'Sự trỗi dậy' của nhà ở xã hội có làm 'hạ nhiệt' giá nhà ở đang tăng cao?

Hàng nghìn căn hộ nhà ở xã hội “tung” ra thị trường

UBND thành phố Hà Nội vừa chấp thuận liên danh đầu tư dự án nhà ở xã hội Tiên Dương 1, tại xã Phúc Thịnh, quy mô xây dựng 3.530 căn hộ. Trước đó TP Hà Nội đã tổ chức đấu thầu công khai để lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án nhà ở xã hội Tiên Dương 1, kết quả liên danh Tổng công ty Viglacera - Công ty cổ phần Đầu tư và Phát triển hạ tầng Hoàng Thành - Công ty cổ phần Xây dựng Central trúng thầu, trở thành nhà đầu tư dự án.

Theo quyết định chấp thuận chủ trương đầu tư, dự án nhà ở xã hội Tiên Dương 1 được xây dựng trên khu đất rộng khoảng 44,6ha, quy mô dân số là khoảng 12.465 người. Dự án sẽ cung cấp khoảng 3.530 căn hộ, trong đó có 3.103 căn nhà ở xã hội , 427 căn chung cư thương mại, và 99 căn nhà thấp tầng liền kề. Tổng vốn đầu tư dự án dự kiến khoảng 8.690 tỉ đồng, chưa bao gồm chi phí bồi thường, hỗ trợ và tái định cư. Theo kế hoạch, dự án nhà ở xã hội Tiên Dương 1 sẽ được triển khai trong giai đoạn 2024 - 2030. Thời gian hoạt động là 50 năm, tính từ ngày nhà đầu tư được quyết định giao đất, cho thuê đất và chuyển mục đích sử dụng đất.

Trước đó một số dự án nhà ở xã hội khác cũng đã được TP Hà Nội chấp thuận chủ trương đầu tư và tổ chức khởi công xây dựng. Tuy nhiên, theo đánh giá phân khúc nhà ở xã hội – vốn được kỳ vọng giảm phần nào áp lực cũng đang "ì ạch" về tiến độ.

Liên quan đến đề án 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội , Bộ Xây dựng cho thấy, đến nay cả nước mới có 692 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai, quy mô hơn 633.000 căn. Tính chung, số lượng dự án đã hoàn thành, khởi công, chấp thuận chủ trương đầu tư đến nay đạt gần 60% chỉ tiêu đặt ra của đề án.

Trong 9 tháng đầu năm, cả nước đã hoàn thành gần 43.700 căn, đạt gần 44% kế hoạch. Dự kiến cả năm nay, việc thực hiện đạt 83% kế hoạch.

Đáng lo ngại, tại nhiều thành phố lớn như Hà Nội, TP. HCM - nơi có nhu về nhà ở xã hội cao nhưng tỷ lệ hoàn thành chưa đến 50%.

Theo báo cáo, trong 9 tháng đầu năm, TP Hà Nội đạt 44% (chỉ tiêu được giao năm 2025 là 4.670 căn, đã hoàn thành 2.060 căn. Khả năng hoàn thành trong năm nay đạt 68%). TPHCM mới đạt khoảng 33% (chỉ tiêu được giao năm 2025 là 13.040 căn, đã hoàn thành 4.277 căn. Khả năng hoàn thành trong năm nay đạt 53%)…

Bên cạnh đó, nhiều địa phương khả năng hoàn thành chỉ tiêu xây dựng nhà ở xã hội trong năm nay thấp như: Lạng Sơn (27%); Thanh Hoá (34%); Quảng Trị (32%); Lâm Đồng (20%). Thậm chí, một số địa phương chưa có dự án được khởi công, đầu tư xây dựng, gồm: Cao Bằng; Sơn La; Điện Biên, Lai Châu...

Nguyên nhân nào?

Bộ Xây dựng cho rằng việc phát triển nhà ở xã hội vẫn còn một số tồn tại, hạn chế, đến từ nhiều nguyên nhân.

Thứ nhất, còn một số địa phương chưa thực sự quan tâm đến công tác phát triển nhà ở xã hội ; chưa đưa chỉ tiêu phát triển nhà ở xã hội vào kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hàng năm và 5 năm của địa phương; chưa thành lập Ban Chỉ đạo phát triển nhà ở xã hội .

Thứ 2, số lượng dự án hoàn thành chưa đạt mục tiêu. Một số dự án nhà ở xã hội đã khởi công nhưng chưa triển khai thi công hoặc triển khai thi công chậm tiến độ.

Thứ 3, mặc dù các địa phương đã dành quỹ đất lớn, đủ về số lượng để phát triển nhà ở xã hội , tuy nhiên “chất lượng” của quỹ đất này vẫn còn chưa đảm bảo; Nhiều ô đất nhà ở xã hội được quy hoạch, bố trí không phù hợp, ở những nơi xa trung tâm, thiếu kết nối về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội do vậy chưa thể đưa vào sử dụng ngay; Công tác giải phóng mặt bằng chậm dẫn đến chưa bàn giao được mặt bằng cho chủ đầu tư, ảnh hưởng tiến độ dự án.

Thứ 4, nhiều địa phương chưa bố trí ngân sách địa phương để thực hiện công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, đầu tư hạ tầng kỹ thuật để có quỹ đất sạch.

Cuối cùng, một số chủ đầu tư dự án nhà ở xã hội được lựa chọn không đủ năng lực tài chính, kinh nghiệm... dẫn đến dự án triển khai chậm.

Về giải pháp, Bộ Xây dựng cho biết, sẽ chủ trì, phối hợp Bộ Tài chính nghiên cứu, trình Thủ tướng trong tháng 9 Nghị định về quỹ nhà ở quốc gia, Nghị định sửa đổi Nghị định số 100 về phát triển và quản lý nhà ở xã hội . Đồng thời, đôn đốc các địa phương, doanh nghiệp triển khai xây dựng nhà ở xã hội , đảm bảo mục tiêu Thủ tướng giao.

Bộ cũng yêu cầu các địa phương được giao tập trung chỉ đạo, đôn đốc chủ đầu tư triển khai đầu tư xây dựng các dự án nhà ở xã hội , phấn đấu hoàn thành và vượt chỉ tiêu được giao tại quyết định điều chỉnh giao chỉ tiêu hoàn thành nhà ở xã hội trong năm 2025 và các năm tiếp theo đến năm 2030...