Diễn biến mới nhất về dự án điện hạt nhân đầu tiên tại Việt Nam

Sáng ngày 8/9, ông Trịnh Minh Hoàng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh đã chủ trì cuộc họp với các sở, ban, ngành, địa phương để nghe báo cáo về việc áp dụng đơn giá cây trồng liên quan đến công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng Dự án Nhà máy điện hạt nhân.

Tháo gỡ vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ dự án

Tại cuộc họp với các sở, ban, ngành và địa phương, lãnh đạo Sở Nông nghiệp và Môi trường báo cáo về những khó khăn trong việc áp dụng đơn giá bồi thường đối với cây trồng. Một số loại cây của người dân chưa có trong bảng giá đất cũ của tỉnh Ninh Thuận, gây vướng mắc trong quá trình giải phóng mặt bằng.

Các địa phương đã kiến nghị UBND tỉnh cho phép áp dụng đơn giá theo Quyết định số 32/2024/QĐ-UBND của tỉnh Khánh Hòa, bổ sung cho những loại cây còn thiếu. Riêng với giống nho NH01-126 (nho kẹo), kiến nghị được đưa ra là áp dụng đơn giá tương tự giống nho NH01-48 (nho xanh).

Phát biểu tại cuộc họp, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trịnh Minh Hoàng nhấn mạnh rằng mọi phương án bồi thường phải đảm bảo chặt chẽ, thống nhất và đúng quy định. Ông yêu cầu các sở, ngành rà soát kỹ lưỡng, phối hợp chặt chẽ với cơ quan chuyên môn, đồng thời thường xuyên làm việc trực tiếp với địa phương. Mục tiêu là xử lý kịp thời những khó khăn phát sinh, đồng thời tuyên truyền để người dân hiểu, đồng thuận và bàn giao mặt bằng.

Buổi chiều cùng ngày, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trịnh Minh Hoàng tiếp tục chủ trì cuộc họp bàn về việc điều chỉnh địa điểm khu tái định cư của Dự án Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 2.

Theo phương án ban đầu, khu tái định cư được quy hoạch tại thôn Thái An, xã Vĩnh Hải với diện tích hơn 54 ha. Tuy nhiên, quá trình khảo sát cho thấy một phần diện tích nằm trong vùng bảo vệ khẩn cấp của nhà máy, không đảm bảo an toàn để bố trí dân cư lâu dài.

Từ đó, các cơ quan chuyên môn đề xuất chuyển khu tái định cư về thôn Nhơn Hải và thôn Thanh Hải (xã Vĩnh Hải). Vị trí mới có quỹ đất rộng, đáp ứng nhu cầu đất ở, đất sản xuất và cả không gian cho dịch vụ thương mại – yếu tố quan trọng để người dân có điều kiện chuyển đổi nghề nghiệp. Đặc biệt, địa điểm này nằm ngoài vùng bảo vệ khẩn cấp, cách hàng rào nhà máy từ 3 đến 5 km, đúng khuyến cáo của Bộ Khoa học và Công nghệ.

Kết luận cuộc họp, ông Trịnh Minh Hoàng nhấn mạnh đây là nhiệm vụ cấp bách, bởi tiến độ giải phóng mặt bằng phải hoàn thành trước cuối năm 2025 theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Ông yêu cầu khu tái định cư mới phải được quy hoạch đồng bộ, không chỉ đảm bảo hạ tầng và môi trường sống mà còn tạo điều kiện sinh kế, văn hóa, để người dân ổn định lâu dài và có cuộc sống tốt hơn sau khi di dời.

Đồng thời, UBND tỉnh giao Sở Khoa học và Công nghệ phối hợp mời chuyên gia từ Bộ trực tiếp giải thích cho người dân lý do thay đổi địa điểm, đặc biệt là những yếu tố liên quan đến an toàn hạt nhân. Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng cũng phải công khai, minh bạch các thông tin về quy hoạch, hạ tầng và định hướng phát triển của khu tái định cư mới, giúp người dân yên tâm khi chuyển đến nơi ở mới.

Những động thái này cho thấy quyết tâm của tỉnh Khánh Hòa trong việc tháo gỡ khó khăn, củng cố niềm tin của người dân và tạo sự đồng thuận xã hội, để dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam có thể triển khai an toàn, bền vững và đúng tiến độ.

