Lần đầu tiên trong lịch sử, thặng dư thương mại của Trung Quốc vượt 1 nghìn tỷ USD nhờ dịch chuyển dòng hàng từ Mỹ sang ĐNÁ, Châu Âu

Hãng tin CNN cho hay xuất khẩu của Trung Quốc đã lấy lại đà tăng trưởng trong tháng 11 sau cú sụt giảm bất ngờ trước đó, dù dòng hàng sang Mỹ tiếp tục lao dốc gần 29% so với cùng kỳ, đánh dấu tháng thứ tám liên tiếp ghi nhận mức giảm hai chữ số. Sự đối lập giữa sự phục hồi chung và suy yếu ở thị trường Mỹ phản ánh rõ những chuyển dịch trong cấu trúc thương mại toàn cầu.

Thị trường mới

Theo số liệu hải quan công bố ngày 8/12, kim ngạch xuất khẩu tháng 11/2025 của Trung Quốc tăng 5,9% lên 330,3 tỷ USD, vượt xa dự báo của giới phân tích và cải thiện mạnh so với mức giảm 1,1% của tháng 10/2025. Cùng lúc, thặng dư thương mại của Trung Quốc trong 11 tháng đầu năm đã vượt mốc 1 nghìn tỷ USD, đạt gần 1,08 nghìn tỷ USD, mức kỷ lục chưa từng có và cao hơn toàn bộ thặng dư 992 tỷ USD của năm 2024 theo dữ liệu của FactSet.

Dù xuất khẩu sang Mỹ đi xuống trong phần lớn thời gian năm nay, Trung Quốc lại chứng kiến sự tăng trưởng mạnh ở các thị trường khác như Đông Nam Á, châu Phi, Mỹ Latinh và Liên minh châu Âu. Ở chiều ngược lại, nhập khẩu tháng 11 vào Trung Quốc tăng 1,9% lên hơn 218,6 tỷ USD, cao hơn mức tăng 1% của tháng 10, dù nền kinh tế trong nước vẫn chịu sức ép từ tình trạng suy yếu kéo dài của thị trường bất động sản.

Một yếu tố quan trọng trong bối cảnh này là thỏa thuận đình chiến thương mại kéo dài một năm giữa Mỹ và Trung Quốc, đạt được sau cuộc gặp giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình tại Hàn Quốc hồi cuối tháng 10. Mỹ đã hạ thuế đối với hàng hóa Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh cam kết dỡ bỏ kiểm soát xuất khẩu liên quan đến đất hiếm.

Các nhà kinh tế nhận định tác động của việc giảm thuế nhiều khả năng chưa được phản ánh đầy đủ trong số liệu tháng 11. Chuyên gia Lynn Song, nhà kinh tế trưởng của ING tại Trung Quốc cho rằng hiệu ứng này sẽ thể hiện rõ hơn trong các tháng tiếp theo. Tuy nhiên, hoạt động sản xuất trong nước vẫn thu hẹp tháng thứ tám liên tiếp theo khảo sát chính thức, khiến giới phân tích thận trọng về triển vọng phục hồi nhu cầu bên ngoài.

Dẫu vậy, với xuất khẩu duy trì tích cực, Trung Quốc vẫn được kỳ vọng đạt mục tiêu tăng trưởng khoảng 5% trong năm nay. Sau cuộc họp cấp cao hồi tháng 10, giới lãnh đạo Trung Quốc đã xác định sản xuất tiên tiến là trọng tâm phát triển trong 5 năm tới. Cuộc họp thường niên về hoạch định kinh tế diễn ra ngày 8/12 tiếp tục nhấn mạnh định hướng “thúc đẩy tiến bộ song song với ổn định” trong việc xây dựng kế hoạch cho năm 2026.

Triển vọng tương lai

Dù căng thẳng thương mại chưa được giải quyết căn bản, một số chuyên gia cho rằng Trung Quốc sẽ tiếp tục mở rộng thị phần xuất khẩu trong dài hạn. Theo Morgan Stanley, đến năm 2030, thị phần của Trung Quốc trong tổng xuất khẩu toàn cầu có thể tăng lên 16,5% từ mức khoảng 15% hiện nay, nhờ lợi thế cạnh tranh trong các ngành sản xuất hiện đại như xe điện, robot và pin.

Chuyên gia Chi Lo của BNP Paribas Asset Management cảnh báo rằng môi trường thương mại ổn định có thể không kéo dài lâu khi quan hệ Mỹ-Trung vẫn trong thế bế tắc. Tuy nhiên, Morgan Stanley nhận định rằng bất chấp căng thẳng và chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, Trung Quốc vẫn đang đi đúng hướng để tiếp tục gia tăng ảnh hưởng trong thương mại hàng hóa toàn cầu.

"Bất chấp căng thẳng thương mại dai dẳng, chủ nghĩa bảo hộ tiếp diễn và các nền kinh tế G20 áp dụng các chính sách công nghiệp mạnh mẽ, chúng tôi tin rằng Trung Quốc sẽ giành được nhiều thị phần hơn trong thị trường xuất khẩu hàng hóa toàn cầu”, chuyên gia Chetan Ahya, nhà kinh tế trưởng khu vực Châu Á của Morgan Stanley cho biết.

Theo CNN, bức tranh thương mại của Trung Quốc vì vậy đang mang màu sắc trái chiều: sự phục hồi xuất khẩu, thặng dư kỷ lục và sự dịch chuyển mạnh mẽ trong thị trường, song đi kèm là những thách thức dài hạn từ bất động sản trong nước và môi trường thương mại quốc tế nhiều bất ổn.

*Nguồn: CNN, Fortune, BI