Hộ kinh doanh và ngành thuế cùng 'chạy đua'

60 NGÀY CAO ĐIỂM

Cục Thuế vừa ban hành Quyết định số 3352 về việc chỉ đạo các đơn vị trong toàn ngành thuế tập trung triển khai Kế hoạch "60 ngày cao điểm chuyển đổi mô hình từ thuế khoán sang kê khai đối với hộ kinh doanh (HKD)". Các đơn vị nghiệp vụ ngành thuế tập trung cao độ cho phát triển và hoàn thiện hạ tầng kỹ thuật, hệ thống dữ liệu và công cụ quản lý điện tử, kết nối đồng bộ giữa cơ quan thuế và người nộp thuế, đảm bảo người nộp thuế có thể thực hiện thủ tục đăng ký, kê khai, nộp thuế "1 chạm".

Trong chỉ đạo, Cục Thuế nhấn mạnh các đơn vị thuế cơ sở tập trung triển khai tại các địa bàn có nhiều hộ khoán như các khu chợ truyền thống, các tuyến phố thương mại, địa bàn có nhiều HKD lưu trú… từ nay cho đến 30.12. Hỗ trợ trực tiếp, trực tuyến và tại các điểm hỗ trợ lưu động ở các chợ truyền thống, tuyến phố thương mại… đảm bảo xử lý 100% vướng mắc của HKD.

ẢNH: LAM NGHI

"Trong chiến dịch 60 ngày, phải đảm bảo HKD áp dụng phương pháp tự khai, tự nộp thuế từ ngày 1.1.2026 và đảm bảo 100% HKD được tiếp cận thông tin và nhận được sự hỗ trợ từ cơ quan thuế về nội dung chuyển đổi từ phương thức thuế khoán sang phương thức kê khai, và chuyển đổi từ HKD thành doanh nghiệp", Cục Thuế nhấn mạnh.

Thông tin từ Cục Thuế, đến nay, có đến 31 tổ chức cung cấp dịch vụ hóa đơn điện tử có các chương trình hỗ trợ cho hộ, cá nhân kinh doanh triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền với nhiều hình thức ưu đãi, khuyến mại, hay miễn phí cho hộ, cá nhân kinh doanh. Song song đó, ngành thuế cũng triển khai 5.000 điểm tư vấn trực tiếp và tổ chức các buổi tập huấn, hướng dẫn kê khai điện tử. Theo kế hoạch, sau giai đoạn cao điểm 60 ngày, tất cả HKD thuộc diện phải kê khai cần hoàn tất đăng ký và nộp hồ sơ trước ngày 31.12 năm nay, tạo tiền đề để chuyển đổi toàn diện sang quản lý thuế điện tử trong năm 2026.

Không chỉ ngành thuế , trao đổi với PV Thanh Niên, nhiều HKD cho hay cũng đang "guồng" hết cỡ. Đa số quầy sạp của tiểu thương ở chợ đã đầu tư mua máy, cài phần mềm, tập xuất hóa đơn bán hàng. Bà Phương Liên, tiểu thương kinh doanh thời trang khu vực quanh chợ Tân Bình (TP.HCM), cho biết: "Từ ngày lắp máy, tiểu thương tự mày mò nhưng làm không được nên còn bỏ đó chờ nhân viên thuế hướng dẫn. Nhưng việc nhiều, cán bộ lại quá ít nên hơn 3 tháng qua vẫn chưa được hướng dẫn triển khai thế nào. Mấy hôm nay, tổ trưởng khu phố đến trao đổi, nắm thông tin về doanh số để báo cáo lên trên, dự tính trong tuần tới sẽ có buổi tập huấn tiếp với nhân viên thuế".

Tương tự, tại chợ Bình Tây và An Đông, một số tiểu thương cũng sắm máy sau đợt vận động tuyên truyền của nhân viên thuế và các công ty cung cấp giải pháp phần mềm kế toán, bán hàng. Tuy nhiên, từ đó đến nay số hóa đơn bán hàng xuất ra vẫn "đếm trên đầu ngón tay" vì chờ hướng dẫn. Một tiểu thương ngoài 75 tuổi, bán đồ khô tại chợ An Đông, cho hay: "Cán bộ thuế cầm tay chỉ việc cả tuần chưa biết có làm được không. Nếu khó quá chắc tôi bỏ chứ không thể bám trụ nổi".

