Điện Máy Xanh trước IPO: Đứng ở đâu trên thị trường điện máy?

Sau hơn một thập kỷ giữ vai trò trụ cột lợi nhuận của Công ty Cổ phần Đầu tư Thế Giới Di Động (HoSE: MWG), chuỗi Điện Máy Xanh đang bước vào một ngã rẽ mới khi ban lãnh đạo công bố kế hoạch chào bán cổ phần lần đầu ra công chúng (IPO) và niêm yết dự kiến trong năm 2026.

Từ kẻ đến sau đến vai trò tái định hình thị trường điện máy

Điện Máy Xanh chính thức vận hành vào năm 2010, trong bối cảnh thị trường điện máy trong nước đã được định hình bởi các chuỗi bán lẻ có thâm niên như Nguyễn Kim, Trần Anh hay MediaMart,... Khi đó, việc một mô hình mới có thể chen chân, thậm chí tạo khác biệt, vẫn là dấu hỏi lớn.

Ở giai đoạn đầu, MWG từng bước mở rộng hoạt động từ bán lẻ điện thoại sang lĩnh vực điện máy thông qua Dienmay.com - nền tảng đặt viên gạch đầu tiên cho Điện Máy Xanh. Mô hình kinh doanh khi đó chưa có nhiều khác biệt so với các chuỗi điện máy hiện hữu, với danh mục hàng hóa tập trung chủ yếu vào hai nhóm: sản phẩm viễn thông - công nghệ thông tin chiếm khoảng một phần tư doanh thu và nhóm hàng điện máy giữ vai trò chủ đạo. Dù chiến lược sản phẩm được điều chỉnh linh hoạt theo từng giai đoạn, ban lãnh đạo MWG vẫn xác định bán lẻ là trục hoạt động xuyên suốt, làm nền tảng cho các bước mở rộng sau này.

Từ năm 2012 - 2013, bối cảnh thị trường bắt đầu xuất hiện những chuyển động quan trọng. Khi nhu cầu điện máy dần hạ nhiệt, mảng thiết bị di động lại tăng trưởng nhanh, tạo lợi thế rõ rệt cho MWG. Năm 2013, doanh thu của Nguyễn Kim đạt khoảng 8.400 tỷ đồng, trong khi mảng điện máy của MWG đã vượt mốc 9.500 tỷ đồng. Từ đây, khoảng cách giữa MWG và các chuỗi điện máy truyền thống bắt đầu được nới rộng.

Giai đoạn 2014–2016 đánh dấu bước tăng tốc của Điện Máy Xanh. Doanh thu của chuỗi liên tục tăng trưởng mạnh, đạt xấp xỉ 14.000 tỷ đồng vào năm 2016. Trong bối cảnh thị trường điện máy bước vào giai đoạn khó khăn hơn và nhiều doanh nghiệp lớn thu hẹp hoạt động hoặc rút lui, Điện Máy Xanh từng bước hình thành lợi thế cạnh tranh riêng. Thay vì theo đuổi mô hình đại siêu thị điện máy diện tích lớn, chuỗi này lựa chọn định dạng cửa hàng quy mô vừa, khoảng 600 - 1.000 m², tập trung mở rộng tại khu vực vùng ven và các tỉnh - những thị trường còn dư địa tăng trưởng nhưng trước đó chưa được khai thác hiệu quả.

Song song với điều chỉnh mô hình cửa hàng, Điện Máy Xanh bước vào pha mở rộng hệ thống nhanh. Giữa năm 2015, chuỗi mới vận hành khoảng 30 cửa hàng, nhưng chỉ sau một năm đã trở thành hệ thống bán lẻ điện máy đầu tiên hiện diện tại toàn bộ các tỉnh, thành trên cả nước.

Năm 2016 cũng là thời điểm chuỗi đẩy mạnh nhận diện thương hiệu. Các chiến dịch quảng cáo truyền hình với thông điệp được lặp lại nhất quán đã giúp Điện Máy Xanh nhanh chóng trở thành cái tên quen thuộc với người tiêu dùng. Cùng với đó, mô hình Điện Máy Xanh mini được nhân rộng tại nhiều địa phương, góp phần cải thiện hiệu quả khai thác mặt bằng, tăng doanh thu trên mỗi mét vuông và hỗ trợ quá trình mở rộng quy mô hệ thống.

