Lao công, người giúp việc tại Trung Quốc mất việc vì robot?

Trong bối cảnh công nghệ robot hình người đang bước vào giai đoạn cạnh tranh khốc liệt, một công ty khởi nghiệp trẻ tại Hợp Phì, Trung Quốc đã bất ngờ tạo ra làn sóng chú ý khi đưa hàng loạt robot dịch vụ Zerith H1 vào vận hành thực tế tại nhiều trung tâm mua sắm, tòa nhà văn phòng và siêu thị lớn. 

Từ Sân bay Hợp Phì cho đến Tòa nhà khí đốt Hợp Phì hay khu phức hợp thương mại Shenzhen MixC, những chú robot này đang đảm nhận các công việc tưởng như chỉ dành cho con người như dọn dẹp, hỗ trợ khách mua hàng và xử lý các đầu việc nhỏ trong siêu thị. 

Sự xuất hiện của Zerith H1 đánh dấu một bước tiến đặc biệt quan trọng trong hành trình thương mại hóa robot hình người có bánh xe, một hướng đi đang ngày càng được nhiều doanh nghiệp ưa chuộng vì tính ổn định và chi phí triển khai hợp lý.

Zerith Robotics được thành lập chính thức vào tháng 1 năm nay bởi một nhóm kỹ sư trẻ bước ra từ Phòng thí nghiệm Robot AI của Đại học Thanh Hoa. Dù tuổi đời chưa lâu, nhưng nhóm nghiên cứu đã sớm ghi dấu ấn khi liên tiếp giới thiệu hai mẫu robot gồm Zerith Z1 dạng hai chân và Zerith H1 dạng bánh xe. 

Theo đó, H1 nhanh chóng trở thành sản phẩm chủ lực nhờ khả năng thích ứng với nhiều môi trường khác nhau, độ ổn định cao và đặc biệt là có thể thực hiện những chuỗi hành động phức tạp một cách trơn tru.

Trong các video thử nghiệm được Zerith công bố, H1 cho thấy khả năng vận hành ấn tượng khi thực hiện những công việc dọn dẹp gia đình với chuỗi chuyển động mượt mà và rất tự nhiên. Khi được giao nhiệm vụ thu gom khăn bẩn, robot có thể tự xác định vị trí của chúng trên bồn rửa hay tay nắm cửa, sau đó dùng cánh tay gắp chính xác và bỏ vào giỏ đựng đồ. 

Những động tác như mở cửa phòng tắm, chải cọ bồn cầu, xả nước hay thay thế các vật dụng vệ sinh đã qua sử dụng đều được thực hiện không chỉ đúng thứ tự mà còn có sự uyển chuyển giống như người thật. 

Kết thúc quy trình, H1 biết tự châm nước vào bồn rửa ở mức vừa đủ, lau sạch mặt bàn bếp và điều khiển máy chà sàn để xử lý toàn bộ bề mặt sàn. Sự nhất quán và mạch lạc trong từng hành động khiến nó trở thành một trong những robot dịch vụ có chuyển động tự nhiên nhất tại Trung Quốc ở thời điểm hiện tại.

Để làm được điều đó, Zerith H1 không chỉ dựa vào phần cứng mà còn được trang bị một hệ thống trí tuệ nhân tạo hoạt động theo kiến trúc đặc biệt mang tên Zerith V0. Khác với mô hình điều khiển robot phổ biến hiện nay vốn dựa trên cấu trúc kết nối trực tiếp giữa nhận thức và hành động, đòi hỏi lượng dữ liệu khổng lồ và vẫn tồn tại hạn chế trong việc hiểu bản chất của các thao tác, Zerith V0 được phát triển theo nguyên lý hệ thống kép gồm nhận thức và hành vi. 

Ở đó, mô hình không chỉ quan sát môi trường xung quanh mà còn xây dựng biểu diễn không gian tập trung vào chính đối tượng cần thao tác. Việc tách bạch hai tầng vận hành này giúp robot hiểu rõ mục tiêu và chức năng của từng vật thể, từ đó thực hiện các hành động mang tính nguyên lý thay vì chỉ sao chép các chuyển động đã thấy trong dữ liệu.

