"Khủng hoảng năng lượng chỉ là cú sốc đầu tiên trong một loạt biến động thế giới sắp phải đối mặt"

15/10/2021 14:03
Theo Economist, nếu các nhà lãnh đạo không đưa ra các biện pháp cải cách nhanh chóng, nhiều cuộc khủng hoảng năng lượng hơn sẽ diễn ra. Hơn nữa, đây có thể sẽ là thực trạng phổ biến đi ngược lại những chính sách về biến đổi khí hậu.

Tháng tới, các nhà lãnh đạo thế giới sẽ góp mặt tại Hội nghị thượng đỉnh COP26. Theo kế hoạch, họ sẽ đặt ra một lộ trình để cắt giảm lượng khí thải carbon trên toàn cầu xuống mức 0 vào năm 2050. Khi chuẩn bị cam kết tham gia vào nỗ lực 30 năm này, họ đang chứng kiến nỗi sợ hãi đầu tiên của kỷ nguyên năng lượng xanh.

Kể từ tháng 5, giá dầu, than và khí đốt đã tăng 95%. Anh – nước chủ nhà của hội nghị, đã phải tái khởi động các nhà máy nhiệt điện than. Giá xăng ở Mỹ đã chạm mức 3 USD/gallon, cảnh mất điện cũng "nhấn chìm" Trugn Quốc và Ấn Độ. Trong khi đó, Tổng thống Nga Vladimir Putin cũng nhắc nhở châu Âu về việc nguồn cung nhiên liệu của họ sẽ phụ thuộc vào thiện chí của Nga.

Sự hoảng loạn trong thời gian gần đây chính là một lời nhắc nhở rằng cuộc sống hiện đại cần nguồn năng lượng dồi dào. Nếu không có nguồn năng lượng đó, hóa đơn dịch vụ sẽ cao đến mức không thể chi trả, nhiều địa điểm sẽ bị "đóng băng" và các doanh nghiệp cũng bị đình trệ.

Cuộc khủng hoảng năng lượng hiện nay cũng làm lộ rõ những vấn đề sâu sắc hơn khi thế giới chuyển dịch sang hệ thống năng lượng sạch: Các khoản đầu tư vào năng lượng tái tạo vẫn chưa đủ, một số thay đổi cũng diễn ra ở lĩnh vực khai thác nhiên liệu hóa thạch và rủi ro địa chính trị gia tăng.

Nếu không có những cải cách nhanh chóng, nhiều cuộc khủng hoảng năng lượng hơn sẽ diễn ra. Hơn nữa, đây có thể sẽ là thực trạng phổ biến đi ngược lại những chính sách về biến đổi khí hậu.

Suy nghĩ về tình trạng thiếu hụt năng lượng dường như là một điều không tưởng vào năm 2020, khi nhu cầu toàn cầu giảm 5% - cao nhất kể từ Thế chiến II, khiến chi phí của toàn ngành năng lượng giảm xuống.

Song, nền kinh tế thế giới hồi phục, nhu cầu cũng tăng vọt trong bối cảnh lượng hàng tồn kho sụt giảm xuống mức thấp nghiêm trọng. Tồn kho dầu chỉ ở mức 94% so với thông thường, dự trữ khí đốt của châu Âu là 86%, than của Ấn Độ và Trung Quốc là dưới 50%.

Theo đó, thị trường thiếu hụt nhiều thứ càng dễ bị ảnh hưởng bởi những cú sốc và một số loại năng lượng tái tạo khó khai thác liên tục. Một loạt sự gián đoạn đã xảy ra: quá trình khai thác cần bảo trì định kỳ, những vụ tai nạn không mong muốn, châu Âu có quá ít gió, hạn hán đã làm giảm sản lượng thủy điện của Mỹ Latinh và lũ lụt ở châu Á đã kìm hãm nguồn cung than.

Thế giới vẫn có thể tránh được cuộc suy thoái năng lượng nghiêm trọng. Diễn biến khả quan sẽ đến nếu Nga và OPEC có thể tăng sản lượng dầu và khí đốt. Tuy nhiên, chi phí sẽ đẩy lạm phát tăng cao và tăng trưởng toàn cầu giảm tốc là những hậu quả hiển nhiên. Hơn nữa, nhiều đợt nguồn cung bị thắt chặt như hiện nay cũng có thể tiếp tục diễn ra.

Nguyên nhân đến từ 3 vấn đề lớn. Thứ nhất, đầu tư vào năng lượng đang thấp hơn 1 nửa so với mức cần thiết để đáp ứng tham vọng phát thải carbon bằng 0 vào năm 2050. Chi tiêu cho năng lượng tái tạo cần tăng lên và cung, cầu của nhiên liệu hóa thạch bẩn cũng phải được cắt giảm. Tuy nhiên, những rủi ro pháp lý, áp lực của nhà đầu tư đã khiến đầu tư vào nhiên liệu hóa thạch giảm 40% kể từ năm 2015.

Một vấn đề khác là địa chính trị. Các quốc gia phát triển đang dần ngừng sản xuất nhiên liệu hóa thạch và chuyển nguồn cung sang những nước khác như Nga với chi phí thấp hơn. Tỷ trọng sản lượng dầu của OPEC và Nga có thể tăng từ 46% ở hiện tại lên hơn 50% vào năm 2030. Nga cung cấp 41% lượng khí đốt nhập khẩu của châu Âu, do đó rủi ro luôn hiện hữu nếu quốc gia này cắt giảm nguồn cung.

