Chuyển toàn bộ chuyến bay quốc tế về Long Thành: Áp lực rất lớn cho cao tốc Long Thành - Dầu Giây

Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) và tư vấn mới đây đã đưa ra phương án sớm chuyển toàn bộ các chuyến bay quốc tế thường lệ từ sân bay Tân Sơn Nhất sang khai thác tại sân bay Long Thành trong khi hạ tầng kết nối thiếu đồng bộ. 

Nhiều lo ngại khi chuyển chuyến bay quốc tế về Long Thành

Bởi việc kết nối hạ tầng giao thông với sân bay Long Thành là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả khai thác và tầm vóc của công trình hàng không trọng điểm quốc gia này. Khi giai đoạn 1 của sân bay Long Thành dự kiến hoàn thành và đi vào khai thác, một lượng lớn chuyến bay quốc tế và nội địa sẽ được chuyển từ Tân Sơn Nhất sang đây, tạo áp lực di chuyển khổng lồ cho hành khách, hàng hóa và dịch vụ hậu cần.

Sự chậm trễ và thiếu đồng bộ trong hệ thống hạ tầng kết nối sẽ khiến hiệu quả đầu tư sẽ bị giảm sút, đồng thời trải nghiệm của hành khách sẽ bị ảnh hưởng ngay từ những ngày đầu vận hành.

Bài toán kết nối không chỉ đơn thuần là mở rộng vài tuyến đường. Khoảng cách hơn 40 km từ trung tâm TP HCM tới Long Thành vốn đã là một thách thức. Thực trạng các tuyến đường hiện hữu lại đang ở mức báo động. Cao tốc TP HCM - Long Thành - Dầu Giây nhiều năm qua thường xuyên kẹt xe nghiêm trọng, dù chưa chịu thêm lưu lượng từ sân bay mới. Quốc lộ 51 đã xuống cấp và ùn tắc kéo dài. Các dự án quan trọng như tuyến cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, Vành đai 4… đều chậm, chưa thể đảm đương vai trò chia lửa khi sân bay chính thức hoạt động.

Điều đó đồng nghĩa với việc hành khách sẽ phải phụ thuộc gần như hoàn toàn vào ô tô cá nhân và taxi, khiến ùn tắc trở thành kịch bản mặc định vào giờ cao điểm bay. Hệ quả của sự chậm trễ này không chỉ ảnh hưởng đến hành khách. 

Các doanh nghiệp logistics, xuất nhập khẩu, du lịch và dịch vụ phụ trợ cũng phải gánh thêm chi phí và rủi ro về thời gian. Một chuyến hàng quốc tế chậm vài giờ vì kẹt xe không chỉ gây thiệt hại tài chính trực tiếp mà còn ảnh hưởng đến uy tín của cả chuỗi cung ứng.

Mất lợi thế cạnh tranh

Trong ngành hàng không, thời gian không chỉ là tiền bạc mà còn là niềm tin. Một sân bay mới nhưng di chuyển mất 2-3 giờ từ trung tâm TP HCM sẽ đánh mất lợi thế cạnh tranh so với Bangkok (Thái Lan), Kuala Lumpur (Malaysia) hay Singapore. 

Ở các nước này, hành khách có thể vào trung tâm thành phố và ngược lại trong vòng 30-45 phút bằng tàu điện. Quan trọng nhất và ý nghĩa nhất chính là sự tin cậy về thời gian. 

Tác động còn lan xa hơn đến chiến lược phát triển kinh tế vùng. Sân bay Long Thành không chỉ phục vụ cho TP HCM mà còn là cửa ngõ của toàn bộ vùng Đông Nam Bộ, Tây Nguyên, Đồng bằng sông Cửu Long và cả nhiều tỉnh duyên hải Nam Trung bộ. Nếu hạ tầng liên vùng không được nâng cấp, cơ hội phát triển kinh tế của cả một khu vực sẽ bị kìm hãm.

Đáng lo ngại hơn, tình trạng này phản ánh một điểm yếu cố hữu trong quy hoạch hạ tầng quốc gia. Các dự án trọng điểm thường được triển khai theo kiểu công trình chính đi trước, kết nối đi sau. 

Cách làm này có thể tiết kiệm thời gian khởi công nhưng lại tạo ra khoảng trống chiến lược khiến công trình mới mất nhiều năm mới phát huy hết công suất. Trong khi đó, kinh nghiệm quốc tế cho thấy các sân bay thành công đều được xây dựng đồng bộ với mạng lưới đường bộ và đường sắt, bảo đảm khả năng tiếp cận ngay từ ngày đầu vận hành.

Nếu không có sự thay đổi mạnh mẽ trong tư duy triển khai, sân bay Long Thành có thể trở thành một siêu dự án bị kìm chân, nhà ga hiện đại nhưng đường nối vẫn lạc hậu. Điều cần lúc này không chỉ là tăng tốc thi công các tuyến đường đã phê duyệt mà còn phải bổ sung những dự án kết nối chiến lược như tuyến đường sắt đô thị đến sân bay, các trục cao tốc mới chia tải lưu lượng và một hệ thống giao thông liên vùng đủ sức đáp ứng nhu cầu trong vài thập kỷ tới. Chỉ khi đó, Long Thành mới thực sự trở thành điểm đến thuận tiện, hiệu quả và đủ sức cạnh tranh trên bản đồ hàng không quốc tế.