GS. TS Phan Đăng Tuất: "Doanh nghiệp gia đình ở Việt Nam chủ yếu chết vì thị trường, chứ không phải vì yếu tố tài chính!"

16/05/2019 15:41
Tại Tọa đàm Tái cấu trúc Doanh nghiệp gia đình Việt Nam, PGS.TS Phan Đăng Tuất - Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách phát triển công nghiệp, nguyên Chủ tịch HĐQT CTCP Bia - Rượu - Nước giải khát Sài Gòn (Sabeco) đã chỉ ra lý do khiến một số các doanh nghiệp gia đình khó duy trì phát triển bền vững.

Các doanh nghiệp gia đình mới chỉ thực sự phát triển ở VIệt Nam trong khoảng thời gian 20-30 năm trở lại đây. Tuy nhiên, có rất nhiều doanh nghiệp do các gia đình Việt sáng lập, sở hữu và phát triển đã phát triển lên tầm cao mới và đóng góp nhiều cho sự phát triển của ngành và của đất nước.

Trên thực tế, Top 100 Doanh nghiệp gia đình lớn nhất Việt Nam đã đóng góp tới 1/4 GDP của Việt Nam trong năm 2018. Mô hình quản trị doanh nghiệp gia đình có nhiều lợi thế như: sự gán bó của các thành viên; của ban lãnh đạo và nhân viên chủ chốt. Tuy nhiên, trong quá trình phát triển, có rất nhiều vấn đề đặt ra đối với một doanh nghiệp do gia đình sở hữu như làm sao để cân bằng được mối quan hệ, áp dụng các nguyên tắc quản trị hiện đại, thu hút nhân tài bên ngoài và đặc biệt là vấn đề xây dựng và thực thi một chiến lược và kế hoạch kế nhiệm.

Theo GS.TS Phan Đăng Tuất - Viện trưởng Viện Chiến lược Chính sách phát triển công nghiệp (nguyên Chủ tịch HĐQT Sabeco), doanh nghiệp gia đình Việt Nam có 6 đặc điểm chính. Thứ nhất, doanh nghiệp gia đình Việt Nam có tuổi đời chỉ khoảng 20-30 năm. Con số này là rất ngắn so với các doanh nghiệp gia đình ở châu Âu (thường có tuổi đời trên 200 năm) và cả châu Á nói chung (thường là 50 năm), bởi yếu tố đặc thù của kinh tế Việt Nam, mới chỉ đổi mới từ năm 1986. Thứ hai, doanh nghiệp gia đình ở Việt Nam có tính truyền thống cao, giống như ở các quốc gia châu Á nói chung, có tính bảo mật về bí quyết, về công nghệ nhưng cũng có tính bảo thủ. Thứ ba là quá trình kế vị phức tạp. Thứ tư là tính độc tài của người đứng đầu, nhất là nhà sáng lập thường rất cao. Thứ năm là quy mô còn nhỏ và cuối cùng là chưa có văn hóa công ty và thiết chế quản trị nội bộ một cách văn minh, quy củ.

Trong quá trình xây dựng và thực thi một chiến lược phát triển doanh nghiệp và kế hoạch kế nhiệm (Succession Planning), một doanh nghiệp gia đình tại Việt Nam sẽ thông thường đứng trước 3 lựa chọn chiến lược chính. Thứ nhất, tiếp tục duy trì mô hình quản trị gia đình nhưng có một Succession Planning rõ ràng và gia đình vẫn duy trì sở hữu chi phối và điều hành. Hai là, từng bước "đại chúng hóa" qua các bước như đa dạng hóa cơ cấu cổ đông cho các đối tác chiến lược hoặc quỹ đầu tư vốn cổ phần và qua đó từng bước cải thiện công tác quản trị cũng như tận dụng nguồn lực từ việc bán cổ phần để tiếp tục đưa doanh nghiệp lên một tầm cao mới. 

Tuy nhiên, quá trình này cũng đồng nghĩa với việc chia sẻ quyền lực và quyền điều hành doanh nghiệp khi cơ cấu quản trị và sở hữu thay đổi. Ba là, chuyển nhượng toàn bộ hoặc chi phối cho các đơn vị trong cùng ngành hoặc các nhà đầu tư nước ngoài.

Nguyên Chủ tịch Sabeco nhận định, đôi khi doanh nghiệp gia đình hoạt động tốt hơn nhiều so với các doanh nghiệp nhà nước, trong một số trường hợp còn tốt hơn các công ty cổ phần. Tuy nhiên dù chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế Việt Nam, nhưng lại chưa được quy định trong pháp luật hiện hành.

Vì thế, ông cho rằng cần có cơ chế luật hóa các công ty gia đình. Thậm chí là có các hình thức hỗ trợ họ phát triển để có thể cạnh tranh với các công ty nước ngoài. Việt Nam là một quốc gia hội nhập sâu rộng, với rất nhiều hiệp định thương mại tự do song phương và đa phương. Sắp tới, CPTPP và EVFTA nếu được ký kết thành công sẽ tạo ra làn sóng các doanh nghiệp nước ngoài và hàng hóa nhập khẩu tràn vào Việt Nam. 

