Kinh tế Nga bắt đầu lộ dấu hiệu 'báo động'?: Tăng trưởng GDP tụt dốc, người dân 'thắt lưng buộc bụng', hàng loạt ngành sản xuất, xuất khẩu trì trệ

Hàng chục tỉnh miền trung và miền nam nước Nga, từ Belgorod, Kursk đến Krasnodar, giờ đây thường xuyên phải hứng chịu các cuộc tấn công bằng máy bay không người lái từ phía Ukraine . Còi báo động phòng không vang lên hàng đêm khiến người Nga phải sống trong nỗi sợ hãi chưa từng có kể từ sau Thế chiến II.

Moscow, nơi từng được coi là nơi an toàn, giờ cũng không còn miễn nhiễm. Mặc dù mức độ thiệt hại vật chất không thể so sánh với Ukraine , nhưng rõ ràng cuộc sống thường nhật ở Nga đang ngày càng trở nên khó khăn.

Giai đoạn đầu của chiến sự, Nga từng vượt qua các cú sốc kinh tế nhờ vào doanh thu dầu khí kỷ lục và các gói kích cầu khổng lồ. Năm 2024, lương trung bình tăng gần 20% nhưng giờ đây quả bong bóng ấy đã xì hơi.

Theo các tổ chức nghiên cứu kinh tế độc lập, giá cả tại Nga đang tăng nhanh hơn tiền lương. Người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu, ưu tiên hàng nội địa do hàng nhập khẩu quá đắt đỏ.

Nền tảng SberIndex cho biết người Nga đang mua ít thực phẩm hơn, với hóa đơn hàng tuần cho nhu yếu phẩm đã tăng gấp đôi trong vài năm qua. Riêng trong tháng 9 và 10, doanh số bán sữa, thịt lợn, gạo và kiều mạch đều giảm từ 8-10%.

Chuỗi bán lẻ lớn nhất nước Nga X5 Group công bố doanh thu tăng nhẹ do lạm phát, nhưng lợi nhuận ròng lại giảm gần 20%, do chi phí leo thang và nhu cầu yếu đi.

Ngành bán lẻ đang tái cấu trúc quy mô lớn. Trong quý III/2025, 45% số cửa hàng đóng cửa thuộc lĩnh vực thời trang, trong khi thị trường điện tử ghi nhận mức sụt giảm chưa từng có trong 30 năm qua. Ngành công nghiệp ô tô cũng lao đao, với doanh số giảm gần 25% trong 9 tháng đầu năm, do lãi suất vay cao và thuế tái chế xe nhập khẩu tăng mạnh.

Máy bay không người lái của Ukraine giờ có thể bay sâu vào lãnh thổ Nga, tới tận Siberia, để tấn công các nhà máy lọc dầu và cảng biển. Các đợt tấn công này đã làm căng thẳng thêm cuộc khủng hoảng nhiên liệu nội địa, khiến giá xăng tăng mạnh kể từ cuối tháng 8. Tuy giá có hạ nhiệt vào tháng 11, nhưng nhiều vùng vẫn khan hiếm nhiên liệu.

Mặt khác, nền kinh tế Nga đang bước vào thời kỳ "kiệt sức". Tăng trưởng quý III chỉ đạt 0,6%, thấp hơn dự kiến, trong khi thâm hụt ngân sách đạt 1,9% GDP trong tháng 10 và có thể tăng lên 2,6% vào cuối năm. Doanh thu từ dầu khí, xương sống ngân sách, đã giảm hơn 20% trong 10 tháng đầu năm so với cùng kỳ 2024, chỉ còn 7,5 nghìn tỷ rúp.

Trong khi đó, công nghiệp thép chứng kiến tiêu thụ giảm 14%, ngành xây dựng giảm 10%, còn ngành cơ khí giảm tới 32%. Khai thác than rơi vào cuộc khủng hoảng tồi tệ nhất trong một thập kỷ. Tỷ lệ nợ xấu trong doanh nghiệp đã lên tới 10,4%, tương đương 9,1 nghìn tỷ rúp, gần 112 tỷ USD.

Áp lực từ Washington đang gia tăng khi Tổng thống Donald Trump ra lệnh trừng phạt hai tập đoàn dầu khí chủ lực của Nga: Rosneft và Lukoil. Trong khi đó, các cuộc đàm phán kín giữa Nga và Mỹ đã bắt đầu, với những tín hiệu từ Moscow cho thấy họ sẵn sàng đối thoại nếu được nới lỏng cấm vận.

Song song, xuất khẩu năng lượng của Nga trong nửa đầu tháng 11 đã rơi xuống mức thấp nhất kể từ khi mâu thuẫn bùng nổ. Thậm chí, thương mại với Trung Quốc, thị trường chủ lực thay thế phương Tây, cũng bắt đầu chững lại.

Các chuyên gia như Oleg Buklemishev, Giám đốc Trung tâm Chính sách Kinh tế Đại học Moscow, cho rằng "hệ miễn dịch của nền kinh tế Nga đã bị suy yếu nghiêm trọng." Mặc dù chưa đến mức khủng hoảng hệ thống trong năm 2026, nhưng xu hướng suy thoái kinh tế sẽ tiếp tục kéo dài.

Để bù đắp ngân sách, chính phủ Nga đã gia tăng phát hành trái phiếu nội địa với lãi suất cao, đồng thời chuẩn bị tăng thuế giá trị gia tăng và mở rộng diện thu thuế. Các loại thuế công nghệ, thuế ô tô cũng được đưa vào lộ trình.

“Chừng nào chưa dừng chiến dịch quân sự đặc biệt, nền kinh tế Nga sẽ không thể trở lại trạng thái bình thường,” Buklemishev nhận định.

Tham khảo BNB