Giải mã kỷ lục thu ngân sách năm 2025: Bùng nổ nguồn thu từ đất

Năm 2025 chứng kiến kỷ lục chưa từng có, làn sóng nộp tiền sử dụng đất tăng 250-481% dự toán. Quảng Ninh gây chú ý với nguồn thu từ đất tăng tới hơn 1.200% so với cùng kỳ năm trước. Hàng loạt “ông lớn” bất động sản (BĐS) nộp khoản tiền thuế hàng chục nghìn tỷ đồng.

Hàng loạt “ông lớn” bất động sản nộp thuế "khủng"

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt mới trong thu ngân sách do ngành thuế quản lý. Số thu lần đầu tiên đạt 2,36 triệu tỷ đồng, cao nhất lịch sử, vượt 30% dự toán, đánh dấu bước phát triển vượt bậc về quy mô nguồn thu. Cả 34 địa phương đều hoàn thành và vượt dự toán thu ngân sách nhà nước được giao. Nhiều địa phương có số thu tăng đột biến.

“Cơ quan thuế nâng cao chất lượng phục vụ người nộp thuế, chuyển mạnh sang nền hành chính phục vụ. Việc cải cách thủ tục hành chính, đổi mới tuyên truyền, hỗ trợ theo hướng chủ động, dễ tiếp cận, lấy sự hài lòng của người nộp thuế làm thước đo hiệu quả”. Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng

Tỉnh Quảng Ninh gây choáng khi có khoản thu tiền sử dụng đất hơn 26.000 tỷ đồng, bằng 481% dự toán. Khoản thu từ đất năm 2025 của Quảng Ninh tăng 1.227% so với cùng kỳ năm 2024, điểm tăng đột biến trong lịch sử của tiền sử dụng đất.

Lý giải về đà tăng cao của tiền sử dụng đất, đại diện Thuế tỉnh Quảng Ninh cho biết, giai đoạn 2022-2024, cả tỉnh không có dự án BĐS mới triển khai, do khó khăn giải phóng mặt bằng, thiếu tư vấn xác định phê duyệt giá thu tiền sử dụng đất và đấu giá chưa thành công. Sau nhiều năm không hoàn thành dự toán thu tiền sử dụng đất, năm 2025, Quảng Ninh đạt mức tăng mạnh.

Là địa phương đứng thứ 2 cả nước về số thu ngân sách nội địa, nguồn thu từ đất của Hà Nội không ngừng tăng mạnh. Năm 2025, các khoản thu từ đất của Hà Nội hơn 125.000 tỷ đồng, bằng 250% so dự toán.

Dẫn đầu danh sách nộp tiền sử dụng đất tại Hà Nội, Cty TNHH Phát Triển Khu Đô Thị Nam Thăng Long nộp gần 27.600 tỷ đồng cho dự án KĐT Nam Thăng Long. Dự án này có diện tích 394 ha, dự kiến xây dựng hàng chục tòa chung cư, biệt thự và tổ hợp văn phòng, trung tâm thương mại, mua sắm, giải trí, bệnh viện, trường học.

Tập đoàn Vin Group nộp hơn 12.000 tỷ đồng cho dự án Vin Đan Phượng. Cty CP Đầu Tư Phát Triển thành phố Thông Minh Bắc Hà Nội nộp gần 10.000 tỷ đồng cho dự án thành phố thông minh. Tổng Cty CP Đầu tư Xây dựng và Thương mại Việt Nam nộp hơn 4.900 tỷ đồng cho dự án Trung tâm thương mại và căn hộ tại ô A1-2 khu đô thị mới Cầu Giấy.

“Dù đạt số thu lớn nhưng nguồn thu từ đất không bền vững. Cơ quan chức năng cần có giải pháp nuôi dưỡng nguồn thu bền vững như hỗ trợ chuyển đổi, chính thức hóa khu vực kinh tế phi chính thức”. TS. Nguyễn Quốc Việt (Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội)

Lý giải về số thu từ đất tăng cao, đại diện Thuế TP Hà Nội cho biết, bảng giá đất mới cao hơn trung bình từ 2,7-3,25 lần so với cũ là một trong những nguyên nhân. Theo tìm hiểu của PV Tiền Phong, tiền sử dụng đất chiếm tỷ trọng tương đối lớn trong tổng chi phí của dự án nhà ở (khoảng 7-20% với dự án chung cư và khoảng 25-50% với dự án biệt thự). Vì vậy, tiền sử dụng đất là cấu phần chính ảnh hưởng đến giá nhà ở, BĐS.

Đặc biệt, sau khi đôn đốc, thu hồi nợ đọng, Thuế Hà Nội thu nợ được nhiều đơn vị chây ì, kéo dài nhiều năm như: Cty đô thị H.M nộp 328 tỷ đồng, Cty L.L 5 nộp 226 tỷ đồng, Cty T.L nộp 119 tỷ đồng.

Tiềm ẩn rủi ro với nguồn thu từ đất

Trao đổi với PV Tiền Phong, TS. Nguyễn Quốc Việt (Trường Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội) đánh giá, trong kỷ lục thu ngân sách, khoản thu từ đất khá cao. Nhiều địa phương rốt ráo đẩy mạnh dự án đầu tư đã góp phần giúp khoản thu ngân sách địa phương tăng. Ông Việt cho rằng, năm 2026, chính sách mới ban hành sẽ tạo thêm cú hích cho thị trường BĐS. Cả nước có khoảng 3.000 dự án ách tắc và dự án mới đầu tư hạ tầng chiến lược, trọng điểm sẽ thúc đẩy nguồn thu ngân sách.

“Dù đạt số thu lớn nhưng nguồn thu từ đất không bền vững. Cơ quan chức năng cần có giải pháp nuôi dưỡng nguồn thu bền vững như hỗ trợ chuyển đổi, chính thức hóa khu vực kinh tế phi chính thức”, ông Việt nói.

TS. Đỗ Thiên Anh Tuấn (Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright) cho rằng, việc phụ thuộc vào nguồn thu từ đất tiềm ẩn nhiều rủi ro. Thu từ đất chỉ một lần, không tái tạo. Về lâu dài, cơ quan chức năng cần cơ cấu lại hệ thống thu ngân sách theo hướng hiện đại, bền vững, từng bước giảm tỷ trọng thuế gián thu, tăng thuế trực thu.

Theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội BĐS TPHCM (HoREA), nguồn thu từ đất tăng mạnh nhưng cần xem xét lại việc huy động nguồn thu từ đất sao cho hợp lý. Trước đó, HoREA nhiều lần phản ánh thực tế doanh nghiệp bất động sản gặp khó khăn do nguy cơ phải nộp bổ sung khoản tiền cho thời gian chậm tính tiền sử dụng đất.

Là đầu tàu kinh tế cả nước, đại diện Thuế TPHCM cho biết, năm 2026, thu từ đất chiếm tỷ trọng lớn. Thuế TPHCM tiếp tục chủ động, tham mưu giải pháp rà soát, tháo gỡ khó khăn và phối hợp đơn vị ban hành thông báo với dự án đủ điều kiện nộp tiền thuê đất. Điều này tạo cơ sở pháp lý để thu kịp thời, đưa nguồn lực đất vào phát triển kinh tế.