Doanh nghiệp loay hoay bài toán vốn

Chỉ 9,3% doanh nghiệp tiếp cận được vốn vay

Báo cáo “Tín dụng cho SME : Cơ hội và rủi ro” vừa phát hành của FiinGroup (đơn vị chuyên cung cấp các giải pháp tài chính – PV) đã phác hoạ sơ bộ sức khỏe tài chính, mức độ rủi ro và khả năng tiếp cận vốn của khu vực SME s tại Việt Nam.

Số liệu chỉ rõ, có 9,3% SME s có vay vốn ngân hàng , thấp hơn nhiều so với tỷ lệ 56,1% ở DN lớn. Thực tế này cho thấy, rào cản tín dụng vẫn là điểm nghẽn đối với khả năng mở rộng sản xuất, đầu tư và nâng cao sức cạnh tranh của SME s.

Báo cáo của Fiin Gruop cũng cho biết, ở khía cạnh rủi ro, SME s có xu hướng gia tăng đáng kể trong các năm từ 2022-2024, với đỉnh điểm là gần 60% DN có mức rủi ro cao đến rất cao.

Vấn đề DN SME s gặp khó trong tiếp cận vốn cũng đã được cộng đồng DN không ít lần phản ánh. Ông Nguyễn Đức Xuân - Chủ tịch HĐQT công ty CP đầu tư thương mại Hà Thành cho biết: Công ty từng trúng các gói thầu cung cấp thiết bị y tế và mong muốn tiếp cận vốn vay ngân hàng . Tuy nhiên, việc vay vốn không thuận lợi do công ty không có tài sản đảm bảo.

Khi làm việc, phía ngân hàng đưa ra phương án: DN chứng minh việc trúng thầu nhưng chủ đầu tư không thể đứng ra bảo lãnh để DN trúng thầu vay vốn . Cuối cùng, DN “dựa” vào một DN lớn có năng lực về kinh tế, có nghĩa là bản thân DN mất cơ hội phát triển.

Ông Nguyễn Đức Linh - Giám đốc Công ty TNHH Khánh Linh (chuyên kinh doanh rau quả sấy khô tại TPHCM) cho hay, mới đây DN đã được vay ngắn hạn 500 triệu đồng vốn lưu động (lãi suất ưu đãi khoảng 6%) và 500 triệu đồng vốn trung và dài hạn để mua sắm máy móc (lãi suất 9%).

“Một thời gian dài gõ cửa nhiều ngân hàng nhưng công ty vẫn không được vay do tài sản đảm bảo nằm trong vùng quy hoạch treo. Rất may, nhờ sự chỉ đạo kịp thời của các cấp, cùng với sự linh động của ngân hàng với việc cho vay không tài sản đảm bảo với các phương án sản xuất kinh doanh khả thi nên chúng tôi mới có vốn để tiếp tục phát triển” - ông Linh chia sẻ.

Giải pháp gỡ khó

Theo số liệu từ Ngân hàng Nhà nước, tín dụng tiếp tục tăng trưởng rõ nét. Đến ngày 29/7, tín dụng toàn hệ thống tăng 9,8% so với cuối năm 2024, tăng 19,75% so với cùng kỳ, đều là mức tăng trưởng tích cực so với các năm gần đây. Tín dụng tiếp tục tập trung vào lĩnh vực sản xuất - kinh doanh và hỗ trợ các nhóm ngành - lĩnh vực là động lực tăng trưởng kinh tế.

Tuy nhiên, nghịch lý là nhiều DN, đặc biệt là các DN vừa và nhỏ vẫn liên tục than về việc tiếp cận vốn ngân hàng .

Theo các chuyên gia, dù tín dụng có tăng nhưng dòng tín dụng không được phân bổ đồng đều giữa các ngành và các loại hình DN. Thực tế cho thấy, phần lớn vốn tín dụng thường chảy vào các DN lớn, các tập đoàn có uy tín hoặc các dự án bất động sản, trong khi các DN nhỏ và vừa - vốn chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế lại ít tiếp cận được. Các ngân hàng thường ưu tiên cho vay những khách hàng có tài sản thế chấp giá trị cao và hồ sơ tín dụng tốt, khiến các DN nhỏ thiếu tài sản đảm bảo rơi vào thế bất lợi.

Theo Chủ tịch Hiệp hội DN nhỏ và vừa Việt Nam Nguyễn Văn Thân, trong bối cảnh hiện nay, các ngân hàng thương mại có xu hướng ưu tiên cho vay các DN lớn. Điều này không khó hiểu, bởi các ngân hàng cũng chịu áp lực nặng nề về doanh thu và lợi nhuận. “Ngân hàng thương mại, xét cho cùng cũng là DN và để đảm bảo hiệu quả kinh doanh, họ buộc phải lựa chọn khách hàng có hồ sơ minh bạch, tài sản đảm bảo đầy đủ. Đây là cách các ngân hàng cân bằng giữa tăng trưởng lợi nhuận và kiểm soát rủi ro. Việc giữ vững tính chủ động trong kinh doanh trên nền tảng hiệu quả và an toàn là yếu tố sống còn, đặc biệt sau những biến động từ thị trường trong thời gian qua” - ông Thân nói.

Chuyên gia kinh tế - TS Lê Xuân Nghĩa cho rằng, hiện nay thị trường chứng khoán Việt Nam hiện đang nghèo nàn cả về hàng hóa lẫn chất lượng, dẫn đến việc các DN phụ thuộc chủ yếu vào dòng vốn tín dụng. TS Nghĩa cho biết, tại Mỹ, thay vì có Bộ Công nghiệp hay Bộ DN lớn, họ đã thành lập hẳn một Bộ DN nhỏ để thúc đẩy sự phát triển của khối DN này – lực lượng nắm giữ vai trò quan trọng trong nền kinh tế. Từ đó, ông Nghĩa cho rằng, Việt Nam cần cân nhắc xây dựng một cơ chế hỗ trợ mạnh mẽ và chuyên biệt hơn cho các DN SME .

Trong khi đó, TS Nguyễn Quốc Hùng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho rằng, hoạt động sản xuất kinh doanh của DN chịu ảnh hưởng lớn bởi khó khăn chung của nền kinh tế, dẫn đến nguồn lực bị cạn kiệt, nên không đủ điều kiện để vay vốn ngân hàng .

Hơn nữa, nhiều DN có tài sản thế chấp gặp vướng mắc pháp lý, chưa có giấy chứng nhận, quy hoạch treo, tranh chấp… dẫn đến không đáp ứng được điều kiện vay vốn . Đồng thời, nhiều DN chưa đáp ứng được điều kiện về tình hình tài chính minh bạch nên ngân hàng khó xem xét cấp tín dụng.

Do vậy, ông Hùng cho rằng, cần thực hiện quyết liệt tái cơ cấu cả về chiến lược, tổ chức, hoạt động, tài chính và quản trị DN nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, tăng trưởng về tài sản, minh bạch tài chính và thông tin hoạt động làm cơ sở để các tổ chức tín dụng thẩm định cho vay .