Nghĩa vụ thuế giảm nhưng chưa theo kịp giá tăng

Người làm công ăn lương được giảm thuế

Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã chính thức thông qua nghị quyết điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh (GTGC) của thuế thu nhập cá nhân (TNCN). Theo đó, điều chỉnh nâng mức GTGC cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng lên 15,5 triệu đồng/tháng và mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng lên 6,2 triệu đồng/tháng (tăng khoảng 40,9% so với quy định hiện nay). Thời gian áp dụng từ kỳ tính thuế năm 2026.

ẢNH: NHẬT THỊNH

Theo Bộ Tài chính, việc điều chỉnh nâng mức GTGC cho người nộp thuế sẽ góp phần giảm bớt nghĩa vụ cho người nộp thuế trong bối cảnh giá cả, lạm phát tăng so với thời điểm năm 2020. Cá nhân càng có nhiều người phụ thuộc thì số thuế giảm càng nhiều. Cụ thể, khi áp dụng mức GTGC mới, người nộp thuế không có người phụ thuộc, có thu nhập từ tiền lương, tiền công 20 triệu đồng/tháng sau thực hiện GTGC, các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp… thì sẽ nộp thuế 120.000 đồng/tháng.

Trường hợp người nộp thuế có 1 người phụ thuộc, có thu nhập từ tiền lương, tiền công 25 triệu đồng/tháng thì sẽ phải nộp thuế TNCN 165.000 đồng/tháng. Nếu người có thu nhập 30 triệu đồng/tháng thì số thuế TNCN phải nộp mỗi tháng là 580.000 đồng (tương ứng 1,9%/thu nhập), giảm 860.000 đồng so với hiện nay. Đối với người có thu nhập 50 triệu đồng/tháng thì số thuế cần nộp lên 4 triệu đồng (tương ứng 8%/thu nhập), giảm 1,4 triệu đồng; thu nhập đạt 80 triệu đồng/tháng thì phải nộp thuế 11,64 triệu đồng (tương ứng 14,6%/thu nhập), giảm 1,89 triệu đồng; thu nhập đạt 100 triệu đồng/tháng sẽ nộp thuế 17,64 triệu đồng (tương ứng 17,6%/thu nhập), giảm khoảng 2,1 triệu đồng...

Trong trường hợp người nộp thuế có 2 người phụ thuộc thì nếu thu nhập 30 triệu đồng/tháng sẽ nộp thuế 105.000 đồng, giảm 675.000 đồng so với hiện nay. Khi thu nhập đạt 50 triệu đồng/tháng sẽ phải nộp thuế 2,77 triệu đồng (tương ứng 5,5%/thu nhập), giảm 1,62 triệu đồng; thu nhập đạt 80 triệu đồng/tháng thì nộp thuế 9,78 triệu đồng (tương ứng 12,2%/thu nhập), giảm 2,43 triệu đồng; thu nhập 100 triệu đồng/tháng sẽ phải nộp thuế 15,78 triệu đồng (tương ứng 15,8%/thu nhập), giảm 2,44 triệu đồng…

Dù mức GTGC đã được nâng lên nhưng theo chị Hà Thanh (P.Tân Hưng, TP.HCM), niềm vui chưa thể trọn vẹn do phải chờ từ kỳ tính thuế năm sau mới được áp dụng. Hơn nữa, số thuế được giảm không nhiều so với mong đợi của nhiều người làm công ăn lương. Cụ thể, thu nhập của chị khoảng 50 triệu đồng/tháng, chị có một đứa con và một mẹ già và theo ước tính của Bộ Tài chính thì số thuế TNCN từ năm sau sẽ còn nộp 2,77 triệu đồng mỗi tháng, giảm được 1,62 triệu đồng so với hiện nay. Mức giảm này không đủ để bù đắp cho phần giá cả nhiều loại tăng cao từ đầu năm đến nay. "Vui thì có vui khi nghe nâng mức GTGC nhưng số tiền được khấu trừ để chi tiêu cho bản thân mình và hai người phụ thuộc vẫn chưa đủ, nhất là đang sống ở TP.HCM. Chỉ riêng từ đầu năm đến nay tất cả hàng hóa, dịch vụ cho đời sống hằng ngày đều đã tăng 15 - 20%. Tôi nghĩ rằng ai cũng thấy rõ điều đó. Vì vậy mức GTGC này từ năm sau mới được áp dụng thì các gia đình làm công ăn lương như tôi dù thuộc diện người đóng thuế TNCN nhưng không thể chi tiêu thoải mái được, vẫn tiếp tục cảnh tính toán thắt chặt mới mong còn tiền tiết kiệm phòng ngừa cho các khoản chi lớn", chị Thanh chia sẻ.