Yếu tố gây khó khăn cuối cùng là thị trường năng lượng thiếu những quy định rõ ràng. Việc bãi bỏ quy định kể từ những năm 1990 đã khiến nhiều quốc gia chuyển từ các ngành công nghiệp năng lượng được vận hành bởi nhà nước sang hệ thống mở. Tại đây, giá điện và khí đốt do thị trường thiết lập, các nhà cung cấp cạnh tranh bằng cách tăng nguồn cung nếu giá tăng đột biến.

Dẫu vậy, những nhà cung cấp này phải đối diện với một thực tế mới là sản lượng nhiên liệu hóa thạch giảm, trong khi những bên khai thác năng lượng mặt trời và gió lại không tăng đều. Cũng giống như Lehman Brothers dựa vào những khoản vay qua đêm, một số công ty năng lượng đảm bảo nguồn cung cho doanh nghiệp và hộ gia đình bằng hợp đồng trên thị trường giao ngay.

Để cải thiện những vấn đề của cuộc khủng hoảng năng lượng hiện nay, chính phủ các nước cần đa dạng hóa nguồn cung. Để làm được điều này, lượng vốn cần có phải được tăng gấp đôi lên 4-5 triệu USD/năm. Tuy nhiên, các nhà đầu tư nhận định những chính sách hiện hành vẫn còn khó hiểu. Nhiều quốc gia đã cam kết phát thải carbon ở mức 0 nhưng không đưa ra kế hoạch làm thế nào để đạt được mục tiêu đó. Họ cũng chưa thông báo với công chúng rằng hóa đơn dịch vụ và thuế sẽ phải tăng giá.

Các nhà lãnh đạo tại COP26 cần thực hiện nhiều hơn việc chỉ đưa ra những cam kết và có hướng giải quyết rõ ràng cho quá trình chuyển đổi. Nếu không thực hiện, hệ thống điện trên thế giới vẫn chạy bằng than.

Tham khảo Economist

Tin mới

Nhà thầu xây dựng xoay trục kinh doanh, kỳ vọng chia lại "miếng bánh" thị phần bất động sản
46 phút trước
Được đánh giá là có nhiều lợi thế để “lấn sân” sang đầu tư dự án bất động sản, không ít doanh nghiệp trong lĩnh vực xây dựng đang đầu tư núi tiền cho các dự án với kỳ vọng chia lại "miếng bánh" thị phần.
Bí thư, Chủ tịch Bình Định chứng kiến khoảnh khắc thuyền máy F1 "siêu đắt đỏ" lướt sóng đầm Thị Nại
2 giờ trước
Đội Bình Định - Việt Nam vừa làm lễ hạ thuỷ 2 con thuyền máy công thức 1, dưới sự chứng kiến của Bí thư Tỉnh uỷ Bình Định Hồ Quốc Dũng, Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Anh Tuấn.
Luật Đất đai 2024: Người dân bị thu hồi đất được hưởng quyền lợi tốt hơn luật cũ?
2 giờ trước
Luật Đất đai 2024 có quy định mới về việc bồi thường, tái định cư khi thu hồi đất. Trong đó, khi luật có hiệu lực người dân có đất thu hồi sẽ được hưởng chính sách, quyền lợi bồi thường hứa hẹn có lợi hơn so với quy định hiện hành.
Giá vé máy bay tăng cao trong dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5
2 giờ trước
Dịp nghỉ lễ 30/4 - 1/5 đang đến gần, giá vé máy bay đi đến nhiều địa điểm du lịch đang bắt đầu tăng cao chót vót, các hãng hàng không tăng thêm nhiều chuyến bay.
Giá xăng tăng đồng loạt lên gần 25.000 đồng/ lít, giá dầu giảm nhẹ
2 giờ trước
Đúng như dự đoán, giá xăng dầu phiên điều chỉnh định kỳ ngày 28/3 tăng giảm trái chiều, trong khi giá xăng tiếp tục xu hướng tăng mạnh thì giá dầu giảm nhẹ.

Tin cùng chuyên mục

Phát triển nhà ở xã hội vùng Đông Nam Bộ (bài 3): Gỡ “nút thắt” thế nào?
3 giờ trước
Trình tự thủ tục đầu tư xây dựng, xác định điều kiện mua, thuê mua nhà ở xã hội (NƠXH) còn phức tạp và kéo dài, các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư chưa đủ hấp dẫn… Chưa kể, cơ chế phát triển NƠXH ở các địa phương còn chưa đáp ứng nhu cầu thực tiễn, chưa được bổ sung, sửa đổi kịp thời.
Giá USD hôm nay 28/3: Tăng phiên thứ hai liên tiếp
9 giờ trước
Giá USD hôm nay 28/3: Tỷ giá trung tâm được Ngân hàng Nhà nước tăng 5 đồng, lên mức 24.003VND/USD. Thị trường tự do đã "hạ nhiệt".
LPBank tài trợ vốn vay với lãi suất ưu đãi cho doanh nghiệp siêu nhỏ
9 giờ trước
Với ưu điểm là hạn mức cho vay lớn, lãi suất cạnh tranh, thủ tục đơn giản, chương trình “Cho vay siêu tốc – bứt tốc kinh doanh” của LPBank trở thành điểm tựa cho doanh nghiệp siêu nhỏ phát triển trong năm 2024.
Hợp tác Cake - VieON: Nhân đôi trải nghiệm thanh toán và giải trí
9 giờ trước
Thông qua việc ra mắt thẻ tín dụng đồng thương hiệu VieON - Cake, ngân hàng số Cake và ứng dụng giải trí VieON đã tìm thấy nhau ở nhiều điểm tương đồng, khi đều là các thương hiệu công nghệ số hàng đầu, đặt trải nghiệm khách hàng làm trọng tâm phát triển nhằm nâng chất lượng dịch vụ số cho người Việt.