Bước đi chiến lược cho an ninh năng lượng Việt Nam

Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận được Quốc hội phê duyệt lần đầu vào năm 2009, với quy mô 2 nhà máy, tổng công suất 4.000 MW, xây dựng trên diện tích 1.642 ha. Khi đó, đây được coi là dự án năng lượng trọng điểm, cũng là dự án điện hạt nhân đầu tiên của Việt Nam, mở ra cơ hội đưa khoa học – công nghệ hạt nhân của Việt Nam phát triển lên một tầm cao mới.

Tuy nhiên, sau nhiều năm chuẩn bị, đến năm 2016, Quốc hội đã thông qua nghị quyết tạm dừng triển khai do nhiều yếu tố khách quan, trong đó có sức ép về vốn đầu tư, bối cảnh kinh tế vĩ mô và cả những lo ngại về an toàn sau sự cố hạt nhân Fukushima.

Sau gần một thập kỷ tạm dừng, ngày 25/11/2024, tại Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII, một quyết định mang tính lịch sử đã được đưa ra đó là thống nhất tái khởi động Dự án điện hạt nhân Ninh Thuận và tiếp tục nghiên cứu chương trình điện hạt nhân của Việt Nam trong dài hạn.

Chỉ ít ngày sau, chiều 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết kỳ họp thứ 8, khóa XV, chính thức đồng ý tiếp tục chủ trương đầu tư dự án. Trước đó, Luật Điện lực (sửa đổi) cũng được ban hành, trong đó bổ sung nhiều chính sách phát triển điện hạt nhân, tạo hành lang pháp lý quan trọng để hiện thực hóa định hướng này. Đồng thời, Chính phủ đã đưa đề nghị xây dựng Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi) vào chương trình làm việc, nhằm đồng bộ hóa hệ thống pháp luật liên quan đến lĩnh vực hạt nhân.

Không chỉ dừng lại ở nghị quyết, sự quyết tâm còn được thể hiện bằng những động thái cụ thể. Ngày 5/12/2024, Tổng Bí thư Tô Lâm trực tiếp khảo sát địa điểm Nhà máy điện hạt nhân Ninh Thuận 1 . Ông nhấn mạnh yêu cầu chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết để khởi động lại dự án, đồng thời chỉ rõ việc phát triển điện hạt nhân phải được triển khai nhanh, đồng bộ và không để mất thêm nhiều năm vào các khâu định hướng, khảo sát hay lựa chọn công nghệ.

Trước đó một ngày, tại phiên họp chuyên đề pháp luật, Chính phủ cũng đã xem xét đề nghị xây dựng Luật Năng lượng nguyên tử (sửa đổi), cho thấy sự đồng bộ trong chỉ đạo từ Trung ương đến Chính phủ.

Trong bối cảnh nhu cầu điện năng của Việt Nam ngày một tăng cao, quyết định tái khởi động dự án điện hạt nhân càng trở nên cấp thiết. Theo Quy hoạch điện VIII, đến năm 2030, Việt Nam cần khoảng 150.000 MW công suất nguồn điện, và con số này sẽ tăng lên 490.000 – 573.000 MW vào năm 2050. Với tốc độ tăng trưởng điện năng trung bình khoảng 10% mỗi năm, nền kinh tế đòi hỏi một nguồn cung năng lượng ổn định, đáng tin cậy.

Các nguồn năng lượng tái tạo như điện mặt trời, điện gió tuy được kỳ vọng lớn, nhưng do đặc thù phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên nên tỷ lệ đóng góp còn hạn chế. Trong khi đó, nhiệt điện than lại phải đối diện với thách thức cắt giảm phát thải theo cam kết Net Zero vào năm 2050. Điện hạt nhân, với ưu thế cung cấp sản lượng ổn định, giá cả hợp lý và phát thải thấp, đang nổi lên như một lựa chọn chiến lược, vừa bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, vừa phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững.

Những bước đi mới này cho thấy Việt Nam đang từng bước vượt qua những dè dặt trước đây, xác định rõ điện hạt nhân là trụ cột quan trọng để bảo đảm an ninh năng lượng, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang nền kinh tế xanh, bền vững.