Giảm trừ gia cảnh cần điều chỉnh hằng năm theo thu nhập người dân

Trước đó, nhiều ý kiến góp ý từ các chuyên gia kinh tế, các tỉnh thành cho rằng mức GTGC nâng lên 15,5 triệu đồng/tháng cho người nộp thuế và 6,2 triệu đồng/tháng cho mỗi người phụ thuộc sẽ chưa đủ đảm bảo đời sống của các hộ gia đình.

NGUỒN: BỘ TÀI CHÍNH

Theo ông Nguyễn Ngọc Tịnh, Phó chủ tịch Hội Tư vấn và đại lý thuế TP.HCM, mức GTGC được nâng lên nhưng chưa phù hợp với thực tế. Các gia đình ngoài việc đủ ăn đủ mặc còn phải có nhu cầu tích lũy và sống tốt hơn, bao gồm giải trí, xã hội… nên sẽ phải chi tiêu nhiều hơn số tiền mà quy định đưa ra. Trong lần điều chỉnh GTGC này, Bộ Tài chính đã căn cứ vào tốc độ tăng thu nhập (GDP) bình quân đầu người là phù hợp. Tuy nhiên, mức này được tính toán vào số dự báo của 2025 thì sẽ nhanh chóng lạc hậu. Đồng thời chưa phù hợp về mặt kỹ thuật cũng như quy chuẩn khi xây dựng luật. Đảng và Chính phủ đã đặt ra mục tiêu phấn đấu tốc độ tăng trưởng GDP bình quân đạt 10%/năm trở lên trong giai đoạn 2026 - 2030; GDP bình quân đầu người đến năm 2030 đạt khoảng 8.500 USD. 

"Nếu theo cách tiếp cận này thì phải nâng mức GTGC lên 18 triệu đồng/tháng mới hợp lý. Chính sách sẽ thể hiện được tính ổn định, đáp ứng được đại đa số yêu cầu của người lao động, sau khi nộp thuế TNCN còn có thể tích lũy tài sản phục vụ cho nhu cầu cuộc sống, lo cho gia đình... Bên cạnh đó thì cần có những chính sách khác để đồng bộ khuyến khích người tiêu dùng, tăng chi tiêu qua các ngày lễ, ngày nghỉ, ngày hội mua sắm, du lịch... kích thích phát triển kinh tế", ông Tịnh chia sẻ thêm. Đồng thời, ông cũng cho rằng cần xem xét lại mức GTGC cho người phụ thuộc. Nuôi một người con thì chi phí sẽ bằng, thậm chí nhiều hơn chi tiêu của người nộp thuế. Do đó phải nâng mức GTGC của người phụ thuộc lên cao hơn với tỷ lệ chỉ cho khấu trừ bằng 40% bản thân người nộp thuế như hiện nay. Sau khi luật Thuế TNCN được sửa đổi và cho phép khấu trừ chi phí giáo dục, y tế thì cũng cần được nâng mức GTGC cao hơn, tối thiểu bằng 50% người nộp thuế.

Đồng quan điểm, luật sư Trần Xoa, Giám đốc Công ty luật Minh Đăng Quang, cũng cho rằng mức GTGC lần này được điều chỉnh dựa theo GDP bình quân đầu người nhưng chỉ mới ước tính đến năm 2025. Như vậy khi đưa vào áp dụng năm 2026 là bắt đầu không phù hợp, vẫn chỉ chạy sau thực tế. Với mục tiêu phấn đấu tăng thu nhập người dân mỗi năm 10% trong giai đoạn 2026 - 2030 thì cần điều chỉnh mức GTGC nộp thuế TNCN tương ứng tốc độ tăng này. Như vậy cứ mỗi năm sẽ điều chỉnh mức GTGC tăng 10%, lên 17 triệu đồng/tháng cho kỳ tính thuế năm 2027; lên 18,7 triệu đồng/tháng cho kỳ tính thuế năm 2028… Hơn nữa, mức điều chỉnh GTGC cần được thực hiện hằng năm để đồng hành cùng người dân. Người làm công ăn lương có thêm tiền chi tiêu cho đời sống hằng ngày cũng góp phần thúc đẩy tiêu dùng trong nước, các doanh nghiệp sẽ sản xuất bán hàng nhiều hơn. Từ đó nguồn thu ngân sách nhà nước từ các loại thuế, phí cũng gia tăng.