Nhờ những yếu tố này, doanh thu của Điện Máy Xanh tăng gấp đôi lên khoảng 30.000 tỷ đồng trong năm 2017, qua đó khẳng định vai trò dẫn dắt trên thị trường. Bức tranh thị phần cũng thay đổi rõ rệt trong giai đoạn này. Theo Báo cáo thường niên năm 2015 của MWG, thị trường điện máy chính hãng khi đó vẫn do Nguyễn Kim dẫn đầu với khoảng 12% thị phần; Điện Máy Xanh đứng thứ hai với gần 8%. Tuy nhiên, đến năm 2017, Điện Máy Xanh đã vươn lên nắm khoảng 30% thị phần, tương đương tổng thị phần cộng gộp của Nguyễn Kim và các chuỗi còn lại.

Cùng với việc MWG hoàn tất thương vụ thâu tóm Trần Anh, cục diện thị trường bán lẻ điện máy trong nước gần như được định hình, với ưu thế nghiêng về doanh nghiệp gia nhập thị trường muộn hơn. Về quy mô hệ thống, đến nay Nguyễn Kim vận hành khoảng 55 trung tâm trên toàn quốc, Điện máy Chợ Lớn sở hữu khoảng 60 cửa hàng, trong khi mạng lưới của Điện Máy Xanh đã mở rộng lên gần 700 trung tâm điện máy.

Bước vào pha chững nhịp

Sau giai đoạn mở rộng mạnh mẽ, Điện Máy Xanh bước vào thời kỳ đạt quy mô lớn nhất kể từ khi thành lập. Đến năm 2019, mạng lưới của chuỗi vượt mốc 1.000 điểm bán. Quy mô tiếp tục được đẩy mạnh trong các năm sau đó, đưa doanh thu năm 2022 lên gần 68.900 tỷ đồng với hơn 2.280 cửa hàng trên toàn quốc. Ở giai đoạn này, Điện Máy Xanh vẫn là nguồn đóng góp chủ lực, chiếm khoảng một nửa tổng doanh thu của MWG.

Tuy nhiên, giai đoạn hậu Covid-19 đã làm thay đổi đáng kể môi trường kinh doanh. Nhu cầu tiêu dùng suy giảm, chi phí vốn gia tăng cùng lượng hàng tồn kho lớn buộc các chuỗi bán lẻ điện máy phải điều chỉnh chiến lược theo hướng cạnh tranh giá quyết liệt hơn. Trong bối cảnh đó, từ năm 2023, Điện Máy Xanh lựa chọn ưu tiên giữ thị phần thông qua chính sách giá thấp.

Song song với điều chỉnh chiến lược bán hàng, quy mô hệ thống cũng được rà soát lại. Từ mức đỉnh 2.284 cửa hàng vào cuối năm 2022, số điểm bán của Điện Máy Xanh giảm xuống còn 2.017 cửa hàng tính đến tháng 10/2025, phản ánh xu hướng tái cấu trúc mạng lưới nhằm nâng cao hiệu quả vận hành trong bối cảnh kênh mua sắm trực tuyến ngày càng mở rộng.

Áp lực cạnh tranh đã tác động trực tiếp đến kết quả kinh doanh khi doanh thu năm 2023 giảm xuống khoảng 55.200 tỷ đồng. Dù vậy, sang năm 2024, doanh thu của chuỗi phục hồi lên mức xấp xỉ 59.500 tỷ đồng và được duy trì trong 10 tháng đầu năm 2025.

Đáng chú ý, trong cơ cấu doanh thu hợp nhất của MWG, Điện Máy Xanh không còn giữ vị thế áp đảo như giai đoạn trước, khi tỷ trọng đóng góp hiện thu hẹp về khoảng 44%. Sự dịch chuyển này cho thấy bức tranh tăng trưởng của Tập đoàn đang mở rộng theo chiều ngang, với sự vươn lên rõ nét của Bách Hóa Xanh và Erablue.

