HSC: Chiến tranh thương mại Mỹ - Trung ảnh hưởng không lớn tới Việt Nam

Công ty cổ phần Chứng khoán TP HCM (HSC) vừa có báo cáo nhận định về tác động của chiến tranh thương mại Mỹ - Trung Quốc tới Việt Nam. Quan điểm chung, HSC cho rằng Việt Nam sẽ không chịu nhiều ảnh hưởng trực tiếp từ sự leo thang này. Vì xuất khẩu hàng hóa trung gian của Việt Nam sang Trung Quốc (để sản xuất và xuất sang Mỹ) không lớn, chỉ khoảng 1,2 tỷ USD.

Những rủi ro lớn đối với Việt Nam là rủi ro gián tiếp, đặc biệt là nếu tranh chấp thương mại leo thang và kéo dài trên 6 - 9 tháng.

Những rủi ro gián tiếp xuất phát từ (1) nền kinh tế Trung Quốc tăng trưởng chậm lại đáng kể; (2) Mỹ áp thuế đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam có tỷ lệ đóng góp hàng hóa trung gian nhập từ Trung Quốc cao; (3) xuất khẩu sang các nền kinh tế trong khu vực chịu tổn thương từ tranh chấp thương mại chẳng hạn như Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan kém đi và (4) rủi ro tỷ giá tăng nếu đồng USD tiếp tục mạnh lên còn đồng CNY tiếp tục yếu đi.

Ở chừng mực nào đó, HSC nhận định Việt Nam cũng có thể hưởng lợi nếu một cuộc chiến tranh thương mại kéo dài vì những nhà sản xuất khu vực Bắc Á sẽ giảm hơn hoạt động sản xuất tại Trung Quốc và chuyển nhiều hơn sang Việt Nam. Tuy nhiên lợi thế này có lẽ phải cần nhiều năm mới thể hiện được ảnh hưởng trên các số liệu kinh tế vĩ mô.

Cũng theo HSC, ảnh hưởng gián tiếp đến Việt Nam với mức độ lớn hơn nếu tranh chấp thương mại trở nên căng thẳng và kéo dài. Theo đó, Trung Quốc sẽ hạn chế nhập khẩu từ Việt Nam nếu nền kinh tế nước này tiếp tục tăng trưởng chậm lại. Rủi ro này là rất rõ ràng, đặc biệt khi Việt Nam và Trung Quốc có cơ cấu xuất khẩu giống nhau với tỷ trọng lớn là điện thoại, điện thoại di động và linh kiện, dệt may, máy tính, hàng điện tử, phụ tùng và linh kiện. Giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc trong năm 2017 là 35 tỷ USD, chiếm 16% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước.

So sánh với năm 2008 và 2009, kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc lần lượt tăng 33% và 11% mặc dù năm 2008 xảy ra khủng hoảng tài chính. Do đó, dù so sánh với kim ngạch xuất khẩu lớn hơn trong cùng kỳ, HSC ước tính ảnh hưởng (nếu có) đến xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Quốc sẽ không đáng kể ở mức độ vĩ mô. Giả định trong kịch bản xấu nhất, nền kinh tế Trung Quốc sẽ chỉ tăng trưởng chậm lại một chút.

Một số hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam sang Mỹ có thể bị áp thuế nếu có giá trị hàng hóa trung gian từ Trung Quốc lớn. Các mặt hàng xuất khẩu lớn của Việt Nam sang Mỹ như dệt may, sản phẩm may mặc, da và giày dép, thiết bị điện tử và điện quang, sản phẩm hóa chất và khoáng sản phi kim loại, máy móc và thiết bị; gỗ, giấy, sản phẩm từ giấy, in ấn và xuất bản… có thành phần xuất xứ từ Trung Quốc.

Trên thực tế, các sản phẩm thép gồm thép chống gỉ và thép cán nguội của Việt Nam cũng đã chịu áp thuế vì nguyên nhân trên. Mỹ đã đánh thuế chống bán phá giá và thuế đối kháng đối với các sản phẩm thép của Việt Nam bị nghi ngờ có giá trị thành phần từ Trung Quốc lớn trong tháng 5 năm nay.

Nếu chính sách này được áp dụng với nhiều hàng hóa xuất khẩu khác của Việt Nam, mức độ ảnh hưởng có thể lên tới 70% kim ngạch xuất khẩu sang Mỹ do đây là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam, chiếm 19,3% tổng kim ngạch xuất khẩu của cả nước trong năm 2017. HSC cũng cho đây là rủi ro ảnh hưởng gián tiếp lớn nhất đến Việt Nam từ cuộc chiến thương mại toàn cầu kéo dài.