Làm thế nào để thu hút nguồn vốn xanh quốc tế?

Cần 368 tỉ USD cho mục tiêu phát thải ròng

Ông Trần Khải Hoàn, Thành viên Hội đồng quản trị kiêm quyền Tổng giám đốc Nam A Bank nhấn mạnh: "Kỷ nguyên phát triển bền vững không còn là lựa chọn, mà là điều kiện tiên quyết cho sự tồn tại và thịnh vượng. Biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng, gián đoạn chuỗi cung ứng và bất bình đẳng xã hội đang đặt ra những thách thức chưa từng có đối với cộng đồng doanh nghiệp và hệ thống tài chính. Việt Nam đã thể hiện mạnh mẽ cam kết đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050 song song với chiến lược thúc đẩy tài chính toàn diện và phát triển kinh tế tư nhân. Đây vừa là thách thức vừa là cơ hội để Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn xanh toàn cầu cũng như khẳng định nhu cầu cấp thiết về một hệ sinh thái tài chính toàn diện với khu vực kinh tế tư nhân giữ vai trò chủ lực".

ẢNH: T.X

Phát biểu tại hội nghị, ông Nguyễn Quốc Hùng - Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho hay, Chính phủ đã cam kết đạt mục tiêu Net Zero vào năm 2050 song song với chiến lược thúc đẩy tài chính toàn diện và phát triển kinh tế tư nhân. Đây là cách để Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho dòng vốn xanh toàn cầu. Để đạt được mục tiêu đề ra, Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2050. Tuy nhiên, theo ông Hùng, phát triển thị trường tài chính xanh ở Việt Nam vẫn còn đối mặt với nhiều rào cản rất cần được tháo gỡ. Đó là việc huy động nguồn lực tài chính cho mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050. Theo báo cáo của Ngân hàng thế giới, Việt Nam cần khoản đầu tư khoảng 6,8% GDP mỗi năm, tương đương 368 tỉ USD cho đến năm 2040. Điều này đòi hỏi phải có các cơ chế, chính sách để huy động nguồn vốn trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển thị trường tài chính xanh, khuyến khích dòng vốn tư nhân đầu tư vào các lĩnh vực của kinh tế xanh.

Từ năm 2017 đến nay thị trường tín dụng xanh, trái phiếu xanh đã có tốc độ phát triển hơn 20%/năm, cao hơn hẳn tốc độ tăng trưởng tín dụng chung của nền kinh tế. Đến 30.6.2025 đã có 63 tổ chức tín dụng phát sinh dư nợ tín dụng xanh với dư nợ đạt trên 736.000 tỉ đồng, tăng 8,35% so với cuối năm 2024, chiếm tỷ trọng 4,3% tổng dư nợ toàn nền kinh tế, tập trung chủ yếu vào các ngành năng lượng tái tạo, năng lượng sạch (chiếm hơn 39%) và nông nghiệp xanh (trên 26%).

Thị trường trái phiếu xanh đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy phát triển bền vững thông qua huy động vốn cho các dự án và hoạt động thân thiện với môi trường. Mặc dù thị trường còn sơ khai song các doanh nghiệp Việt Nam ngày càng quan tâm và tích cực tham gia phát hành trái phiếu xanh. Nếu như giai đoạn 2021 - 2023 chỉ có 4 đợt phát hành thì riêng năm 2024 đã có 6 đợt phát hành trái phiếu xanh và bền vững với tổng giá trị lên đến hơn 10.000 tỉ đồng, gấp gần 4 lần 2023. Trong đó, riêng các tổ chức tín dụng (TCTD) phát hành hơn 8.000 tỉ đồng, chiếm hơn 80% khối lượng trái phiếu xanh và bền vững được phát hành trong năm 2024. Tuy nhiên quy mô trái phiếu xanh và bền vững tại Việt Nam vẫn còn rất nhỏ trong tổng thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Tính đến giữa tháng 4.2025, quy mô dư nợ của thị trường này đạt hơn 30.000 tỉ đồng, chiếm 2% tổng quy mô thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam.

