Nợ vượt 300% GDP, nền kinh tế 19.000 tỷ USD loay hoay trong vòng xoáy giảm phát

Tính đến cuối tháng 9, tỷ lệ nợ trên GDP của Trung Quốc đã đạt 302,3%, theo số liệu mới nhất từ Viện Tài chính và Phát triển Quốc gia (NIFD) thuộc nhà nước Trung Quốc. Con số này bao gồm nợ của hộ gia đình, các tổ chức chính phủ và các tập đoàn phi tài chính.

Con số này tăng 1,9 điểm phần trăm so với cuối tháng 6 khi tỷ lệ này lần đầu tiên vượt quá 300%. Tổng dư nợ hiện nay vượt quá 400 nghìn tỷ nhân dân tệ (57 nghìn tỷ USD).

Cục Thống kê Quốc gia (NBS) Trung Quốc đã điều chỉnh GDP năm 2024 giảm xuống còn 134,8066 nghìn tỷ nhân dân tệ (19,16 nghìn tỷ USD), giảm 101,8 tỷ nhân dân tệ so với con số sơ bộ.

Trong bối cảnh kinh tế giảm tốc, khi các doanh nghiệp và hộ gia đình ngần ngại vay thêm nợ , tiêu dùng và đầu tư dự kiến sẽ tiếp tục suy giảm, làm gia tăng nguy cơ giảm phát do nợ .

Tỷ lệ nợ của khu vực chính phủ so với GDP đã tăng 2,2 điểm phần trăm so với cuối tháng 6 lên 67,5% vào cuối tháng 9. Mức tăng chủ yếu do chính phủ tăng cường phát hành trái phiếu để tài trợ cho các dự án cơ sở hạ tầng và các dự án khác.

Theo phân tích của NIFD, bên cạnh nợ chính phủ gia tăng, tăng trưởng kinh tế danh nghĩa yếu cũng đang làm tăng tỷ lệ nợ . Áp lực giảm phát đang gia tăng, bằng chứng là chỉ số giảm phát GDP liên tục ở mức âm.

Điều này dẫn đến tình trạng nền kinh tế tăng trưởng chậm hơn so với nợ phải trả, dẫn đến tỷ lệ nợ cao hơn. Không giống như chính phủ, các hộ gia đình và doanh nghiệp đang ngày càng thận trọng hơn trong việc vay nợ mới.

Tỷ lệ nợ hộ gia đình trên GDP đạt 60,4% vào cuối quý 3, giảm 0,7 điểm phần trăm so với quý trước. Số dư nợ chưa thanh toán cũng giảm trong giai đoạn này, đánh dấu lần giảm đầu tiên được ghi nhận kể từ năm 1995.

Do giá nhà ở chưa có dấu hiệu chạm đáy, ngày càng nhiều người bán nhà thứ hai và các bất động sản đầu tư khác để trả bớt khoản vay thế chấp cho căn nhà chính. Nhu cầu mua căn hộ chung cư vẫn còn ảm đạm.

Tỷ lệ nợ doanh nghiệp đạt mức cao kỷ lục 174,4% vào cuối quý 3, nhưng chỉ tăng 0,4 điểm phần trăm so với quý 2. Chính phủ đã ban hành chỉ thị cho một loạt các lĩnh vực, như xe điện và thép, để hạn chế cạnh tranh quá mức. Điều này dường như cũng đã kiềm chế được sự tăng trưởng nợ .

Dự kiến đầu tư tài sản cố định cho cả năm, bao gồm cả xây dựng nhà máy, sẽ giảm lần đầu tiên trong năm nay.

Theo số liệu từ Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), tỷ lệ nợ của Trung Quốc đang tiến gần đến mức của Nhật Bản năm 1998, một năm đầy biến động về tài chính.

Vào thời điểm đó, GDP bình quân đầu người danh nghĩa của Nhật Bản chỉ hơn 32.000 USD, nhưng con số của Trung Quốc năm ngoái là khoảng 13.300 USD. Theo tiêu chí của Ngân hàng Thế giới, Trung Quốc đã và đang trên đà gia nhập hàng ngũ các quốc gia có thu nhập cao trong vài năm qua.

Tỷ lệ sinh giảm và dân số già hóa ở Trung Quốc sẽ làm tăng gánh nặng cho bảo hiểm xã hội đối với ngân sách nhà nước. Với việc chi tiêu ngân sách ngày càng trở nên chặt chẽ và khả năng tăng nợ để thực hiện các biện pháp kích thích kinh tế của Trung Quốc đang bị thu hẹp.

Theo báo cáo của BIS, tính đến cuối tháng 6, tỷ lệ nợ /GDP của Nhật Bản là 377,4%. Mặc dù con số này vẫn cao so với các nền kinh tế lớn, nhưng đã giảm so với mức đỉnh 422% vào cuối năm 2020.

"Ngoài việc lạm phát thúc đẩy tốc độ tăng trưởng danh nghĩa của Nhật Bản, việc giảm phát hành trái phiếu chính phủ do tăng thu thuế cũng góp phần vào điều này", ông Koji Takeuchi, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Nghiên cứu Itochu, cho biết.

Tham khảo: Nikkei Asia