"Tổ trưởng dân phố hỏi bán ngày thu bao nhiêu, tôi nói rất thật là bán doanh thu khoảng 10 triệu đồng mỗi ngày, tức nếu theo Quyết định 3389 của Bộ Tài chính, tôi thuộc HKD nhóm 3 (doanh thu trên 3 tỉ đồng, đóng thuế 17% trên thu nhập tính thuế). Đặc thù của ngành hàng này là giá vốn cao, tiền lãi lại ít, tối đa 5%. Nên bán vài ba món là vượt ngưỡng, phải đóng thuế ngay. Nhưng trong quá trình bán, nhiều chi phí không biết khai báo thế nào, hỏi thì nghe nhân viên ngành thuế nói sẽ báo cáo cấp trên. Chúng tôi đang có rất nhiều lo lắng, băn khoăn. Trong những ngày tới, mong ngành thuế có giải pháp cho những thắc mắc của tiểu thương, từ đó HKD mới tự tin yên tâm chuyển đổi được", bà Phương Liên chia sẻ.

Nhiều vướng mắc chưa được giải đáp

Một vướng mắc phổ biến ở các HKD là phát sinh liên quan đến chi phí hằng ngày, không thể có hóa đơn chứng từ nhưng không biết đưa vào chi phí thế nào để kê khai khấu trừ sau này.

Cụ thể, tiểu thương kinh doanh ngành hàng thời trang chợ An Đông cho hay chi phí vận chuyển hàng (phí ship hàng hóa) từ nhà ra chợ hằng ngày, rồi phí thuê người mang vác hàng hóa vào chợ, ra nhà xe gửi đi... một tháng gần chục triệu đồng, nhưng không có hóa đơn. Thứ hai, những phụ liệu mà HKD nhóm 3 đang mua từ HKD nhóm 2 (doanh thu từ 200 triệu đồng đến dưới 3 tỉ đồng/năm) không có thuế giá trị gia tăng (GTGT) nên HKD thuộc nhóm 3 doanh thu trên 3 tỉ đồng sẽ tính thuế thế nào. Bởi theo Quyết định 3389, HKD có doanh thu trên 3 tỉ đồng/năm, ngoài đóng thuế thu nhập cá nhân, còn phải đóng thuế GTGT theo công thức thuế GTGT đầu ra trừ thuế GTGT đầu vào.

Tương tự, một số tiểu thương kinh doanh chợ Bình Tây liệt kê, việc thuê những điểm lân cận chợ để bỏ hàng hóa có giá thuê khác nhau, từ 3 - 6 triệu đồng/tháng và chỉ có hợp đồng với sự chứng nhận của ban quản lý chợ, khoản chi này hoàn toàn không có hóa đơn chứng từ, vậy HKD khấu trừ thế nào? Bên cạnh đó, các khoản thu của ban quản lý một số chợ truyền thống rất cao, nhưng không có hóa đơn, chỉ có phiếu thu... Những thắc mắc này của các tiểu thương phản ánh đến nhân viên thuế cơ sở, nhưng đến nay ngành thuế vẫn chưa có văn bản hướng dẫn hay có quy định thích hợp thực tế. Bà Thanh Lan (tiểu thương chợ Tân Bình) than đặc điểm của bán hàng sỉ là cho đổi trả hàng; đơn hàng bán 5 triệu đồng, hàng trả lại 1,5 - 2 triệu đồng là bình thường. Ngoài ra, đã khởi tạo hóa đơn điện tử rồi, nhưng tiền hàng nợ vì luật bất thành văn tại chợ xưa nay là bán hàng gối đầu. Nay xuất hóa đơn rồi, không cho nợ nữa thì khách mua hàng giảm mạnh. Vấn đề này tiểu thương nêu nhiều lần nhưng chưa được giải đáp.

Theo PGS-TS Nguyễn Thường Lạng (Viện Thương mại và kinh tế quốc tế, Trường ĐH Kinh tế quốc dân), ngành thuế đang có khối lượng công việc khổng lồ phải giải quyết. Sau sáp nhập, tinh gọn, bộ máy ít người làm hơn trong khi khối lượng công việc phát sinh rất lớn, nên việc chậm hướng dẫn cho tiểu thương, HKD trong triển khai hóa đơn điện tử, khai báo, giải đáp thắc mắc... là điều dễ hiểu. "Theo tôi, đã đến lúc phải chấp nhận những phiếu thu, biên lai, biên nhận mà người mua trả phí dịch vụ trong quá trình sản xuất kinh doanh. Bên cạnh đó, ngưỡng doanh thu chịu thuế cho đến nay đều không nhận được sự đồng tình từ các nhà chuyên môn và từ thực tế của nền kinh tế. Thế nên cũng cần xem xét lại sớm trước khi áp dụng đại trà", ông Nguyễn Thường Lạng nói.