Làm sao tiếp cận vốn nước ngoài cho tài chính xanh

Theo ông Nguyễn Quốc Hùng, dư nợ tín dụng xanh, chiếm chưa đến 4,5% tổng dư nợ, trong 5 năm qua mới có 1,16 tỉ USD trái phiếu xanh được phát hành, còn rất khiêm tốn so với nhu cầu vốn khoảng 20 tỉ USD trung bình mỗi năm để thực hiện các mục tiêu chuyển đổi xanh, dự án xanh. "Sự cần thiết phải xây dựng hệ thống dữ liệu, thông tin thị trường, danh sách trái phiếu xanh, cổ phiếu xanh, tín dụng xanh với các định nghĩa pháp lý rõ ràng, tiêu chí chặt chẽ trong huy động vốn và chính sách khuyến khích nhằm đáp ứng kỳ vọng, lợi ích của các nhóm đầu tư trong và ngoài nước", ông Nguyễn Quốc Hùng phân tích.

Trong quá trình làm việc với các tổ chức tài chính về vốn xanh trong nhiều năm qua, ông Võ Hoàng Hải - Phó tổng giám đốc Nam A Bank cho biết, tài chính xanh không phải khoản vay truyền thống mà đòi hỏi nhiều điều kiện quan trọng để đánh giá rủi ro về xã hội và môi trường. Khi thu hút được nguồn vốn xanh, Nam A Bank không chỉ cấp vốn mà còn cung cấp hỗ trợ kỹ thuật, giúp khách hàng tái cấu trúc, đồng thời đóng vai trò cầu nối để họ tiếp cận nguồn vốn quốc tế . Ngay cả với những khách hàng "độc hại", có những tác động đến môi trường cũng là đối tượng để tài chính xanh hướng đến. 

"Để tối ưu hóa tác động của vốn xanh, ngân hàng hỗ trợ khách hàng chuyển đổi xanh không phải ngắn hạn mà là lâu dài. Khi triển khai nguồn vốn nào vào trong nước, ngân hàng giúp khách hàng tiếp cận vốn xanh, quyền truy cập nguồn vốn quốc tế , trao quyền cho họ quyết tâm kiên trì theo đuổi tài chính xanh", ông Võ Hoàng Hải cho hay.

Là thành viên Tổ tư vấn thành lập Trung tâm Tài chính quốc tế TP.HCM (IFC), PGS - TS Nguyễn Hữu Huân cho biết, trung tâm tài chính quốc tế đóng vai trò quan trọng trong thu hút nguồn vốn xanh. Để thu hút vốn xanh, Việt Nam phải dành gần 7% GDP cho mục tiêu phát thải ròng bằng 0 đến năm 2050. Các định chế tài chính trong nước muốn phát triển tài chính xanh sẽ phải tìm kiếm nguồn vốn xanh. Còn IFC như những "hub" thu hút nguồn vốn từ nước ngoài vào. Các quỹ đầu tư nước ngoài không mất quá nhiều thời gian để tìm kiếm dự án. IFC đưa ra tiêu chuẩn về xanh, quy định về tài chính xanh rõ ràng… từ đó xây dựng thị trường tài chính xanh, trái phiếu xanh, thị trường carbon, kể cả những sản phẩm vay có gắn nhãn ESG. Thông qua Trung tâm Tài chính quốc tế , nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam sẽ dễ dàng hơn. Hiện nay, Chính phủ cũng rất quan tâm đến việc xây dựng hệ thống luật lệ đơn giản, minh bạch trong IFC, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngoài tiếp cận. Khi những rào cản này được tháo gỡ, IFC chắc chắn sẽ giữ vai trò quan trọng trong việc thu hút nguồn vốn xanh cho Việt Nam. "Mỗi năm, Việt Nam cần 20 - 30 tỉ USD thực hiện tài chính xanh và tôi tin rằng IFC sẽ thu hút được nguồn vốn này để Việt Nam có thể đạt được chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh thời kỳ 2011 - 2030 và tầm nhìn đến năm 2050", ông Nguyễn Hữu Huân chia sẻ.

Ngoài các đại biểu trong nước, nhiều chuyên gia của các tổ chức quốc tế cũng có mặt tại hội nghị chia sẻ về những kinh nghiệm tiếp cận nguồn vốn xanh trên thế giới để phát triển bền vững.