Nếu các doanh nghiệp gia đình không được đánh giá một cách đúng đắn và không nhận được sự bảo hộ và hộ trợ cần thiết, họ sẽ rất dễ rơi vào hoàn cảnh khó khăn. Trên thực tế, đã có rất nhiều trường hợp doanh nghiệp gia đình không thể trụ được trong thị trường quá khốc liệt phải bán lại cho các công ty nước ngoài.

Ông Phan Đăng Tuất nhấn mạnh: "Doanh nghiệp gia đình ở Việt Nam chủ yếu chết vì thị trường, chứ không phải vì yếu tố tài chính!". Bên cạnh đó, ông cho rằng doanh nghiệp gia đình ở Việt Nam hầu hết hoạt động trong lĩnh vực thương mại, nên sẽ khó phát triển bền lâu hơn các doanh nghiệp gia đình hoạt động trong lĩnh vực có yếu tố công nghệ cốt lõi như hầu hết ở các quốc gia khác.

Tin mới

Trung Quốc lại gây chấn động thị trường: "Siêu phẩm" được bán với giá chưa tới 150 triệu, rẻ bất ngờ
29/07/2025 09:06
Động thái của Trung Quốc trực tiếp làm gia tăng áp lực lên các đối thủ Mỹ và châu Âu.
2 mẫu xe điện Honda sắp về Việt Nam: "PCX điện" giá chỉ hơn 30 triệu đối đầu "siêu phẩm" café-racer
29/07/2025 08:45
Sự xuất hiện của hai mẫu xe nhập khẩu tư nhân này làm phong phú thêm lựa chọn cho người tiêu dùng Việt, bên cạnh các sản phẩm được Honda Việt Nam phân phối chính hãng.
Xăng E10 sắp xuất hiện, mong giá rẻ hơn xăng khoáng 2.000 đồng/lít
29/07/2025 08:08
Từ 1-8 tới, xăng E10 - loại nhiên liệu pha 10% ethanol sẽ được bán thí điểm tại Hà Nội, TP HCM và Hải Phòng.
Vừa phá kỷ lục, một mặt hàng tỷ USD của VN chinh phục hơn 80 nước đang “gặp khó”: Thủ tướng chỉ đạo gì?
29/07/2025 07:20
Mặt hàng này của Việt Nam dự kiến có thể cán mốc 7 tỷ USD về kim ngạch xuất khẩu.
Đột kích một nhà máy, công an triệt phá đường dây sản xuất phân bón giả, bắt giữ giám đốc và tịch thu hàng trăm tấn sản phẩm
29/07/2025 07:01
Cơ quan chức năng Indonesia đã bắt giữ người đứng đầu công ty sản xuất phân bón giả với khoản lợi nhuận dao động 270 triệu – 400 triệu đồng mỗi tháng.

Tin cùng chuyên mục

Mỹ vừa chi hơn 5 tỷ USD cho mặt hàng đứng thứ 2 thế giới của Việt Nam: Được miễn trừ thuế đối ứng, Trung Quốc, Hàn Quốc đều đua nhau mua hàng
29/07/2025 05:15
Từ đầu năm đến nay Mỹ, Trung Quốc đang đua nhau mua ‘mỏ vàng’ này của Việt Nam.
J&T Express kỷ niệm 7 năm “Giao đúng giờ - Nhận chu toàn'
29/07/2025 03:26
7 năm trước, khi thị trường logistics tại Việt Nam đang bước vào giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ bởi sự bùng nổ của thương mại điện tử, cái tên J&T Express xuất hiện lặng lẽ, chỉ với vài trung tâm vận hành và đội ngũ nhân sự còn mỏng.
Ông Đặng Lê Nguyên Vũ lại có thêm 'hàng độc': SUV địa hình Jeep Cherokee gần 25 năm tuổi chỉ mới đi hơn 1.600km
29/07/2025 00:02
Một chiếc Jeep Cherokee đời 2001, đã 21 năm tuổi nhưng chỉ mới lăn bánh hơn 1.600 km, vừa được chuyển nhượng cho ông Đặng Lê Nguyên Vũ – người nổi tiếng với bộ sưu tập xe Mỹ đồ sộ tại Việt Nam.
Đổi xe lái thử, hai chủ xe Mitsubishi Xforce và Toyota Yaris Cross bóc tách nhiều điểm khác biệt mà thông số không thể hiện được
28/07/2025 12:57
Cùng phân khúc, cùng tầm giá, nhưng Mitsubishi Xforce và Toyota Yaris Cross lại mang đến hai kiểu trải nghiệm rất khác nhau. Để kiểm chứng điều đó, hai chủ xe đã đổi xe, lái thử xe của nhau và đưa ra những đánh giá thực tế, thẳng thắn và chi tiết.