Xuất khẩu sầu riêng Việt từng sụt 69,4% vì rào cản Cadimi, Bầu Đức lộ 'át chủ bài': 1.600 ha ở Lào và kho lạnh 20.000 m² làm sầu riêng cấp đông chờ bán trái vụ giá cao hơn 50%

Bên cạnh nguồn doanh thu cốt từ là chuối, Công ty Cổ phần Hoàng Anh Gia Lai (HAGL) tiếp tục đầu tư vào mảng sầu riêng, một mảng kinh doanh đã được khởi động từ năm 2018.

Trọng tâm chiến lược của HAGL là áp dụng công nghệ canh tác tiêu chuẩn cao. Mối quan hệ lâu năm trong lĩnh vực bóng đá, đặc biệt là với "Zico Thái" Kiatisuk Senamuang, được cho là đã hỗ trợ HAGL thuận lợi trong việc tiếp cận công nghệ và nguồn giống cao cấp từ Thái Lan như Monthong và Musangking.

Cụ thể, HAGL hiện có 8 đến 10 kỹ sư nông nghiệp Thái Lan làm việc toàn thời gian tại các nông trường với mức lương 3.000-5.000 USD/tháng để giám sát quy trình trong các trang trại. Song song đó, doanh nghiệp cũng cử nhân sự quản lý cấp cao sang Thái Lan  để học tập nhằm tự chủ về công nghệ cũng như quản lý nông nghiệp.

Song song với việc làm chủ công nghệ canh tác, HAGL xác định một chiến lược đầu ra khác biệt, tập trung vào mảng cấp đông. Việc này cho phép doanh nghiệp bảo quản và bán hàng quanh năm, nhắm đến việc "bán trái vụ", nhất là vào Tết Âm lịch (tháng 1-2) khi nguồn cung khan hiếm. Theo tính toán, giá bán sầu riêng đông lạnh vào thời điểm này có thể cao hơn 50% so với chính vụ.

Để phục vụ chiến lược này, hệ thống kho lạnh cấp đông diện tích 20.000 m² và ba nhà máy chế biến tại Lào và Việt Nam đã được đầu tư.

Về quy mô, HAGL hiện sở hữu 2.140 ha sầu riêng và có kế hoạch mở rộng thêm 1.000 ha trong giai đoạn 2026-2027, nâng tổng quy mô lên 3.140 ha.

Kết quả kinh doanh 9 tháng đầu năm 2025 cho thấy tính hiệu quả của mảng cây ăn trái. Doanh thu thuần của HAGL đạt hơn 5.600 tỷ đồng, tăng 33% so với cùng kỳ. Riêng mảng trái cây (chuối và sầu riêng) đóng góp gần 4.408 tỷ đồng, tương đương 80% tổng doanh thu. Sản lượng sầu riêng cũng tăng vọt, từ 442 tấn (2023) lên 3.174 tấn (2024) và đạt 3.824 tấn trong 9 tháng đầu năm 2025.

Tuy nhiên, mảng kinh doanh này đang đối mặt với nhiều rủi ro cố hữu. Rủi ro lớn nhất là các rào cản kỹ thuật ngày càng khắt khe từ thị trường nhập khẩu.

Theo ông Đặng Phúc Nguyên, Tổng thư ký Hiệp hội rau quả Việt Nam, việc Trung Quốc tăng tỷ lệ kiểm tra 100% mỗi lô hàng đối với kim loại nặng như Cadimi và chất vàng O từ đầu năm 2025 đã khiến xuất khẩu sầu riêng 2 tháng đầu năm giảm 69,4% so với cùng kỳ.

Tại ĐHĐCĐ thường niên 2025, Chủ tịch Đoàn Nguyên Đức cho biết các giải pháp của HAGL để giảm thiểu rủi ro này là 80% diện tích (khoảng 1.600 ha) được trồng tại Lào - thị trường chưa bị siết chặt, và 20% diện tích còn lại tại Việt Nam áp dụng tiêu chuẩn quốc tế GlobalGAP.

Vượt qua vấn đề với Cadimi và vàng O, trong 9 tháng năm 2025, xuất khẩu sầu riêng của Việt Nam đã thu về gần 2,77 tỷ USD. Riêng tháng 9, kim ngạch xuất khẩu vọt lên 972 triệu USD, tăng mạnh 44,6% so với cùng kỳ năm 2024 và là mức cao kỷ lục của một tháng.

Dù vậy, rủi ro không chỉ đến từ rào cản kỹ thuật. Áp lực cạnh tranh trực tiếp từ các quốc gia xuất khẩu sầu riêng truyền thống là Thái Lan và Malaysia ngày càng gia tăng. Thái Lan có lợi thế về thương hiệu lâu đời, sản lượng ổn định và được thị trường Trung Quốc chấp nhận rộng rãi. Trong khi đó, Malaysia Malaysia nổi lên với thương hiệu Musang King cao cấp, tập trung phân khúc khách hàng cao cấp.

Do đó, dù HAGL có lợi thế về quy mô khép kín, doanh nghiệp vẫn sẽ phải đối mặt với bài toán chi phí vận hành kho lạnh và áp lực cạnh tranh về giá bán quốc tế từ các đối thủ truyền thống.