Liệu OPEC+ có đủ sức trở thành 'cứu tinh' dầu thô cho toàn cầu trước lo sợ gián đoạn nguồn cung từ Iran?

Dầu thô đón biến động mới

Giá dầu thô đã tăng vọt 13% sau khi Israel xảy ra xung đột với Iran trong tuần qua, lên mức cao nhất kể từ đầu tháng 1 khi lo ngại về khả năng gián đoạn lớn nguồn cung dầu ở Trung Đông ngày càng tăng.

Một phần lý do dẫn đến sự tăng đột biến nhanh chóng là do công suất dự phòng giữa OPEC và các đồng minh để bơm thêm dầu nhằm bù đắp cho bất kỳ sự gián đoạn nào hiện tương đương với sản lượng của Iran.

Các nhà phân tích và nguồn tin trong ngành cho biết Saudi Arabia và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất là hai thành viên duy nhất của OPEC + có khả năng tăng sản lượng nhanh chóng và có thể bơm thêm khoảng 3,5 triệu thùng mỗi ngày (bpd). Hiện sản lượng của Iran vào khoảng 3,3 triệu thùng/ngày và nước này xuất khẩu hơn 2 triệu thùng dầu và nhiên liệu/ngày.

Nhưng nỗi lo sợ về việc các cơ sở dầu mỏ của Iran bị nhắm đến đã đẩy giá dầu tăng cao. Giá dầu Brent chuẩn gần đây nhất đã tăng gần 7% lên hơn 74 USD/thùng trong phiên giao dịch ngày 13/6.

Khi nguồn cung bị ảnh hưởng đòi hỏi các nhà sản xuất khác phải tăng sản lượng để bù đắp khoảng trống. Điều này đồng nghĩa với việc sẽ để lại rất ít công suất dự phòng để đối phó với những gián đoạn khác - có thể xảy ra do xung đột, thiên tai hoặc tai nạn. Và điều kiện tiên quyết là Iran không thực hiện các biện pháp để trả đũa các cuộc không kích của Israel .

Iran trước đây từng đe dọa về việc sẽ phá vỡ hoạt động vận chuyển qua Eo biển Hormuz nếu bị tấn công. Eo biển này là tuyến đường ra khỏi Vịnh Trung Đông cho khoảng 20% nguồn cung dầu của thế giới, bao gồm cả xuất khẩu của Saudi, UAE, Kuwait, Iraq và Iran.

Jorge Leon, người đứng đầu bộ phận phân tích địa chính trị tại Rystad và là cựu quan chức OPEC , cho biết: "Nếu Iran đáp trả bằng cách làm gián đoạn dòng chảy dầu qua eo biển Hormuz hay nhắm vào cơ sở hạ tầng dầu mỏ khu vực , phản ứng của thị trường có thể nghiêm trọng hơn nhiều. Nhẽng yếu tố đó có khả năng đẩy giá lên 20 USD/thùng hoặc hơn".

OPEC + trước bài toán sản lượng

Sự thay đổi đột ngột trong tính toán của các nhà đầu tư dầu mỏ tuần này diễn ra sau nhiều tháng OPEC và các đồng minh (OPEC +) tăng sản lượng và từng khiến các nhà đầu tư lo ngại về tình trạng cung vượt cầu và giá lao dốc. Saudi Arabia là động lực thúc đẩy việc tăng tốc sản lượng của nhóm, một phần là để trừng phạt các đồng minh đã bơm nhiều dầu hơn so với các thỏa thuận của OPEC +.

Sự gia tăng này đã gây sức ép lên khả năng sản xuất thêm của một số thành viên, khiến họ không đạt được mục tiêu mới. Ngay cả sau những đợt tăng gần đây, nhóm này vẫn duy trì mức hạn chế sản lượng khoảng 4,5 triệu thùng/ngày, vốn đã được nhất trí trong năm năm qua để cân bằng cung và cầu.

Các nhà phân tích cho biết, sau nhiều năm cắt giảm sản lượng và giảm đầu tư vào mỏ dầu do đại dịch COVID-19, các mỏ dầu và cơ sở này có thể không còn khả năng khởi động lại nhanh chóng nữa.

Các lệnh trừng phạt của phương Tây đối với Iran, Nga và Venezuela cũng dẫn đến việc giảm đầu tư vào dầu mỏ ở các quốc gia này.

JP Morgan cho biết trong một lưu ý rằng: "Sau đợt tăng giá vào tháng 7, hầu hết các thành viên OPEC , ngoại trừ Ả Rập Xê Út, dường như đang sản xuất ở mức hoặc gần mức công suất tối đa".

Một nguồn tin cấp cao trong ngành làm việc với các nhà sản xuất OPEC + cho biết, bên ngoài Ả Rập Xê Út và UAE, công suất dự phòng là không đáng kể.

Sản lượng dầu của Saudi Arabia dự kiến sẽ tăng lên trên 9,5 triệu thùng/ngày vào tháng 7, giúp vương quốc này có khả năng tăng sản lượng thêm 2,5 triệu thùng/ngày nếu quyết định. Tuy nhiên, năng lực đó chỉ thực hiện được 1 lần duy nhất trong thập kỷ qua. Saudi cũng đã ngừng đầu tư vào việc mở rộng công suất dự phòng vượt quá 12 triệu thùng/ngày vì vương quốc này chuyển hướng nguồn lực sang các dự án khác.

Nga, quốc gia sản xuất lớn thứ hai trong OPEC +, tuyên bố có thể bơm hơn 12 triệu thùng/ngày. Tuy nhiên, JP Morgan ước tính rằng Moscow chỉ có thể tăng sản lượng thêm 250.000 thùng/ngày lên 9,5 triệu thùng/ngày trong ba tháng tới và sẽ gặp khó khăn trong việc tăng sản lượng hơn nữa do các lệnh trừng phạt .

UAE cho biết công suất sản xuất dầu tối đa của nước này là 4,85 triệu thùng/ngày và nói với OPEC rằng sản lượng dầu thô riêng trong tháng 4 của nước này chỉ ở mức hơn 2,9 triệu thùng/ngày, một con số phần lớn được các nguồn tin thứ cấp của OPEC xác nhận.

Nhà phân tích Aldo Spanjer của BNP cho biết: "Tôi nghĩ rằng công suất dự phòng thấp hơn đáng kể so với mức thường được trích dẫn".