Zerith cho biết hệ thống của họ được huấn luyện dựa trên hai nguồn dữ liệu chính gồm dữ liệu kiến thức và dữ liệu hành vi. Dữ liệu kiến thức được xây dựng bằng kho video chuyển động quy mô lớn nhằm giúp robot nhận diện các trạng thái vật thể, còn dữ liệu hành vi chủ yếu được thu thập từ các tình huống thật mà H1 được triển khai tại siêu thị, khách sạn hay nhà hàng. 

Trên nền tảng đó, đội ngũ phát triển thiết kế một kiến trúc đa tầng gồm hệ thống nhận thức có nhiệm vụ phân tích thuộc tính vật lý và chức năng của từng vật thể, trong khi hệ thống hành vi sử dụng thông tin không gian để lựa chọn và tối ưu hóa các nguyên mẫu chuyển động phù hợp. 

Nhờ mô hình biểu diễn thống nhất theo đối tượng này, robot giảm thiểu được sự nhiễu của bối cảnh xung quanh, tăng khả năng khái quát hóa và tập trung vào chính nhiệm vụ cần làm, giúp nó xử lý tác vụ tốt hơn trong môi trường thực tế.

Tính đến nay, Zerith đã triển khai H1 tại hơn 20 địa điểm nổi tiếng ở Trung Quốc và cho biết sẽ tiếp tục mở rộng sang các thành phố lớn như Hàng Châu và Thượng Hải. Theo doanh nghiệp, các khách hàng trong lĩnh vực thương mại đang ưu tiên lựa chọn robot hình người dùng bánh xe vì chúng sở hữu độ an toàn cao, chi phí thấp và đặc biệt thích hợp với những không gian có quy chuẩn cố định như sân bay, trung tâm thương mại hay siêu thị.

Một trong những mục tiêu quan trọng mà Zerith hướng đến là đưa robot trở về đúng môi trường hoàn hảo nhất của chúng: ngôi nhà. Tuy nhiên, Zerith hiểu rằng nhà ở là môi trường vô cùng phức tạp, chứa nhiều biến động khó lường và đòi hỏi robot phải có khả năng tương tác tự nhiên ở mức cao. 

Bởi vậy, thay vì lao thẳng vào phát triển robot gia đình ngay lập tức, Zerith chọn lộ trình tiếp cận theo chiều dốc. Họ bắt đầu từ các kịch bản theo chiều dọc trong lĩnh vực dịch vụ như phòng ngủ khách sạn, phòng tắm tiêu chuẩn hay khu bếp nhà hàng. 

Đây đều là những khu vực có quy trình vận hành rõ ràng, mức độ tương tác giữa robot và môi trường thấp hơn so với hộ gia đình nhưng vẫn gần giống với các tác vụ gia đình thực sự. Qua đó, mô hình có thể tích lũy kinh nghiệm từ môi trường thực tế, củng cố khả năng khái quát hóa và dần nâng cao năng lực vận hành.

Chiến lược này không chỉ giúp Zerith nhanh chóng đưa sản phẩm vào vòng lặp thương mại sớm mà còn cho phép doanh nghiệp từng bước mở rộng năng lực của robot từ môi trường có cấu trúc chặt chẽ sang môi trường phức tạp hơn. Khi khối lượng dữ liệu từ kịch bản thật đủ lớn, H1 có thể dần thích nghi với những tình huống đa dạng hơn, từ đó tiến gần hơn đến mục tiêu cuối cùng là đưa robot hình người vào từng gia đình.

Trong bối cảnh robot dịch vụ đang trở thành lĩnh vực được đầu tư mạnh tại Trung Quốc, sự xuất hiện của Zerith H1 cho thấy một hướng đi rất thực tế. Không cần phải chạy đua công bố những mẫu robot dáng người hai chân có chi phí hàng trăm nghìn USD, Zerith chọn cách xây dựng robot có khả năng giải quyết vấn đề cụ thể, có thể triển khai nhanh và mang lại giá trị trực tiếp cho doanh nghiệp. Nếu tiếp tục chứng minh được độ ổn định trong vận hành, Zerith H1 nhiều khả năng sẽ là một trong những robot thương mại hóa thành công nhất của Trung Quốc trong thời gian tới.