Chính phủ Mỹ mở cửa trở lại, hệ lụy vẫn còn

"Tôi cứ tưởng ở tuổi này mình đã xây dựng được một cuộc sống ổn định cho cả bản thân và gia đình. Nhưng giờ mọi thứ đều bấp bênh" - cô Thea Price, 37 tuổi, thổ lộ với đài CGTN (Trung Quốc).

Với Price và chồng, 43 ngày chính phủ Mỹ đóng cửa vừa qua đúng là "ác mộng". Cùng mất việc trong đợt sa thải hàng loạt mà chính phủ Tổng thống Donald Trump tiến hành, họ sống dựa vào tiền tiết kiệm kể từ tháng 3 năm nay. Đến khi Chương trình Hỗ trợ dinh dưỡng bổ sung (SNAP) - trụ cột của mạng lưới an sinh xã hội Mỹ - bị tạm ngưng lần đầu tiên trong suốt 60 năm tồn tại, Price phải tìm đến một ngân hàng thực phẩm địa phương. "Chúng tôi đã cố gắng cầm cự hết mức có thể, dùng sạch tiền tiết kiệm, chạy vạy người thân, thậm chí quẹt hết hạn mức thẻ tín dụng" - cô kể.

Thea Price là một trong hàng triệu người dân Mỹ mất đi nguồn hỗ trợ thực phẩm. Trong khi đó, ít nhất 670.000 nhân viên liên bang bị cho nghỉ việc tạm thời và khoảng 730.000 người phải làm việc không lương. Hàng ngàn chuyến bay bị ảnh hưởng mỗi ngày trên khắp nước Mỹ trong những ngày gần đây giữa lúc hệ thống kiểm soát không lưu quốc gia chịu sức ép nặng nề vì thiếu nhân sự.

Tình hình khó khăn này sẽ phần nào lui bớt sau khi Tổng thống Donald Trump ký dự luật cấp ngân sách cho chính phủ vào tối 12-11, chấm dứt đợt đóng cửa chính phủ dài kỷ lục trong lịch sử nước Mỹ. Ông Donald Trump hành động chỉ vài giờ sau khi Hạ viện thông qua dự luật với kết quả bỏ phiếu gần như theo ranh giới đảng phái: 222 phiếu thuận và 209 phiếu chống. Thượng viện đã thông qua dự luật này vào ngày 10-11 nhờ vào việc 8 nghị sĩ Dân chủ thay đổi ý kiến.

Theo AP, thỏa hiệp mới nhất kể trên cấp vốn cho 3 dự luật chi tiêu thường niên và gia hạn ngân sách cho phần còn lại của chính phủ đến ngày 30-1 năm sau. Luật mới cũng đảo ngược các quyết định sa thải nhân viên liên bang kể từ khi chính phủ đóng cửa. Dự luật dành cho Bộ Nông nghiệp có nghĩa là các chương trình hỗ trợ lương thực chủ chốt sẽ không bị gián đoạn trong suốt phần còn lại của năm ngân sách.

Tuy nhiên, điểm gây tranh cãi lớn nhất là số phận của khoản tín dụng thuế bổ sung sẽ hết hạn vào cuối năm nay - vốn giúp giảm chi phí BHYT thông qua các sàn giao dịch thuộc Đạo luật Chăm sóc sức khỏe phải chăng (Obamacare). Không có khoản tín dụng thuế này, mức phí bảo hiểm trung bình sẽ tăng gấp đôi đối với hàng triệu người Mỹ. Theo dự báo của Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO), hơn 2 triệu người Mỹ sẽ mất hoàn toàn BHYT vào năm tới.

Theo AP, gần 24 triệu người Mỹ hưởng lợi từ các khoản trợ cấp của Obamacare. Đảng Dân chủ trước đó không chịu thông qua dự luật ngân sách ngắn hạn nếu không bao gồm gia hạn các khoản tín dụng thuế nói trên. Đảng Cộng hòa hứa sẽ tổ chức bỏ phiếu về vấn đề này trước giữa tháng 12 tới nhưng không có gì bảo đảm sẽ thành công.

Với mâu thuẫn đảng phái ngày một sâu sắc, theo tờ Le Monde, chính phủ Mỹ hoàn toàn có nguy cơ đóng cửa thêm lần nữa lúc đến hạn 30-1-2026, nhất là khi giới phân tích cho rằng cả hai đảng đều đang lợi dụng khủng hoảng để ghi điểm chính trị. Theo báo The Washington Post, chính quyền ông Donald Trump tận dụng đợt đóng cửa để cắt giảm lực lượng lao động liên bang, qua đó thu nhỏ bộ máy nhà nước song song với mở rộng quyền lực hành pháp.

Ở phía ngược lại, kênh NBC News lập luận lập trường cứng rắn vừa qua của Đảng Dân chủ nhằm củng cố đoàn kết nội bộ và "giữ nhiệt" các vấn đề y tế và phúc lợi cho chiến dịch tranh cử giữa nhiệm kỳ năm 2026. The Washington Post bình luận: "Đảng Dân chủ đã thua trong trận chiến đóng cửa chính phủ, song Đảng Cộng hòa sẽ phải gánh chịu hệ lụy dài hạn nếu họ tiếp tục phản đối gia hạn các khoản trợ cấp Obamacare".