu đồng, dù có nhân với hệ số cao hơn, thì thu nhập thực tế của nhiều công chức trẻ chỉ đủ… “từ đầu tháng đến ngày thứ 20”, còn 10 ngày cuối tháng, phải “chạy bằng niềm tin và mỳ gói”.

Từ phân tích trên, ông tha thiết kiến nghị Quốc hội, Chính phủ xem xét điều chỉnh tăng lương cơ sở ngay từ ngày 1/1/2026 – không chờ đến giữa năm như các giai đoạn trước.