Việt Nam hưởng lợi lớn từ chiến tranh thương mại: Bây giờ hay bao giờ?

Dù đình chiến hay không đình chiến, căng thẳng thương mại Mỹ - Trung Quốc đang khiến cho xuất khẩu của Trung Quốc sụt giảm.

Trong năm nay, Mỹ đã tăng thuế với khoảng 250 tỷ USD hàng Trung Quốc, đây có thể coi như một cú sốc với nhiều nhà máy sản xuất chuyên phục vụ cho người tiêu dùng Mỹ. Việt Nam cũng đang tạo ra không ít áp lực lên Trung Quốc bởi chi phí lao động tại Việt Nam còn thấp hơn nhiều so với Trung Quốc, theo bài báo mới được Forbes đăng tải.

Không ít chuyên gia phân tích chỉ ra ngày một nhiều tập đoàn đa quốc gia đang tìm kiếm cơ hội tại quốc gia Đông Nam Á này để họ có thể xuất khẩu được hàng mà không cần phải trả thuế cao.

Tuy nhiên, họ chưa thực sự rời đi. Đầu tư trực tiếp vào Việt Nam trong năm 2018 này thậm chí còn giảm so với năm 2017, vậy điều gì đang xảy ra?

Điều kiện đầu tư vào Việt Nam giờ đã thông thoáng hơn trước rất nhiều, chi phí lao động rẻ hơn Trung Quốc và Việt Nam còn đang chuẩn bị ký nhiều hiệp định thương mại tự do. Thế nhưng nhiều tập đoàn đa quốc gia vẫn đang tìm kiếm địa điểm cũng như trang thiết bị phù hợp và cùng lúc vẫn muốn nắm bắt thông tin chặt chẽ về người tiêu dùng Trung Quốc.

CEO quỹ PXP Vietnam Asset Management, ông Kevin Snowball, nói: “Họ phải tìm chỗ trong các khu công nghiệp, họ cần phải xây nhà máy nếu họ chưa có nhà máy ở Việt Nam từ trước đó và họ còn phải nhập khẩu máy móc. Thế nhưng chắc chắn hiện tâm lý của giới đầu tư rất phổ biến rằng Việt Nam trở thành địa chỉ thay thế số 1”.

Doanh nghiệp nào đang tìm kiếm cơ hội tại Việt Nam?

Foxconn Technology, công ty lắp ráp các sản phẩm điện tử tiêu dùng lớn nhất thế giới trong đó có iPhone, có thể đang xem xét cơ hội tại Việt Nam. Công ty Đài Loan với mạng lưới nhiều nhà máy quy mô cực lớn tại Trung Quốc, hiện đang có nhiều cuộc đối thoại với chính quyền địa phương để tính đến việc thành lập nhà máy lắp ráp iPhone nhằm giảm bớt tác động từ chiến tranh thương mại, theo tin từ Báo Đầu Tư.

Tháng 10/2018, truyền thông Việt Nam loan tin rằng công ty GoerTek có trụ sở tại Trung Quốc có kế hoạch chuyển hoạt động sản xuất tai nghe không dây từ Trung Quốc sang Việt Nam nhằm né tránh bớt tác động từ căng thẳng thương mại leo thang. Công ty sản xuất phụ tùng xe đạp H1 Corp của Trung Quốc vào than 8/2018 cũng cho biết các quy định thuế quan mới tác động đến quyết định chuyển hoạt động sản xuất khỏi Việt Nam.

Việt Nam có những lợi thế gì?

Việt Nam không hề thiếu lợi thế. Thặng dư thương mại của Việt Nam với Mỹ đạt 35,8 tỷ USD trên tổng kim ngạch xuất khẩu 46,5 tỷ USD, thế nhưng Washington không hề buộc tội gì Việt Nam. Phó Tổng thống Mỹ Mike Pence thậm chí còn nói với lãnh đạo 21 nước khu vực châu Á – Thái Bình Dương trong đó có Việt Nam rằng Mỹ sẽ xây dựng thêm các thỏa thuận thương mại dựa trên nguyên tắc thương mại công bằng và cùng có lợi.

Việt Nam thu hút được đầu tư cao khi mà chi phí lao động của Việt Nam thấp, ở mức khoảng 115,6 USD/tháng trong lĩnh vực tư nhân, đồng thời Việt Nam cũng nới lỏng quy định áp với nhà đầu tư nước ngoài. Việt Nam có vị trí hàng hải thuận tiện, có đường biên giới chung với Trung Quốc giúp doanh nghiệp tại Việt Nam không khó để tiếp cận với người tiêu dùng Trung Quốc.

Kinh tế Việt Nam nói chung đã tăng trưởng tốt từ khi Việt Nam giải quyết được nhiều vấn đề kinh tế vĩ mô phát sinh sau thời kỳ khủng hoảng tài chính toàn cầu. Giờ đây, Việt Nam chuẩn bị chốt được thỏa thuận thương mại tự do với Liên minh châu Âu (EU) và 10 nước Thái Bình Dương khác.

Cần nhiều hơn những kế hoạch?

Trong tháng 11/2018, vốn FDI giải ngân thực tế vào Việt Nam đạt tổng số 1,4 tỷ USD, thấp hơn so với con số 1,8 tỷ USD cùng kỳ năm trước. Vốn FDI đăng ký của 11 tháng đầu năm 2018 đạt 23,18 tỷ USD, giảm 16% so với cùng kỳ. Tuy nhiên, trưởng bộ phận môi giới tại công ty chứng khoán Hồ Chí Minh, ông Fiachra MacCana, đã khẳng định cần phải cẩn trọng với triển vọng năm 2019.

Nhiều nhà đầu tư không khỏi cảm thấy chùn lòng với cơ chế thành lập nhà máy tại Việt Nam, theo khẳng định của các chuyên gia phân tích. Quá trình xin được giấy phép nhiều khi mất đến 1 năm trong khi đó với một số loại hình sản xuất, kiếm được đất và nguồn lao động không hề dễ dàng.

Ngoài ra, cũng phải tính đến việc những công ty muốn bán hàng sang thị trường Trung Quốc sẽ vẫn muốn duy trì tiếp cận với một thị trường có quy mô quá lớn, theo phân tích của công ty tư vấn Dezan Shira & Associates.

Trong khi đó, nhiều quan chức thương mại Mỹ đã buộc tội không ít công ty sản xuất thép Trung Quốc chuyển hàng sang Việt Nam rồi xuất sang Mỹ để tránh thuế. Nhằm tránh việc bị cáo buộc chuyển hàng sang một nước khác để che giấu nguồn gốc xuất xứ, nhiều công ty đang cố gắng sản xuất hàng hóa ở cả hai nơi, theo phân tích của chuyên gia Maxfield Brown tại một tổ chức tư vấn.

Chuyên gia nhấn mạnh: “Ở phương diện vi mô và truyền thông, người ta nói rằng có một sự dịch chuyển lớn, thế nhưng bởi việc chuyển dịch sản xuất cần nhiều thời gian, cho đến nay, chưa có ai thực sự khởi động quá trình đó”.