Sắp có sổ tay phối hợp xử lý gian lận: Nhiều ngân hàng đang không biết làm sao khi xảy ra sự cố, chỉ có thể trả lời 'tiền đã đi rồi, không lấy lại được'

Ngày 26-27/9/2025, tại TP. Huế, Chi Hội Thẻ Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam tổ chức Chương trình Kỷ niệm 15 năm thành lập (2010-2025) và Hội nghị thường niên Tiểu ban Quản lý rủi ro năm 2025 với chủ đề “An toàn thẻ ngân hàng – Quản trị rủi ro trong kỷ nguyên số”.

Tại hội nghị, một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm trao đổi là việc Ban hành Sổ tay hướng dẫn phối hợp hỗ trợ xử lý rủi ro tài khoản/thẻ/đơn vị liên quan đến giao dịch chuyển tiền/thanh toán nghi ngờ gian lận giả mạo, lừa đảo (Sổ tay hướng dẫn).

Chia sẻ tại Hội nghị, Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng cho biết, xuất phát từ thực tế các hành vi gian lận ngày càng tinh vi, xâm phạm trực tiếp đến tài sản của khách hàng, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã nhận thấy sự cần thiết phải ban hành một bộ Sổ tay hướng dẫn phối hợp xử lý gian lận giữa các tổ chức thành viên.

“Ban đầu, chúng tôi chưa nghĩ đến quy mô toàn diện, mà chỉ đơn giản là cần có một cơ chế phối hợp rõ ràng, thay vì chỉ gọi điện nhờ vả lẫn nhau như trước đây”, ông Hùng nêu rõ.

Thực tế cho thấy, khi xảy ra sự cố, nhiều ngân hàng không biết xử lý ra sao, chỉ có thể trả lời khách hàng một cách đơn giản: “Tiền đã đi rồi, không lấy lại được”. Điều này làm giảm niềm tin của khách hàng đối với ngân hàng và ngân hàng cũng không thể bảo vệ quyền lợi của khách hàng đến cùng.

"Tại cuộc họp cuối năm 2023, chúng tôi đã cùng các đơn vị thành viên, đại diện Ngân hàng Nhà nước và các cơ quan chức năng thảo luận rất cụ thể về trách nhiệm trong việc quản lý tài khoản và dòng tiền. Từ đó, chúng tôi thống nhất cần có quy trình phối hợp rõ ràng, minh bạch", Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam Nguyễn Quốc Hùng thông tin.

Về phía pháp luật, khi xảy ra vụ việc, quy trình báo cáo rất phức tạp: phải báo công an quận nơi xảy ra giao dịch, kèm theo xác nhận của ngân hàng về thời điểm và nội dung giao dịch. Có trường hợp mất cả tháng để hoàn tất thủ tục, trong khi tiền đã bị tiêu hết từ lâu. Điều này cho thấy sự thiếu đồng bộ trong phối hợp và xử lý.

Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, Hiệp hội đã tổ chức nhóm công tác để khảo sát, xây dựng quy trình phối hợp, từ việc ghi nhận giao dịch nghi ngờ, thông báo nội bộ, đến báo cáo chính thức cho cơ quan chức năng.

Sau 3 tháng làm việc hết sức nghiêm túc, với sự tham gia tích cực của các thành viên Ban soạn thảo Tổ công tác xây dựng Sổ tay hướng dẫn, Hiệp hội đã hoàn thiện nội dung Sổ tay, lấy ý kiến từ các thành viên Hội đồng, các tổ chức hội viên... Một số ý kiến pháp lý được tiếp thu, giải thích rõ ràng và Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cũng đã xin ý kiến từ các cơ quan như Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (Vụ Thanh toán, Vụ Pháp chế), Bộ Công an, Viện Kiểm sát, Tòa án và Bộ Tư pháp để đảm bảo tính pháp lý đầy đủ. "Hiện nay, Sổ tay đã được thông qua và đang chờ ký ban hành", ông Nguyễn Quốc Hùng cho biết.

Ông Nguyễn Quốc Hùng khẳng định, Sổ tay hướng dẫn được ban hành với mong muốn giúp các tổ chức tín dụng, các cơ quan quản lý (như Ngân hàng Nhà nước) và các cơ quan chức năng khác có một quy trình chuẩn để phối hợp hiệu quả khi xảy ra các giao dịch đáng ngờ.

Ông Hùng cũng cho biết, ngay sau khi ban hành Sổ tay hướng dẫn, Hiệp hội Ngân hàng sẽ tổ chức các buổi tập huấn, truyền thông đến tận các giao dịch viên và sẽ tiếp tục tổ chức hội thảo, hội nghị chuyên đề để cập nhật, xử lý các vướng mắc phát sinh trong thực tế triển khai.

“Chúng tôi tin rằng, một tổ chức đơn lẻ không thể tự bảo vệ mình trước các rủi ro công nghệ cao. Chỉ khi có sự liên kết, phối hợp đồng bộ từ trung ương đến các đơn vị cơ sở, chúng ta mới có thể xây dựng một hệ thống thanh toán an toàn, hiệu quả. Chúng tôi mong muốn, khi Sổ tay được ban hành, sẽ có sự đồng thuận và triển khai rộng rãi trong các tổ chức hội viên", ông Nguyễn Quốc Hùng bày tỏ.