Lý do người Trung Quốc chưa biết nhiều về tổ yến Việt Nam

Ngày 8/5, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tổ chức hội nghị triển khai Nghị định thư về các yêu cầu kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với tổ yến thô và tổ yến sạch xuất khẩu từ Việt Nam sang Trung Quốc.

Tiềm năng lớn những xuất khẩu chưa tương xứng

Tại hội nghị, ông Dương Tất Thắng - Cục trưởng Cục Chăn nuôi và Thú y, Bộ Nông nghiệp và Môi trường - cho biết: Trong những năm gần đây nghề yến phát triển nhanh với nhiều loại hình và quy mô khác nhau. Đến hết năm 2024, cả nước có khoảng 29.320 nhà yến, tăng hơn 21.000 nhà yến so với năm 2017.

Hiện nay, Việt Nam có sản phẩm tổ yến chất lượng cao hàng đầu khu vực. Nghề dẫn dụ, gây nuôi chim yến và khai thác sản phẩm từ tổ yến là một nghề cho sản phẩm có giá trị dinh dưỡng và kinh tế rất cao từ 1.500 - 2.000 USD/kg tổ yến .”

Theo số liệu của Cục Chăn nuôi và Thú y, sản lượng tổ yến năm 2024 ước đạt 270 tấn (tăng 8,0% so với năm 2023), trong khi đó, kế hoạch đặt ra trong Chiến lược phát triển chăn nuôi đến năm 2030 sản lượng tổ yến dự kiến đạt 350-400 tấn/năm.

Tuy nhiên kể từ khi ký Nghị định thư về yêu cầu kiểm dịch, kiểm tra và vệ sinh thú y đối với sản phẩm tổ yến sạch của Việt Nam xuất khẩu sang Trung Quốc (năm 2022) đến nay mới chỉ có 13 doanh nghiệp được Trung Quốc chấp thuận, được phép xuất khẩu.

Theo đó, hơn 4 tấn tổ yến tinh chế và hàng triệu sản phẩm tổ yến được xuất khẩu chính ngạch vào Trung Quốc, giá trị hơn 4 triệu USD. Hơn 70 doanh nghiệp tham gia các chương trình giám sát, hoàn thiện nhà máy chế biến để tham gia xuất khẩu. Hơn 4.000 nhà yến tham gia vào chương trình giám sát an toàn dịch bệnh. Hơn 220 mẫu tổ yến được xét nghiệm các chỉ tiêu an toàn thực phẩm.

Mặc dù đã đạt được một số kết quả như trên, nhưng Cục Chăn nuôi - Thú y cũng thẳng thắn nhìn nhận số lượng này vẫn chưa tương xứng với tiềm năng sản xuất cũng như nhu cầu của thị trường Trung Quốc .

Nguyên nhân là do hơn 10 năm qua tổ yến Việt Nam tiếp cận sau thị trường Malaysia, Indonesia nên người tiêu dùng Trung Quốc chưa biết đến nhiều thương hiệu yến của Việt Nam. Công nghệ, kỹ thuật sản xuất tổ yến của Việt Nam chưa cao, dẫn tới giá thành sản phẩm tổ yến Việt Nam cao hơn, mẫu mã kém hơn nên khó cạnh tranh với sản phẩm yến của các nước trong khu vực.

Việc ký nghị định thư mới nhất về xuất khẩu chính ngạch tổ yến từ Việt Nam sang Trung Quốc tạo ra rất nhiều cơ hội cho ngành yến nước nhà phát triển, do Trung Quốc là quốc gia tiêu thụ tổ yến lớn nhất thế giới, với khoảng 300 tấn mỗi năm, chiếm khoảng 80% thị phần toàn cầu.

Trung Quốc có yêu cầu cao về kiểm định

Mặc dù nghị định thư mở ra con đường xuất khẩu rộng lớn nhưng để bước chân lên con đường đó cũng cần nhiều điều kiện đi kèm.

Bà Đỗ Thị Thu Phương - đại diện Cục Chăn nuôi và Thú y - cho biết: Nghị định thư mới nhất có nhiều thay đổi so với Nghị định thư năm 2022, trong đó siết chặt hơn các yêu cầu về kiểm định. “Các quy định của nghị định thư mới sẽ thay thế nghị định thư đã ký năm 2022, vì vậy để xuất khẩu chính ngạch mặt hàng yến sang Trung Quốc tất cả doanh nghiệp phải đáp ứng yêu cầu, điều kiện theo quy định mới”, bà Phương nhấn mạnh.

Điểm mới của nghị định thư vừa ký là nhiệt độ xử lý phải trên 70 độ C trong tối thiểu 3,6 giây, điều này nhằm xử lý triệt để vi rút cúm gia cầm và Newcastle theo hướng dẫn của Tổ chức Thú y thế giới.

Đối với tiêu chuẩn sản phẩm, theo bà Phương, nghị định thư năm 2022 không quy định về dư lượng nhôm nhưng nghị định thư mới này quy định chỉ tiêu dư lượng nhôm dưới 100mg/kg khô.

"Việc Trung Quốc đưa chỉ tiêu nhôm này vào là do có hiện tượng doanh nghiệp sử dụng chất tẩy trắng và nhôm là thành phần có trong chất tẩy trắng này. Việc áp dụng chỉ tiêu này không chỉ Việt Nam mà cả Indonesia, Malaysia" - bà Phương nói.

Tại hội nghị, đại diện một số doanh nghiệp, người nuôi yến thảo luận về những vấn đề nóng, đặc biệt là khó khăn trong truy xuất nguồn gốc, sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ, cùng tình trạng yến giả, nhái, kém chất lượng tràn lan trên thị trường.

Để tận dụng cơ hội từ thị trường Trung Quốc, thời gian tới, Cục Chăn nuôi - Thú y sẽ triển khai xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc, quy hoạch vùng nuôi, từ đó nâng cao chất lượng sản phẩm. Bên cạnh tháo gỡ những khó khăn, doanh nghiệp cần tận dụng thế mạnh, tăng cường chế biến sâu, cạnh tranh lành mạnh, hướng tới xây dựng thương hiệu quốc gia.