Góp ý dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV: Thể chế là dư địa cải cách lớn nhất

Góp ý về dự thảo Văn kiện trình Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIV của Đảng, ĐBQH Hà Sỹ Đồng (đoàn Quảng Trị) nhận xét, dự thảo Văn kiện thể hiện rất nhiều điểm mới và đặc biệt là thể hiện rõ tầm nhìn chiến lược, tư duy phát triển toàn diện và khát vọng phát triển mạnh mẽ của Đảng trong giai đoạn mới để biến tầm nhìn thành động lực phát triển.

Góp ý vào hoàn thiện thể chế - đột phá chiến lược số một, đại biểu Hà Sỹ Đồng nói: " Thể chế vẫn là điểm nghẽn lớn nhất chúng ta thường nói bao nhiêu năm nay, đồng thời cũng là dư địa cải cách lớn nhất trong giai đoạn hiện nay. Những năm qua, nhiều chủ trương, chính sách đúng đắn nhưng khi thể chế hóa vẫn triển khai thực hiện chậm, đặc biệt thiếu tính thống nhất khiến nguồn lực xã hội chưa được giải phóng đầy đủ ".

Đại biểu tỉnh Quảng Trị nêu thực trạng giải ngân vốn đầu tư công vẫn tắc, vốn chờ dự án, dự án chờ vốn, phân bổ nguồn lực chậm, mang hồ sơ lên quy trình từ năm trước đến nửa năm sau mới thông báo được vốn...

Cùng với đó là nhiều dự án tốt nhưng vướng đủ thứ, bị những quy hoạch lỗi thời ràng buộc khiến "muốn làm cũng không được".

Do đó, đại biểu Hà Sỹ Đồng cho rằng văn kiện lần này cần nhấn mạnh rõ hơn vai trò của Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa hiện đại, kiến tạo và liêm chính - một Nhà nước không chỉ quản lý mà dẫn dắt và tạo không gian thể chế cho đổi mới sáng tạo.

Trong kỷ nguyên số, thể chế phải chuyển từ tư duy "quản lý - cấp phép" sang "kiến tạo - dẫn dắt - phục vụ", tạo môi trường thuận lợi cho các mô hình kinh tế mới.

Vị đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Trị lấy ví dụ ở nhiều quốc gia như Singapore, Hàn Quốc đã mạnh dạn áp dụng cơ chế "sandbox thể chế", cho phép thử nghiệm chính sách trong các lĩnh vực mới như trí tuệ nhân tạo, tài chính số, năng lượng tái tạo. Việt Nam cũng cần sớm thể chế hóa mô hình này để vừa kiểm soát rủi ro vừa khuyến khích sáng tạo.

Bên cạnh đó, đại biểu Đồng cho rằng cần tiếp tục phân quyền, phân cấp gắn với kiểm soát quyền lực, nhằm phát huy tính chủ động, dám nghĩ dám làm của các địa phương, nhất là vùng động lực, khu kinh tế, khu công nghệ cao. Phân quyền thực chất phải đi liền với cơ chế giải trình minh bạch, kiểm soát quyền lực hiệu quả.

" Phân cấp, phân quyền thực chất phải đi liền với cơ chế giải trình minh bạch, kiểm soát quyền lực hiệu quả, không phải như thời gian vừa rồi rất lúng túng, rất khó. Nhiều dư địa ở địa phương muốn làm nhưng không phải thẩm quyền. Muốn thành lập khu kinh tế, khu thương mại tự do để kêu gọi nguồn lực đầu tư nhưng thủ tục vẫn rất nhiều ", ông Đồng nói.

Đại biểu Đồng dẫn ví dụ hiện tại cả nước có trên 7 triệu ha đất lúa, nhưng thực chất chỉ cần khoảng một nửa số đó là đủ đảm bảo được an ninh lương thực, trong khi thu từ xuất khẩu lúa gạo không được bao nhiêu, mà người nông dân sản xuất lúa "may lắm chỉ đủ ăn".

" Đấy là mưa thuận gió hòa chứ còn 'tính khí ông trời' như năm nay dẫn đến mất mùa như vậy thì giữ quỹ đất trồng lúa, đất nông nghiệp như thế là lớn, trong khi phát triển về công nghiệp lại khó khăn về quỹ đất ", ông Đồng nêu thực tế.

Từ đó, ông Đồng cho rằng nên giao cho chính quyền địa phương tự cân đối để chuyển đổi các loại đất, dựa trên quy hoạch để tự điều chỉnh và tự chịu trách nhiệm và tự cân đối nguồn lực.

" Tổng Bí thư cũng đã gợi ý nói thẳng vào những vấn đề mà địa phương muốn, địa phương cần, người dân cần, người dân muốn, doanh nghiệp cần, doanh nghiệp muốn, cho nên tôi cũng xin mạnh dạn đề xuất phân cấp, phân quyền mạnh và triệt để hơn ", vị đại biểu Quảng Trị nói thêm.

Cũng khẳng định tầm quan trọng trong việc hoàn thiện thể chế, đại biểu Vũ Trọng Kim (đoàn Ninh Bình) đề nghị tiếp tục nhấn mạnh trong dự thảo Văn kiện trình Đại hội XIV của Đảng về những thành quả bước đầu đáng trân trọng trong sắp xếp tổ chức bộ máy, triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Để tiếp tục vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp hiệu quả, thông suốt, nhuần nhuyễn, đại biểu Vũ Trọng Kim đề nghị chú trọng công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp, tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn, giống như "hội nghị đầu bờ" - một hình thức chuyển giao khoa học kỹ thuật trong nông nghiệp, để nâng cao trình độ của đội ngũ cán bộ công chức phục vụ Nhân dân tốt hơn nữa.

Còn đại biểu Trần Anh Tuấn (đoàn TP.HCM) cho rằng cần nhấn mạnh hơn đến chất lượng của thể chế phát triển.

Cụ thể, trong phần "đột phá về thể chế", cần làm rõ hơn yêu cầu đột phá mạnh mẽ về chất lượng thể chế, tức là không chỉ có thể chế tốt, mà phải là thể chế có chất lượng, hiệu lực và hiệu quả cao để đáp ứng yêu cầu phát triển trong mô hình tăng trưởng mới.

" Từ góc độ quản lý Nhà nước và thanh tra, kiểm tra, cần có cách hiểu linh hoạt, thuận lợi, để tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho người dân, doanh nghiệp và nhà đầu tư. Chỉ khi đó, chúng ta mới có thể khơi thông được nguồn lực cho phát triển ", ông Tuấn góp ý.