Đề xuất áp thuế 17% với cá nhân kinh doanh: Lo khó chứng minh chi phí

Theo dự thảo sửa đổi Luật Thuế thu nhập cá nhân mới nhất vừa được Bộ Tài chính gửi Bộ Tư pháp thẩm định, thu nhập tính thuế của cá nhân kinh doanh sẽ được xác định bằng lợi nhuận, tức doanh thu trừ đi chi phí liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh. 

Cách tính này được xem là tương tự với quy định trong Luật Thuế thu nhập doanh nghiệp số 67/2025/QH15, đang áp dụng mức thuế suất 17% cho doanh nghiệp nhỏ và vừa có tổng doanh thu hằng năm từ 3 tỉ đến 50 tỉ đồng.

Nhận định về đề xuất này, ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó Chủ tịch Hội Tư vấn và Đại lý thuế TP HCM, cho rằng thay đổi sẽ giúp cá nhân kinh doanh nộp thuế dựa trên lợi nhuận thay vì toàn bộ doanh thu như hiện nay. 

Tuy nhiên, ông Tịnh cũng chỉ ra nhiều thách thức trong quá trình triển khai, đặc biệt là sự nhập nhằng giữa khái niệm cá nhân kinh doanh và hộ kinh doanh. Thực tế hiện nay, không ít trường hợp hộ kinh doanh lại mang bản chất của cá nhân kinh doanh, khiến việc áp dụng chính sách thuế thiếu rõ ràng.

Ông Tịnh đưa ra ví dụ: những người kinh doanh dịch vụ vận tải bằng ô tô thuộc nhóm ngành có điều kiện, buộc phải đăng ký thành lập hộ kinh doanh và nộp thuế khoán hoặc thuế theo doanh thu. 

Trong khi đó, nếu chỉ cho thuê tài sản như xe ô tô để khách tự lái, thì cá nhân không cần đăng ký hộ kinh doanh do không thuộc diện kinh doanh có điều kiện. Chính sự khác biệt này dễ dẫn đến những tranh cãi khi xác định đối tượng chịu thuế.

Một vấn đề khác được ông Tịnh nhấn mạnh là khó khăn trong việc chứng minh chi phí hợp lệ để được khấu trừ. Phần lớn cá nhân và hộ kinh doanh hiện không có hệ thống hóa đơn, chứng từ đầy đủ, dẫn đến việc xác định chi phí gần như bất khả thi. 

“Nếu áp dụng thuế 17% trên toàn bộ doanh thu mà không cho trừ chi phí, đây sẽ là gánh nặng lớn, gây thiệt hại cho người nộp thuế” – ông nói.

Để giải quyết những bất cập này, ông Tịnh kiến nghị Bộ Tài chính cần làm rõ ranh giới pháp lý giữa cá nhân kinh doanh và hộ kinh doanh, đồng thời nghiên cứu phương thức tính thuế phù hợp hơn với từng lĩnh vực. "Chính sách thuế nên có sự linh hoạt, phản ánh lợi nhuận thực tế của từng ngành nghề, nhằm đảm bảo công bằng và tính khả thi khi áp dụng vào thực tiễn" - Ông nhấn mạnh.