Kỳ vọng gì ở giai đoạn tiếp theo?

Sau hơn một thập kỷ tăng trưởng mạnh mẽ, Điện Máy Xanh hiện giữ vai trò trụ cột trong cơ cấu kinh doanh của MWG, với thị phần điện máy ước khoảng 50% theo chia sẻ của ban lãnh đạo trong năm 2024. Tuy nhiên, khi thị trường điện máy trong nước đã bước qua giai đoạn bùng nổ, nhu cầu tiêu dùng biến động và biên lợi nhuận chịu áp lực ngày càng lớn, bài toán đặt ra không còn là mở thêm cửa hàng, mà là tìm kiếm động lực tăng trưởng mới bền vững hơn.

Theo MWG, việc đưa Điện Máy Xanh lên sàn không đơn thuần nhằm huy động vốn, mà là một bước đi chiến lược để mở ra giai đoạn tăng trưởng tiếp theo, với mục tiêu duy trì mức tăng lợi nhuận hai chữ số trong trung và dài hạn. Trọng tâm của giai đoạn mới là nâng chất tăng trưởng thông qua mở rộng danh mục sản phẩm, phát triển các dịch vụ giá trị gia tăng, khai thác nền tảng bán lẻ đa dịch vụ và từng bước gia tăng hiện diện tại thị trường Indonesia.

Kế hoạch IPO được triển khai song song với quá trình tái cấu trúc các công ty con theo hướng chuyên môn hóa sâu hơn. Với ban lãnh đạo MWG, đây không phải là một thương vụ tài chính đơn lẻ, mà là bước tái định hình hệ sinh thái bán lẻ của Tập đoàn, nhằm tạo nền tảng cho một chu kỳ tăng trưởng mới khi dư địa mở rộng theo chiều rộng đã thu hẹp.

Trước đó, MWG cũng đã công bố lộ trình tách riêng mảng bán lẻ điện thoại - điện máy gồm Thế Giới Di Động và Điện Máy Xanh (gọi chung là MW), hướng tới IPO vào khoảng năm 2030 để hình thành một pháp nhân niêm yết độc lập. Định hướng này cho thấy MWG đang chuyển dần từ mô hình tích hợp sang chuyên biệt hóa, cho phép mỗi chuỗi tập trung sâu hơn vào đặc thù ngành hàng và chiến lược phát triển riêng.

Theo ông Nguyễn Đức Tài, Chủ tịch HĐQT MWG, IPO không chỉ là thước đo giá trị doanh nghiệp, mà còn là công cụ tạo động lực cho đội ngũ lãnh đạo, giúp từng chuỗi nâng cao tính tự chủ trong vận hành. Dù cùng chia sẻ nền tảng quản trị, hệ thống tuyển dụng, đào tạo và hạ tầng hỗ trợ, các chuỗi bán lẻ trong hệ sinh thái MWG có bản chất sản phẩm và động lực tăng trưởng khác nhau, đòi hỏi cách tiếp cận phù hợp hơn so với giai đoạn trước.

Với Điện Máy Xanh, trọng tâm của giai đoạn hậu IPO được xác định không còn nằm ở mở rộng nhanh về quy mô, mà chuyển sang ưu tiên hiệu quả vận hành và chất lượng tăng trưởng. Theo định hướng đến năm 2030, MWG đặt mục tiêu nâng quy mô lợi nhuận của chuỗi này lên gấp đôi so với năm 2025, với tốc độ tăng trưởng bình quân trên 15% mỗi năm, thông qua phát triển theo chiều sâu và mở rộng hiện diện tại thị trường khu vực, đặc biệt là Indonesia.

Ở góc độ vận hành, việc trở thành công ty đại chúng cũng được kỳ vọng sẽ thúc đẩy quá trình chuẩn hóa quản trị theo các tiêu chuẩn cao hơn, tạo nền tảng cho Điện Máy Xanh bước sang một giai đoạn phát triển mới, nơi tăng trưởng không còn dựa chủ yếu vào số lượng cửa hàng, mà đến từ hiệu quả, dịch vụ và mô hình kinh doanh.