Cách đặt điểm chốt lời và cắt lỗ để không bị cuốn theo cảm xúc

Trong đầu tư chứng khoán , giá cổ phiếu biến động mỗi ngày – đôi khi mỗi giờ. Khi giá tăng, lòng tham trỗi dậy và nhiều người muốn giữ thêm “cho lời nhiều hơn”. Khi giá giảm, nỗi sợ lấn át khiến họ bán tháo trong hoảng loạn. Kết quả là nhiều nhà đầu tư cá nhân mua ở đỉnh, bán ở đáy – và tài khoản dần “bốc hơi” mà không hiểu vì sao.

Một trong những cách hiệu quả nhất để thoát khỏi vòng xoáy cảm xúc đó là đặt điểm chốt lời và cắt lỗ từ trước – một nguyên tắc tưởng đơn giản nhưng lại là “kim chỉ nam” của các nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Vì sao phải xác định điểm chốt lời và cắt lỗ trước khi mua?

Nhiều nhà đầu tư thường chỉ nghĩ đến việc mua cổ phiếu , còn “khi nào bán” thì… để sau tính. Chính sự thiếu kế hoạch này khiến họ dễ bị cảm xúc dẫn dắt. Khi giá tăng, họ không biết nên bán ở đâu, nên cứ tiếp tục kỳ vọng. Khi giá giảm, họ hy vọng “rồi sẽ hồi” và cứ để khoản lỗ ngày càng lớn.

Điểm chốt lời và cắt lỗ giống như hai hàng rào an toàn cho tài khoản: một hàng rào để bảo vệ lợi nhuận đã có, hàng rào kia để ngăn thua lỗ vượt quá giới hạn chịu đựng. Nếu không có chúng, bạn sẽ bị thị trường “dắt mũi” và rơi vào vòng luẩn quẩn của lòng tham và nỗi sợ.

Nguyên tắc cắt lỗ : Thua nhỏ để không thua lớn

Một trong những bài học đầu tiên trên thị trường là: “Thua nhỏ còn hơn thua lớn.” Không một nhà đầu tư nào có thể đúng 100% thời gian, nhưng người thành công là người biết dừng lại đúng lúc khi phán đoán sai.

Thông thường, mức cắt lỗ phổ biến được các nhà đầu tư chuyên nghiệp áp dụng là khoảng 7–10% so với giá mua. Nếu cổ phiếu giảm vượt quá ngưỡng này, họ sẽ bán ra để bảo toàn vốn, bất kể triển vọng ra sao.

Ví dụ, nếu bạn mua một cổ phiếu ở mức 30.000 đồng, hãy đặt điểm cắt lỗ ở 27.000–27.900 đồng. Nếu giá rơi xuống mức này, đừng chần chừ – hãy hành động ngay. Giữ cổ phiếu giảm sâu với hy vọng “sẽ về bờ” là con đường nhanh nhất dẫn tới cháy tài khoản.

Nguyên tắc chốt lời : Biết đủ để không “tham hóa dại”

Nếu cắt lỗ là để hạn chế rủi ro, thì chốt lời là để biến lợi nhuận thành tiền thật. Nhưng thực tế, rất nhiều nhà đầu tư không chịu bán khi cổ phiếu tăng giá, luôn nghĩ rằng “nó còn lên nữa”. Và rồi, khi giá quay đầu giảm, phần lãi dày công có được lại bốc hơi trong chớp mắt.

Một nguyên tắc đơn giản là xác định trước mức lợi nhuận mục tiêu – thường là 20–30% đối với cổ phiếu tăng trưởng. Khi giá chạm ngưỡng này, bạn có thể bán ra toàn bộ hoặc từng phần để hiện thực hóa lợi nhuận.

Ví dụ, mua cổ phiếu ở 25.000 đồng, bạn đặt mục tiêu chốt lời ở 30.000–32.500 đồng. Khi giá đạt vùng này, hãy hành động thay vì “tham” thêm vài phần trăm mà rủi ro quay đầu lại rất lớn.

Kết hợp cắt lỗ và chốt lời để tối ưu lợi nhuận

Hai nguyên tắc này không hoạt động độc lập. Một chiến lược đầu tư hiệu quả luôn có cả điểm chốt lời lẫn điểm cắt lỗ rõ ràng . Nhờ đó, bạn kiểm soát được rủi ro ở cả hai đầu: không để lỗ vượt quá khả năng chịu đựng và không để lãi biến mất vì lòng tham.

Chẳng hạn, bạn có thể đặt “tỷ lệ rủi ro/lợi nhuận” ở mức 1:2 – tức là chấp nhận lỗ tối đa 10% để đạt mục tiêu lãi 20%. Điều này đảm bảo rằng chỉ cần đúng trong 50% giao dịch, bạn vẫn có lời chung cuộc. Đây là nguyên tắc mà hầu hết các nhà đầu tư chuyên nghiệp trên thế giới tuân thủ.

Kỷ luật – yếu tố sống còn trong việc tuân thủ điểm bán

Đặt điểm chốt lời và cắt lỗ chỉ là bước đầu. Điều quan trọng hơn là kỷ luật để tuân thủ chúng. Nhiều nhà đầu tư dù đã đặt sẵn ngưỡng bán nhưng đến lúc giá chạm vẫn chần chừ: “Chắc nó sẽ hồi”, “Đợi thêm một chút nữa”… Và rồi “một chút” đó đủ để biến khoản lãi thành lỗ.

Hãy nhớ: trên thị trường chứng khoán , bảo vệ vốn quan trọng hơn kiếm lợi nhuận. Một khoản lỗ 50% cần tăng tới 100% để quay lại điểm hòa vốn – và điều đó không dễ. Chính vì vậy, việc hành động đúng lúc quan trọng không kém gì việc chọn cổ phiếu đúng.

Cắt lỗ và chốt lời không chỉ là kỹ thuật giao dịch – đó là kỷ luật đầu tư và là ranh giới giữa người thắng cuộc và kẻ thua lỗ. Thị trường sẽ luôn dao động, cảm xúc sẽ luôn chi phối, nhưng nếu có kế hoạch rõ ràng và kiên định với nó, bạn sẽ không còn bị “cuốn theo sóng” và ra quyết định trong hoảng loạn.

Nhà đầu tư thành công không phải là người luôn đúng, mà là người biết sai ở đâu để dừng lại và biết đủ ở đâu để dừng kiếm thêm. Và chính điểm chốt lời – cắt lỗ là công cụ giúp bạn làm được điều đó.