Thưởng Tết 2022: Sự chia sẻ từ hai phía

"Đến hẹn lại lên", thưởng Tết luôn là sự quan tâm và kỳ vọng mỗi dịp cuối năm đối với cả người lao động và người sử dụng lao động. Năm nay, thưởng Tết nằm trong bối cảnh các doanh nghiệp nói chung vừa trải qua một đợt COVID-19 kéo dài khiến tình hình sản xuất kinh doanh bị tác động mạnh.

Nhiều chuyên gia dự báo thưởng Tết năm nay sẽ không có sự đột biến, thậm chí nhiều ngành có thể thấp hơn nhiều so với mọi năm nhưng các doanh nghiệp sẽ vẫn có thưởng cho người lao động.

Nhưng trước hết, quy định về thưởng Tết năm nay thế nào, có gì khác so với mọi năm không? Doanh nghiệp sẽ thưởng Tết thế nào cho người lao động trong một năm kinh tế khó khăn? Nghĩa vụ và quyền lợi của người sử dụng lao động và người lao động thế nào?

Trao đổi với BizLIVE, ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng ban Chính sách - Pháp luật, Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam đã có những giải đáp xung quanh vấn đề quy định thưởng Tết và nhận định về xu hướng thưởng Tết 2022.

Ông Lê Đình Quảng, Phó trưởng ban Chính sách - Pháp luật, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam

DOANH NGHIỆP KHÔNG BẮT BUỘC PHẢI THƯỞNG TẾT

Thưa ông, pháp luật hiện hành quy định về cách tính thưởng Tết như thế nào?

Theo quy định của Bộ luật lao động 2019, thưởng là số tiền hoặc tài sản hoặc bằng các hình thức khác mà người sử dụng lao động thưởng cho người lao động căn cứ vào kết quả sản xuất, kinh doanh, mức độ hoàn thành công việc của người lao động. Cách tính thưởng phải được xác định trong quy chế thưởng do người sử dụng lao động quyết định và phải công bố công khai tại nơi làm việc sau khi tham khảo ý kiến của tổ chức công đoàn.

Căn cứ chung để xác định thưởng cho người lao động là kết quả sản xuất, kinh doanh hàng năm của người sử dụng lao động và mức độ hoàn thành công việc của người lao động. Những vấn đề cụ thể như nguyên tắc, các trường hợp, tiêu chuẩn, thời gian, mức, cách thức, nguồn kinh phí thực hiện… thưởng sẽ được quy định trong quy chế thưởng của doanh nghiệp.

Cũng có những trường hợp, tiền thưởng của người lao động sẽ được thỏa thuận ghi trong thỏa ước lao động tập thể hoặc hợp đồng lao động của hai bên.

Riêng vấn đề tiền thưởng trong các doanh nghiệp nhà nước phải thực hiện theo quy định của Chính phủ nhằm một mặt bảo toàn và phát triển vốn nhà nước, mặt khác tránh tình trạng lợi dụng để tham nhũng, lãng phí, chi tiêu tài chính không hợp lý.

Với quy định mới của Bộ luật Lao động năm 2019, thì thưởng Tết không chỉ được thực hiện bằng tiền như trước đây, mà có thể được thực hiện dưới các hình thức khác như tài sản, hiện vật… Quy định mới này tạo sự linh hoạt cho người sử dụng lao động trong quá trình thực hiện.

Thưởng Tết có phải là khoản bắt buộc mà doanh nghiệp phải trả cho người lao động không? Ông có thể giải thích lý do?

Bộ luật Lao động không quy định các doanh nghiệp bắt buộc phải thưởng Tết cho người lao động nhưng từ lâu, người Việt đã có văn hóa thưởng Tết. Thưởng là cách để doanh nghiệp thúc đẩy mạnh mẽ người lao động phấn đấu và sáng tạo trong quá trình lao động.

Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp đã sử dụng thưởng như chiến lược để ổn định lực lượng lao động tại chỗ, thu hút người lao động giỏi và phát triển về chất lượng lao động trong đơn vị, tạo lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Ngoài ra, để tránh tình trạng lao động “nhảy việc” sau Tết, gây ảnh hưởng đến chất lượng công việc, việc thưởng Tết cho người lao động rất có ý nghĩa trong việc giữ chân người lao động ở lại, gắn bó hơn với doanh nghiệp.

THƯỞNG TẾT 2022 SẼ KHÓ KHĂN HƠN 

Dịch bệnh kéo dài đã có tác động không nhỏ đến tình hình sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp năm qua, ông nhận định thế nào về triển vọng mức thưởng Tết tới đây? 

Việc thưởng rất quan trọng, bởi vì tiền thưởng có giá trị thúc đẩy cho người lao động gắn bó lâu dài với doanh nghiệp, do đó nếu không quan tâm đến vấn đề thưởng thì sức hút của doanh nghiệp, tổ chức đối với người lao động sẽ không cao. Thưởng Tết hiện nay đã trở thành một văn hóa của doanh nghiệp. Qua theo dõi hằng năm, chúng tôi nhận thấy, người sử dụng lao động ngày càng coi thưởng Tết như là một điều kiện tất yếu để động viên người lao động và giữ chân họ gắn bó lâu dài, từ đó hoạt động có hiệu quả hơn với doanh nghiệp.

Mỗi năm về sau, tiền lương , tiền thưởng cho người lao động càng được đảm bảo và tốt hơn trước. Năm nay, do ảnh hưởng nghiêm trọng của tình hình dịch bệnh COVID-19 đến nền kinh tế nói chung, tình hình hoạt động sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng nên dự báo tình hình thưởng Tết năm 2022 sẽ khó khăn hơn so với nhiều năm trước đây.

Đối với những doanh nghiệp hoạt động tốt hơn, việc thưởng Tết cho người lao động vẫn ở mức xứng đáng, tuy nhiên số này là không nhiều.

Còn với những doanh nghiệp khó khăn thực sự do bị ảnh hưởng trực tiếp bởi dịch bệnh COVID-19 dẫn đến sản xuất đình đốn, người lao động phải nghỉ việc hoặc việc làm không đầy đủ khiến tiền lương sụt giảm như: ngành dịch vụ, khách sạn, du lịch, vận tải… dù gặp nhiều khó khăn, nhưng chúng tôi được biết họ vẫn cố gắng cam kết đảm bảo tiền lương và sẽ có một khoản để động viên người lao động. Đây là một sự nỗ lực rất lớn từ phía doanh nghiệp.

Theo ông để giải quyết bài toán thưởng Tết khó khăn hiện nay ở nhiều doanh nghiệp thì người sử dụng lao động và người lao động cần làm gì?

Tôi cho rằng các doanh nghiệp cũng phải nghiên cứu tìm cách tiết kiệm, cân đối nguồn lực làm sao đó để có thưởng cho người lao động, còn mức thưởng bao nhiêu sẽ do điều kiện, khả năng của từng doanh nghiệp.

Qua nắm tình hình chung, hiện nay hầu hết các doanh nghiệp đảm bảo được việc làm thì cơ bản vẫn duy trì thưởng Tết theo mức trung bình, dù không tăng nhưng sẽ cố gắng ít nhất là một tháng tiền lương theo hợp đồng lao động hoặc tiền lương cơ bản.

Về phía người lao động, trong bối cảnh khó khăn chung của nền kinh tế do ảnh hưởng của dịch bệnh COVID-19, theo tôi người lao động cũng cần chia sẻ với những khó khăn chung của doanh nghiệp; cần có sự đoàn kết, đồng lòng, sự chia sẻ, nỗ lực vượt khó, sự sáng tạo và quyết tâm cao nhất từ phía người lao động để góp phần sớm ổn định sản xuất, đảm bảo việc làm và đời sống.

Cảm ơn ông về những chia sẻ.